Διάχυτη εμφανίζεται η συγκρατημένη - όπως λένε σ' αυτές τις περιπτώσεις - αισιοδοξία σχετικά με την έκβαση του Eurogroup για το ζήτημα του ελληνικού χρέους.
Θα ήταν πολύ ευχάριστα τα πράγματα αν το παραμύθι "Η Διάσωση της Ελληνικής Οικονομίας" είχε διάρκεια μόνο δυο χρόνια, όσον αφορά στην αβεβαιότητα ως προς την έκβαση, τέλειωνε με ένα σκληρό αλλά συμπαγές πρόγραμμα, με ένα τεράστιο δάνειο των 130δις - προστιθέμενο στα αρχικά 110 - ένα "κούρεμα" και μερικές ευρωπαϊκές, διάβαζε γερμανικές(!), τσιριμόνιες.
Επίσης, θα ήταν εξίσου ευχάριστο αν αναγνωρίζαμε ότι θα διέλθουμε σημαντικών δυσκολιών που ξεκινούν από μειώσεις μισθών και συντάξεων και φθάνουν μέχρι το κλείσιμο οργανισμών του δημοσίου και την έκρηξη της ανεργίας, αλλά είχαμε μπροστά μας εξασφαλισμένη την παραμονή στο ευρώ και βεβαίως το όραμα ότι μέσα από όλα αυτά τελικώς θα μας απέμενε ένα μικρότερο και νοικοκυρεμένο κράτος και μια ανταγωνιστική οικονομία.
Αρκετοί, όχι μόνο τα βλέπουν ως εφικτά όλα αυτά αλλά διακρίνουν και την πιθανότητα να έλθουν και επενδύσεις από βαθύπλουτους Άραβες, Ρώσους ή Κινέζους που αναζητούν ακριβώς τέτοια "κελεπούρια" ώστε να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους: χώρες που έχουν μπει σε "πρόγραμμα", έχουν εξασφαλίσει την παραμονή τους στο ευρωνόμισμα και βρίσκονται σε διαδικασία οικονομικής μεταρρύθμισης. Ευκαιρία που εμφανίζεται μια φορά στα 50 χρόνια, γιατί πότε άλλοτε θα βρει κανείς "φθηνή" την Ελλάδα για να επενδύσεις αν όχι τώρα;
Πράγματι, όλα αυτά ακούγονται πολύ ωραία και μάλιστα τόσο ωραία που αξίζει να αναρωτηθεί κανείς αν είναι και αληθινά.
Η πραγματικότητα όμως έρχεται να συντρίψει τα όνειρα και να ανατρέψει τις ευχές - όχι τόσο πηγαίες είναι η αλήθεια - ημεδαπών και αλλοδαπών ταγών και ιθυνόντων αλλά και μέρους της κοινωνίας.
Ποια είναι η πραγματικότητα που θα "ξεχάσουμε" για λίγες μέρες, όσο δηλαδή θα διαρκέσει άλλο ένα "πάρτυ" στα Ευρωπαϊκά σαλόνια που θα πανηγυρίζει άλλη μια διάσωση της Ελλάδας;
- Η κρίση του 2008 δεν τελείωσε! Απλώς εξελίσσεται σε κύματα.
- Το Πρώτο Κύμα:
- Θυμίζω αυτό που αρκετοί έχουν ξεχάσει, όχι όλοι βεβαίως. Το πρώτο κύμα της κρίσης - το 2008 - "χτύπησε" τις ΗΠΑ μέσω των subprimes, απορροφώντας τη ρευστότητα των αμερικανικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Φανταστείτε μια "μαύρη τρύπα" να εμφανίζεται ξαφνικά(;) στο κέντρο του χάρτη των ΗΠΑ και ρουφάει ρευστότητα. Εμβληματικά σηματοδοτήθηκε από την κατάρρευση της Λήμαν Μπράδερς. Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ αναπληρώνει τη ρευστότητα με "εκτύπωση" τεράστιων ποσοτήτων δολαρίου - γνωστή η ιστορία - αλλά η "μαύρη τρύπα" δεν γεμίζει ποτέ. Απορροφά και τη ρευστότητα του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος, αναγκάζοντας την ΕΚΤ να μπει στο παιχνίδι της εκτύπωσης ευρώ για τη στήριξη των ευρωπαϊκών τραπεζών.
- Το Δεύτερο Κύμα
- Οι τράπεζες πλέον με το φρεσκοτυπωμένο χρήμα δεν εμφανίζουν προβλήματα στα βιβλία τους αλλά δεν μπορούν και να δανείσουν. Δύσκολη περίπτωση: μπορείς να δανειστείς αλλά δεν μπορείς να δανείσεις. Και βέβαια δεν μπορούν να δανείσουν ούτε τα κράτη - αναχρηματοδότηση χρέους - ούτε τις επιχειρήσεις - ύφεση και ανεργία- σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο βαθμός εξάρτησης κάθε χώρας από το δανεισμό καθορίζει και τη συμπεριφορά τους στην κρίση. Άλλες "σκάνε" - βλέπε Ελλάδα - και άλλες απλώς "δυσκολεύονται" - βλέπε Βέλγιο για παράδειγμα. Σ' αυτό το δεύτερο κύμα η Ελλάδα - ως χώρα άκρως εξαρτημένη από δανεικά κεφάλαια - αποτελεί και το επίκεντρο. Όχι ως μέγεθος - και βέβαια θα μπορούσε να τη διασώσει κάποιος με μερικά δις - αλλά ως μοντέλο αναχρηματοδότησης χρέους. Ποιο το αποτέλεσμα; Το χρέος δεν μπορεί να αναχρηματοδοτηθεί.Αυτή είναι η απάντηση της Ευρώπης. "Κούρεμα", "Μνημόνια", επιτήρηση, πολιτική δυσανεξία στην Ευρωζώνη. Το μοντέλο αναχρηματοδότησης χρέους - όπως το γνωρίζαμε μέχρι σήμερα - καταρρέει και το δεύτερο κύμα της κρίσης κορυφώνεται.
- Το Τρίτο Κύμα
- Εδώ είμαστε! Για πάμε να δούμε τι ξεκινάει από αύριο. (Εντάξει...από μεθαύριο!)
- Αυξάνει δραματικά το ρίσκο των κρατικών ομολόγων, άρα και τα επιτόκια δανεισμού των κρατών. Θυμίζω ότι οι τράπεζες ήδη διαθέτουν τεράστια ποσότητα ρευστότητας την οποία όμως δεν μπορούν να δανείσουν.
- Η ρευστότητα αυξάνεται εκ νέου στα "αμπάρια" των τραπεζών αφού πλέον - μετά την "υπόθεση Ελλάδα" - δεν μπορούν να δανείσουν λόγω αυξημένου ρίσκου και μάλιστα ρίσκου πιστοποιημένου όχι από κάποιο "οίκο" αλλά από την ίδια την Ευρωζώνη.
- Εδώ ξανάρχονται στο προσκήνιο οι ΗΠΑ. Έχοντας αμέσως προστρέξει στη λύση της αφειδούς εκτύπωσης, είναι και εκείνες που κινδυνεύουν με την τεράστια παγίδα ρευστότητας που στήνεται. Θυμίζω: εκτύπωσαν τεράστιες ποσότητες δολαρίων ώστε να διασώσουν τις τράπεζές τους (πρώτο κύμα της κρίσης) και τώρα δεν μπορούν να κυκλοφορήσουν αυτήν την τεράστια ποσότητα αφού δεν μπορούν να αναχρηματοδοτήσουν το κρατικό χρέος του καλύτερου πελάτη στην αγορά των ομολόγων: της Ευρώπης! Γιατί δεν μπορούν; Μα διότι ο ίδιος ο δανειζόμενος τους αναγγέλλει ότι το ρίσκο του πλέον είναι υψηλό και δεν είναι καθόλου σίγουρη η επένδυσή τους.
Οι ΗΠΑ βρίσκονται - εφόσον τα γεγονότα εξελιχθούν ως φαίνονται - προ ενός οικονομικού σοκ, το οποίο εμείς εδώ σχηματοποιούμε με την ονομασία "τρίτο κύμα της κρίσης". Η ιδιότυπη "παγίδα ρευστότητας" θα φρενάρει δραματικά την ισχνή ανάπτυξη, αφού όλη η ρευστότητα θα παραμένει "ανενεργή" προκειμένου να αναμένει επενδυτικό περιβάλλον χαμηλότερου ρίσκου - άρα και κόστους - κι έτσι επενδυτές και καταναλωτές θα στραφούν σε μείωση επενδύσεων και κατανάλωσης προσδοκώντας ότι στο μέλλον θα επιτύχουν καλύτερες αποδόσεις και ευκαιρίες. Εξάλλου αυτό δεν είναι και το ευρωπαϊκό μήνυμα όταν υπόσχονται μετ' επιτάσεως ότι η "υπόθεση Ελλάδα" θα εξομαλυνθεί μετά το 2020; Ποιο είναι το μήνυμα για τον επενδυτή; Περίμενε!
Συμπέρασμα.
Η κρίση εξελίσσεται. Δεν έχει τελειώσει και είναι η σειρά των ΗΠΑ να υποστούν τις δονήσεις του τρίτου κύματος. Οψόμεθα!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου