28 Απρ 2014

Οι Ψηφοφόροι του 500ρικου!

Υπάρχουν ψηφοφόροι που επιλέγουν από ιδεολογία. Άλλοι από συμφέρον. Ένας διορισμός ή μια μικρή ή και μεγάλη εξυπηρέτηση οδηγούν για κάποιους το χέρι στην κάλπη. Επίσης, κάποιοι άλλοι ψηφίζουν συγκριτικά. Το "λιγότερο κακό". Άλλοι ψηφίζουν ένα κόμμα από συνήθεια ή ακόμη και στην τύχη.

Ανάμεσα στους συμπατριώτες μας όμως, υπάρχουν κι εκείνοι που ψηφίζουν "με την τσέπη". Βάζουν κάτω το μολύβι και το χαρτί, ή το tablet(!), και υπολογίζουν πόσα θα πάρουν, πόσα θα δώσουν ή πόσα πήραν ή έδωσαν με εκείνη ή την άλλη κομματική επιλογή τους.

Ασφαλώς και όχι μόνο δεν είναι επιλήψιμο να προσμετρά ο πολίτης τις οικονομικές συνέπειες, εθνικές και προσωπικές, των επιλογών του αλλά τουναντίον επιβάλλεται να τις γνωρίζει ή να τις συνυπολογίζει πριν την ώρα της κάλπης. Κι αν οι πολιτικοί προσπαθούν να τις ωραιοποιήσουν ή και να τις αποκρύψουν αυτές τις συνέπειες, τότε αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωση του ψηφοφόρου να αναζητήσει την πραγματικότητα.

Απογοητευτική ωστόσο είναι η διαπίστωση πως μια μερίδα ψηφοφόρων αποφασίζει με γνώμονα περιστασιακές προεκλογικές παροχές, σύνηθες φαινόμενο αρκετών εκλογικών αναμετρήσεων τα τελευταία χρόνια.

Από την αλήστου μνήμης "πλειοδοσία" επί των συντάξεων μεταξύ Σημίτη-Καραμανλή, στην προεκλογική εκστρατεία του 2000,  τα περίφημα τριχίλιαρα του Καραμανλή το 2007 -πάλι προεκλογικά- προς τους πυρόπληκτους, φτάσαμε στο κοινωνικό μέρισμα Σαμαρά σήμερα.

Κι αν τα παραπάνω έφταναν στα χείλη των ηγετών των κομμάτων εξουσίας, πιο κάτω στις κομματικές πυραμίδες τα κορυφαία στελέχη ανταγωνίζονταν σε επί μέρους παροχές. Πάντοτε ενόψει εκλογών αλλά και πάντοτε με τόσο χοντροκομμένο τρόπο που τελικά οδηγείται κανείς στο συμπέρασμα πως και άργησε τόσο πολύ η κρίση να φτάσει στη χώρα μας. Πότε ήταν φοροαπαλλαγή σε κάποια επαγγελματική τάξη, πότε το επίδομα σε εκείνη ή την άλλη ομάδα υπαλλήλων ή ακόμη και ειδική παροχή σε πολίτες συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής, όπου βεβαίως και περιέργως πως το "κόμμα" υστερούσε σε ψήφους.

Προετοιμάζεται λοιπόν για μια ακόμη φορά η νέα "γενιά" ψηφοφόρων αυτής της κατηγορίας.

Οι ψηφοφόροι του "κοινωνικού μερίσματος" ή του "πρωτογενούς πλεονάσματος".

Εκείνοι δηλαδή που θα εισπράξουν - ή έτσι νομίζουν τουλάχιστον - το υποσχεθέν 500ρικο, προϊόν μιας ιδιότυπης οικονομικής λογικής που θέλει να ονομάζει πλεονασματική μια χρεοκοπημένη οικονομία.

Δεν αξίζει να αναλύσει κανείς πόσο άστοχη, άσκοπη και επιζήμια είναι μια τέτοια παροχή από οικονομική άποψη. Δυστυχώς, ακόμη και για τους πενόμενους συμπατριώτες μας δεν αποτελεί λύση. Και δουλειά του Κράτους δεν είναι η φιλανθρωπία ή η ελεημοσύνη αλλά η παραγωγή λύσεων και η δημιουργία προϋποθέσεων γι' αυτές.

Αξίζει όμως να σταθεί κανείς στο γεγονός πόσο απαξιωτικά αντιμετωπίζουν τον πολίτη οι κομματικές ηγεσίες. Κι ακόμη, πως παρά την κρίση, παρά την εμπειρία που υποτίθεται πως συσσώρευσε η κοινωνία από τα σφάλματα των πολιτικών της ταγών, εξακολουθεί να θέλγεται από προεκλογικά "πυροτεχνήματα".

Είναι πλέον κοινός τόπος πως όσο περισσότερο ελκυστικά είναι τα προεκλογικά "καθρεφτάκια και χάντρες" τόσο περισσότερο δυσάρεστα θα είναι εκείνα που ακολουθούν. Γιατί απλούστατα η εν Ελλάδι πολιτική σκηνή έχει μάθει πολύ καλά να κρύβει πίσω από τα πιο γυαλιστερά επικαλύμματα τις πιο δυσάρεστες αποφάσεις και σχεδιασμούς της.

Και βεβαίως, είναι περισσότερο από βέβαιον πως οι εισπράξαντες τα "λεφτά υπάρχουν" του κ. Παπανδρέου, οι απολαύσαντες την "επανίδρυση του Κράτους" του κ. Καραμανλή, θα είναι οι ίδιοι που θα ολοφύρονται την επαύριον των Ευρωεκλογών, όταν θα αποκαλυφθεί μπροστά τους η πραγματικότητα της "επαναδιαπραγμάτευσης του χρέους" του κ. Σαμαρά. Και είναι ακριβώς αυτοί που θα αποτελέσουν και τον κορμό των ψηφοφόρων του: οι ψηφοφόροι του 500ρικου!




14 Απρ 2014

Το Οικονομικό Αεικίνητο

"Δεν θέλω ένα εκατομμύριο δολλάρια μόνο για μένα! 
Θέλω όλοι οι άνθρωποι να έχουν ένα εκατομμύριο δολλάρια!"
Ντόναλντ Ντακ-κάτοικος Λιμνούπολης


    Από την εποχή του Λεονάρντο ντα Βίντσι ακόμα, εκατοντάδες επιστήμονες, μηχανικοί, εφευρέτες, ερασιτέχνες ή και τσαρλατάνοι της επιστήμης, ονειρεύτηκαν, σχεδίασαν ή και κατασκεύασαν συσκευές που θεωρητικά θα κινούνται διαρκώς χωρίς να καταναλώνουν άλλη ενέργεια, από τη στιγμή που θα τεθούν σε λειτουργία. Το περίφημο "αεικίνητο". 

   Περίπλοκα μηχανήματα, με μπάλες που ανεβοκατεβαίνουν, με γρανάζια τορνεμένα με απίστευτη ακρίβεια και γενικά με κάθε τεχνική λεπτομέρεια που θα μπορούσε να σκεφτεί και το πιο οξυδερκές πνεύμα, υπόσχονταν κάτι που η επιστήμη έχει απορρίψει αμετάκλητα: το "αεικίνητο" δεν είναι μόνο πρακτικά αδύνατο να κατασκευαστεί αλλά ούτε καν είναι δυνατό θεωρητικά να σχεδιαστεί!

    Βεβαίως ακόμη και σήμερα, όπως συμβαίνει πάντοτε με θέματα που η επιστήμη απορρίπτει αλλά όχι με έναν πολύ ευθύ, εύληπτο  και κατανοητό τρόπο, εξακολουθούν αρκετοί άνθρωποι σε όλον τον κόσμο να κατοχυρώνουν πατέντες και εφευρέσεις που κατονομάζουν ως "αεικίνητα"!

    Γιατί πως να πείσεις έναν μορφωμένο άνθρωπο που όμως δεν έχει μυηθεί στον πρώτο και στο δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής, ότι δυστυχώς το σύμπαν είναι έτσι κατασκευασμένο που να μην επιτρέπει την παραγωγή ενέργειας αλλά μόνο την αλλαγή της από τη μια μορφή στην άλλη και μάλιστα με τρόπο που δεν είναι ούτε αναστρέψιμος αλλά ούτε και τέλειος; 

    Και ίσως για τους ίδιους άγνωστους σε εμάς λόγους που κάνουν αδύνατη την κατασκευή του μηχανικού "αεικίνητου", καθώς και οι δύο νόμοι της θερμοδυναμικής είναι εμπειρικοί νόμοι, δεν προκύπτουν δηλαδή αυθόρμητα από κάποια μαθηματική ή λογική (Αριστοτέλεια θα έλεγε κανείς) σχέση, να είναι εξίσου αδύνατη η "κατασκευή" και ενός "οικονομικού αεικίνητου" δηλαδή μιας οικονομίας που θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να ζει χωρίς να χρειάζεται να καταβάλλει κόπο και προσπάθεια. 

      Κι επειδή σύγχρονοι μελετητές και φυσικοί βρίσκουν βασικές ομοιότητες ανάμεσα στην θερμοδυναμική και στη θεωρία της πληροφορίας, ενώ αρκετοί είναι οι οικονομολόγοι που μελετούν την σχέση μεταξύ πληροφορίας και οικονομίας, κάπου εκεί ανάμεσα ίσως να μας αποκαλυφθεί και η θεωρητική ερμηνεία των οικονομικών φαινομένων που εμπειρικά διαπιστώνουμε. Και τότε ίσως να διακρίναμε ανάγλυφη την ομοιότητα μεταξύ του "θερμοδυναμικού θανάτου",  την θεωρητική εκείνη κατάσταση προς την οποία τείνει το σύμπαν όταν τα πάντα μέσα σε αυτό θα έχουν ισορροπήσει στην ίδια θερμοκρασία ώστε να είναι πλέον αδύνατη η παραγωγή έργου, και ενός επίσης θεωρητικού "οικονομικού θανάτου" όπου η απόλυτη εξίσωση των εισοδημάτων θα έχει εξαφανίσει κάθε διάθεση για πρόοδο, παραγωγή ή νεωτερισμό. Προσέξτε τη λεπτομέρεια: ο "θερμοδυναμικός θάνατος" δεν αναφέρεται απαραίτητα σε ένα "παγωμένο σύμπαν" αλλά σε ένα σύμπαν όπου η θερμοκρασία του είναι ίδια παντού!

   Που να ήξερε ο κακομοίρης ο Ντόναλντ όταν ευχόταν με αφέλεια κάθε άνθρωπος να έχει στη διάθεσή του κι από ένα εκατομμύριο δολλάρια, ότι στην πραγματικότητα η ευχή του θα μπορούσε να προκαλέσει την απόλυτη κατάρρευση της χάρτινης καρτουνίστικης οικονομίας του!

  Κι αν νομίζεις ότι όλα αυτά τα έγραψα για να θεωρητικολογήσω, κάνεις λάθος!

  Για την ελληνική οικονομία τα έγραψα και θα σου εξηγήσω γιατί:

  Είναι φυσικό σε κάθε κρίση να ακούγονται φωνές σωτηρίας, μαζί με τις κραυγές της απόγνωσης. Σοφοί και λιγότερο σοφοί, δημοσιογράφοι, δημοσιογραφούντες και πολιτικοί, αναλυτές, επαγγελματίες της αγοράς ή κοινοί πολίτες έχουν ή διαμορφώνουν στην πορεία το δικό τους μοντέλο εξόδου από τη δύσκολη κατάσταση.

Στις περισσότερες όμως από τις προτάσεις, λησμονούν ένα βασικό εμπειρικό κανόνα: δεν είναι δυνατή η "κατασκευή" μιας οικονομίας που να μοιάζει με "Οικονομικό Αεικίνητο". Δηλαδή να μην παράγει, να μην προοδεύει, να μην ανακαλύπτει αλλά να στηρίζεται σε πέντε-δέκα "εξυπνάδες" ώστε να διατηρείται στη ζωή για πάντα. "Εξυπνάδες" του τύπου "η χώρα δανείζεται, στη συνέχεια κάνει τα δανεικά μισθό, με τη σειρά του ο μισθός γίνεται είσπραξη για τις επιχειρήσεις και φόρος για το κράτος και πάλι από την αρχή". Ναι, αλλά σε κάθε κύκλο και χωρίς πραγματική παραγωγή το χρήμα που δανείστηκε η χώρα φεύγει σε εκείνους που παράγουν τα προϊόντα τα οποία αγοράζουν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις. Κοινώς, το δανεικό χρήμα καταλήγει στις τσέπες του Κινέζου που φτιάχνει κινητά. Τόσο απλά! Κι αυτό είναι ένα μόνο παράδειγμα από τα δεκάδες που κυκλοφορούν και διακινούνται είτε ως "υψηλή θεωρία" από τους πολιτικολογούντες οικονομικούς είτε ως "λαϊκή δοξασία" προς άγραν ψήφων από κατ' επάγγελμα πολιτικούς.
  
Ψάξτε για τη "λεπτομέρεια" πίσω από κάθε οικονομική παρλαπίπα που ακούτε και θα καταλάβετε το λάθος. Πολλές φορές είναι τόσο προσεκτικά κρυμμένο που ούτε έμπειροι στο χώρο δεν μπορούν εύκολα να το ξεχωρίσουν: "Γιατί δεν βγάζει η χώρα ένα ομόλογο εσωτερικού δανεισμού να το αγοράσουν τα νοικοκυριά, να σωθεί και το κράτος;" πλασάρεται τελευταία ένα σενάριο. Μα γιατί το χρήμα που διαθέτουν τα νοικοκυριά είναι στις τράπεζες, οι οποίες με τη σειρά τους έχουν να το κάνουν (αν και όποτε!) δάνειο προς τις επιχειρήσεις και αυτές με τη σειρά τους το κάνουν θέσεις εργασίας. Αν το κράτος φτιάξει ένα καλό "λαϊκό ομόλογο", τα νοικοκυριά θα σηκώσουν λεφτά από τις τράπεζες και αυτές με τη σειρά τους θα έχουν μικρότερα ποσά διαθέσιμα για δάνεια. Μόνο αν με κάποιο τρόπο τα νοικοκυριά είχαν τόσο πολύ διαθέσιμο εισόδημα επαρκές και για αποταμίευση και για επένδυση (και για την εφορία σου λέω εγώ) θα είχε νόημα μια τέτοια πρόταση. Και μάντεψε πότε τα νοικοκυριά θα έχουν τόσο πολύ διαθέσιμο εισόδημα; Μπίνγκο! Όταν υπάρχει παραγωγή και ζήτηση για ελληνικά προϊόντα. Μέχρι τότε...ξηρασία!


Κι εδώ λοιπόν καταλήγω στην ουσία: γιατί η Ελλάδα δεν έπρεπε να βγει στις αγορές σε αυτή τη χρονική περίοδο; Κατ' αρχάς αυτό το "δεν έπρεπε" τεχνικά, μας το είπε τόσο το υψηλό επιτόκιο όσο και η σύνθεση των ενδιαφερομένων να αγοράσουν αυτό το ομόλογο, οι οποίοι ήταν κατά κύριο λόγο επενδυτικά σχήματα (hedge funds) και μόνο 4% ασφαλιστικά ταμεία του εξωτερικού, δηλαδή μακροπρόθεσμοι επενδυτές.
Αλλά ποιος είναι ο ουσιαστικός λόγος που δεν έπρεπε να γίνει αυτό;
Θα το πω όσο πιο απλά μπορώ:
Φαντάσου ότι μαζί με το Ελληνικό Δημόσιο, την ίδια μέρα έβγαινε στις διεθνείς αγορές μια ελληνική επιχείρηση να ζητήσει κεφάλαια για να επενδυθούν σε ένα νέο ανταγωνιστικό και πρωτοποριακό προϊόν. Πρόσεξε τώρα: και οι δύο -Δημόσιο και Επιχείρηση - ανταγωνίζονται για την εξασφάλιση κεφαλαίων από την ίδια δεξαμενή: τους επενδυτές που έχουν αποφασίσει να διαθέσουν κεφάλαια στην Ελλάδα.
Οπότε, αντιλαμβάνεσαι ότι σε αυτό το -θεωρητικό!- ανταγωνισμό, το Δημόσιο απελπισμένο για ρευστότητα, απλώς θα υποσχόταν ένα πολύ υψηλό επιτόκιο που καμία επιχείρηση σε αυτόν τον κόσμο δε θα μπορούσε να υποσχεθεί και μάλιστα με ένα καινοτόμο προϊόν.
Αντίθετα τώρα, στον πραγματικό κόσμο, καμία ελληνική επιχείρηση δεν έφερε στη χώρα σε μια μέρα 3 δις ευρώ από ένα προϊόν της! Εντούτοις, το Δημόσιο το κατάφερε!

Που καταλήγουμε; Πως η Ελλάς πούλησε για άλλη μια φορά στο εξωτερικό, ώστε να φέρει χρήμα στη χώρα, αυτό που ήξερε να πουλάει πάντα: λεμόνια; Όχι! αυτοκίνητα; Όχι! Υπέροχα εκτυπωμένα χαρτιά με φαρδιά-πλατιά την υπογραφή του εκάστοτε ΥΠΟΙΚ από κάτω, στα οποία υποσχόμεθα ότι θα αποπληρώσουμε σε πέντε, δέκα ή όσα έτη!
Κοινώς, μας λείπουν χρήματα -τι νέο! - δεν μπορέσαμε και δεν μπορούμε να τα εξασφαλίσουμε από την παραγωγή και τελικώς τα αναζητούμε ως δανεικά. Απλά κι εύκολα! Αλλά για πόσο;

Δηλαδή, θα ήταν απείρως προτιμότερο αν ένα πολύ μικρότερο ποσό κατόρθωνε να φέρει στη χώρα μια ελληνική εταιρεία μέσω των πωλήσεών της και της προσέλκυσης επενδύσεων, ώστε ένα ακόμη μικρότερο να κατέληγε στο κράτος ως φόρος (με συνεπακόλουθο βέβαια την περαιτέρω συρρίκνωση του Δημόσιου Τομέα) παρά η επιστροφή στις αγορές με σκοπό την απέλπιδα αναζήτηση ρευστότητας.

Πολύ σύντομα, θα αντιληφθούμε πως δεν μπορείς να αγνοείς τους νόμους της φύσης χωρίς συνέπειες!





10 Απρ 2014

Ψηφοφόρε! Στάσου...Μύγδαλα!

"Στάσου, μύγδαλα!"
Γιάννης Βόγλης στην ταινία "Κορίτσια στον Ήλιο" (1968)


Από την περίφημη εκείνη περίοδο  που η χώρα τέθηκε στη δίνη της κρίσης, άγνωστες και αδιάφορες για το ευρύ κοινό λέξεις και όροι όπως "αγορές", "ομόλογα" και "spreads" έγιναν αντικείμενο συζήτησης από τα τηλεοπτικά πάνελ μέχρι τα καφενειακά πηγαδάκια.

Κι όπως συμβαίνει κάθε φορά που η πολιτική τάξη αντιλαμβάνεται πως υπάρχει πεδίο διαμόρφωσης της κοινής γνώμης, εκεί εστιάζεται και ο πολιτικός λόγος, η δημαγωγία, η δημιουργία προσδοκιών και εν τέλει η επιδίωξη πολιτικού οφέλους ήτοι αύξηση της εκλογικής δύναμης. Ψηφαλάκια!

Το ενδιαφέρον είναι πως όσο περισσότερο η κοινή γνώμη ασχολείται με θέματα που απαιτούν σοβαρή τεχνική κατάρτιση, ενώ οι περισσότεροι δεν την κατέχουν, τόσο περισσότερο οι πολιτικοί τείνουν να εστιάζουν την προσοχή του εκλογικού σώματος σε αυτά τα "δύσκολα" θέματα.

Και επειδή γύρω από την  πολιτική αναπτύσσονται μικρά ή μεγαλύτερα συμφέροντα, ακόμη και προσωπικά, ένας επιπλέον συρφετός άρθρων, αναλύσεων, απόψεων διασπείρεται εν μέσω της αγωνίας να τοποθετηθούν αυτά τα συμφέροντα κατάλληλα, εν όψει εκλογών.

Η φράση "βγήκαμε στις αγορές" από τεχνικό ζητούμενο μιας μακράς και επίπονης διαδικασίας προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας, έγινε πολιτικό σύνθημα, γεγονός πολύ επικίνδυνο καθώς η λανθασμένη εκτίμησή του από τους ψηφοφόρους και την κοινωνία μπορεί να οδηγήσει σε άλλη μια μεγάλη απογοήτευση. Ανάλογη εκείνων που βίωσε η ελληνική κοινωνία όταν την τροφοδοτούσαν ή και την τροφοδοτούν με απόψεις όπως "θα δανειστούμε από Ρώσους/Κινέζους/Εξωγήινους" ή πως θα "σκίσουμε τα Μνημόνια" ή όπως το "οι κερδοσκόποι θα χάσουν τα πουκάμισά τους".

Γιατί στον κόσμο των αγορών χρήματος, η λάθος κίνηση πληρώνεται ακριβά, το ίδιο με τη σωστή κίνηση αλλά σε λάθος στιγμή.

Είναι πλέον ξεκάθαρο πως η πολυδιαφημισμένη "έξοδος στις αγορές" δεν εξυπηρέτησε παρά προεκλογική σκοπιμότητα, εσωτερικού και εξωτερικού ενδιαφέροντος. Και είναι ξεκάθαρο γιατί απλούστατα οι αριθμοί δεν κάνουν ποτέ λάθος. Αρκεί να διαβάζει κανείς μόνο τους αριθμούς κι όχι τις πολιτικές παρλαπίπες που τους συνοδεύουν.

Οι αριθμοί λοιπόν λένε δυο πράγματα:
Πρώτον, το επιτόκιο με το οποίο δανείστηκε ένα μικρό ποσό λίγο πάνω από 3 δις το Ελληνικό Δημόσιο, ανήλθε στο 4,75%. Κι επειδή κανένα δάνειο, από καταναλωτικό μέχρι διακρατικό, δεν είναι εξυπηρετήσιμο αν το επιτόκιο είναι μεγαλύτερο από το ρυθμό ανάπτυξης (ή αύξησης του μισθού για τα φυσικά πρόσωπα!), αυτό που μας λέει το επιτόκιο με το οποίο μόλις δανειστήκαμε είναι απλώς η επιβεβαίωση ότι καλώς είμαστε "εκτός αγορών".

Δεύτερον, οι οίκοι αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας,οι οποίοι είναι και οι κατ' εξοχήν εκφραστές της άποψη της αγοράς, εξακολουθούν να μας κατατάσσουν σε βαθμίδες χαμηλότερες της επενδυτικής κατηγορίας.

Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, αυτά τα 3 δις είναι οι έκτακτοι φόροι ακινήτων για ένα χρόνο περίπου, ή οι ανάγκες του Δημοσίου για μισθούς και συντάξεις για ένα μήνα πάνω-κάτω. Δηλαδή, ένα μέτριο "πακέτο μέτρων" του Μνημονίου σύμφωνα με τη μέχρι τώρα εμπειρία μας. Και τα εισπρακτικά μέτρα υπό την επιτήρηση της Τρόικα έχουμε αποδείξει πολλάκις πως τα παίρνουμε εν μια νυκτί. Έστω με λίγη γκρίνια, αλλά στο τέλος υποχωρούμε.

Υπό το φως των παραπάνω, εξηγείται και η υψηλή ζήτηση του ομολόγου καθώς το συνολικό ρίσκο είναι μικρό για τους επενδυτές αφού επένδυσαν με ένα μικρό ποσό, σε υψηλή απόδοση και καλές εγγυήσεις (Τρόικα). Το ρίσκο της χώρας είναι μεγάλο, εντούτοις το ποσό είναι μικρό και ο συνδυασμός με το υψηλό επιτόκιο κάνει την επένδυση για τα μεγάλα χαρτοφυλάκια ενδιαφέρουσα.

Συμπέρασμα;
Παρά το μικρό ποσό που επιχειρήσαμε να δανειστούμε, και έχουμε αποδείξει πως μπορούμε να το συγκεντρώσουμε και βεβαίως η παρουσία της Τρόικα το εγγυάται αυτό προς τους επενδυτές, το επιτόκιο ήταν εξαιρετικά υψηλό. Μια επιβεβαίωση δηλαδή πως είμαστε πολύ μακρυά ακόμη από την ουσιαστική "έξοδο στις αγορές". Από τη μέρα δηλαδή που θα μπορέσουμε να ανακυκλώσουμε τον όγκο του δανεισμού μας με νέο δανεισμό αλλά με χαμηλό επιτόκιο. Γιατί εκεί βρίσκεται η ουσία της φράσης "έξοδος στις αγορές".

Αντιλαμβάνεσαι δηλαδή το απλό γεγονός πως δεν έχει νόημα να ανακυκλώνεις δανεισμό έστω και των 3 δις που είχες λάβει με 2% ή περίπου, με ένα νέο δάνειο του ίδιου ποσού με επιτόκιο 4,75%! Ακόμη και για αυτό το μικρό ποσό, "ακίνδυνο" για τα μέτρα της ελληνικής οικονομίας με συνολικό δανεισμό πάνω από 300δις(!), αυτού του τύπου οι κινήσεις είναι άνευ ουσίας.

Και γιατί τόση φασαρία;
Μα γιατί θα κληθείς εσύ αγαπημένε μου ψηφοφόρε να επιδοκιμάσεις ή να αποδοκιμάσεις με την ψήφο σου την κυβερνητική πολιτική οσονούπω. Κι αν την αποδοκιμάσεις εκκωφαντικά θα δρομολογήσεις εξελίξεις. Αν όχι, τότε πολύ απλά, ετοιμάσου για τα ουσιώδη που όπως θα θυμάσαι (που δε θυμάσαι γιατί έτσι κάνεις συνήθως...!) έρχονται πάντα μετά τις εκλογές!

Το ίδιο έκανες όταν ψήφιζες "λεφτά υπάρχουν" και δυστυχώς μετά τις εκλογές κατάλαβες πως η χώρα βρέθηκε στο Μνημόνιο, ακριβώς το ίδιο επανέλαβες όταν άκουγες στα "Ζάππεια" πως θα επαναδιαπραγματευτούν το Μνημόνιο  και μετά τις εκλογές κατάλαβες πως η χώρα απλώς συνηγόρησε σε ένα δεύτερο Μνημόνιο και είμαι απολύτως βέβαιος ότι το ίδιο θα πράξεις και τώρα.

Καλό κουράγιο που θα έλεγε κι ο Ρεν!










8 Απρ 2014

Βρείτε το Κορόιδο! (ένα άρθρο για όσους βιάζονται να βγουν στις Αγορές)

"Στο τραπέζι του πόκερ, αν δεν έχεις βρει το κορόιδο μέσα σε μισή ώρα...είσαι εσύ!"
Αγνώστου

          Τα δύο τελευταία άρθρα, αφορώντα στην τρέχουσα φημολογία περί εξόδου της χώρας στις αγορές, κέντρισαν όπως φαίνεται ιδιαίτερα το ενδιαφέρον των αναγνωστών μας, γι' αυτό και επανερχόμαστε.

Θα ήταν εξαιρετικά ευτυχές το γεγονός της εξόδου στην ελεύθερη αγορά χρήματος, εάν αυτό συνέβαινε ως αποτέλεσμα της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας και της επιτυχούς ανάταξης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

Σε μια τέτοια περίπτωση, οι αγορές θα προσέτρεχαν να χρηματοδοτήσουν μια οικονομία σε ανάπτυξη, προκειμένου να αποκομίσουν μελλοντικά κέρδη, προερχόμενα από αυτή ακριβώς την αναπτυξιακή προοπτική. Εσείς προσέξτε εδώ τη λέξη-κλειδί: θα "προσέτρεχαν", το οποίο μεταφράζεται σε χαμηλά επιτόκια δανεισμού και άρα σε μια βιώσιμη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας. Με χαμηλά επιτόκια μπορείς να χρηματοδοτήσεις την ανάπτυξη και να την ενισχύσεις. Με επιτόκια απαγορευτικά, η ανάγκη χρηματοδότησης δεν είναι αναπτυξιακή αλλά προφανώς προκύπτουσα από λόγους επιβίωσης.

Εν ολίγοις, με ένα επιτόκιο δανεισμού μεγαλύτερο από τον προβλεπόμενο ρυθμό ανάπτυξης κανένας δανεισμός - όσο μικρός κι αν είναι - δεν αποτελεί επιτυχία αλλά ανάγκη.

Και κανείς δε δανείζεται για "δοκιμαστικούς λόγους" ή για λόγους "τεχνικούς". Δανείζεται γιατί έχει ανάγκη τη ρευστότητα. Και η ρευστότητα καλύπτεται με δανεισμό όταν εμφανίζει ή εκτιμάται ότι θα εμφανίσει κενά.

Και γιατί να εμφανίσει κενά;
Τρεις είναι οι βασικές παραδοχές σχετικά με τις επερχόμενες εξελίξεις:
-Προφανώς η ελληνική πολιτική ελίτ δεν θέλει -και πιθανώς ούτε είναι ικανή - να προχωρήσει σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις (συρρίκνωση Δημοσίου Τομέα, πώληση ή κλείσιμο δημοσίων επιχειρήσεων, άνοιγμα επαγγελμάτων και αγορών κλπ) 
-Το πρόβλημα του τεράστιου χρέους θα αποτελέσει ζήτημα διαπραγμάτευσης ανάμεσα στην Ελληνική Κυβέρνηση και στην Τρόικα, πιθανώς μετά τις Ευρωεκλογές.
-Ένα επόμενο "Μνημόνιο" ή συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας και των δανειστών της είναι μεταξύ των επιλογών που βρίσκονται μπροστά μας.

Ο χρόνος και οι πολιτικές διεργασίες που θα χρειαστούν προκειμένου να ολοκληρωθούν οι παραπάνω συζητήσεις καθώς και οι όροι που ενδεχομένως τεθούν ώστε να υλοποιηθεί η διευθέτηση του χρέους, δεν είναι απίθανο να προκαλέσουν κενά στην απαιτούμενη ρευστότητα. Ένα έργο που το έχουμε ξαναδεί στο παρελθόν, όταν οι δόσεις καθυστερούσαν έως ότου αποκαθίστατο η ομαλή χρηματοδότηση αφού όμως η Κυβέρνηση προχωρούσε στα αναγκαία εισπρακτικά μέτρα ή παρεμβάλλονταν εκλογές ή άλλες πολιτικές αναδιατάξεις.

Στην παρούσα συγκυρία, περαιτέρω εισπρακτικά μέτρα είναι μάλλον εκτός συζήτησης, ενώ η λήψη ουσιαστικών μέτρων θα κόστιζε πολιτικά.στην παρούσα Κυβέρνηση.

Ως μοναδική λύση διεξόδου και εξεύρεσης της αναγκαίας ρευστότητας (εκτός άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων που ήδη έχουν ανακοινωθεί όπως η αξιοποίηση λιμνάζουσας ρευστότητας σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης κλπ) έναντι ακόμη και ακριβού - μολονότι όχι απαγορευτικού - επιτοκίου, είναι οι αγορές.

Συμπερασματικά, και από την πολιτική σκοπιά του θέματος, βρισκόμαστε προ σημαντικών συζητήσεων και εξελίξεων που θα αφορούν στην ελληνική οικονομία προφανώς σε σχέση με το ογκώδες χρέος όπου οι διακυμάνσεις και πιθανώς οι σοβαρές αναταράξεις που θα αντιμετωπίσουμε, στις σχέσεις μας με τους δανειστές, θα απαιτήσουν εφεδρείες ρευστότητας.

Το "κορόιδο" βέβαια στην όλη ιστορία, όπως αντιλαμβάνεστε, δεν είναι άλλος από τον φορολογούμενο πολίτη, ο οποίος θα κληθεί να πληρώσει ένα υπέρογκο επιτόκιο (οτιδήποτε άνω του επιτοκίου των "μνημονιακών" δανείων) ώστε να εξαγοραστεί χρόνος υπέρ της πολιτικής σκηνής. 








6 Απρ 2014

Πολιτική Πολυτελείας!

            Ενόψει Ευρωεκλογών, Δημοτικών και Σαμαράς οίδε εάν και Εθνικών εκλογών, θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας σε δύο βασικά σημεία της Ελληνικής οικονομικής πολιτικής, μετά και την τελευταία αξιολόγηση της Τρόικας:

  • Πρώτον, η Ελληνική Κυβέρνηση δείχνει να έχει αποφασίσει την έξοδο στις αγορές, προκειμένου να αντλήσει ένα μικρό σχετικά ποσό. 
  • Δεύτερον, αναμένεται να "επισημοποιηθεί" το πολυσυζητημένο πρωτογενές πλεόνασμα.
Δύο σημαντικά οικονομικά εργαλεία - άντληση ρευστότητας από τις αγορές και πλεόνασμα - με τα οποία εφοδιάζεται η Κυβέρνηση εφεξής, τα οποία αξίζει να αναλύσουμε διεξοδικότερα.

Είναι σαφές ότι κατ' αρχήν, αμφότερα τα ανωτέρω θα αποτελούσαν την υπέρτατη απτή απόδειξη πως η Ελληνική Οικονομία κατόρθωσε να υπερβεί τις δυσκολίες, να εξέλθει της κρίσης και να προχωρήσει με αισιοδοξία στο μέλλον. Έχουν όμως έτσι τα πράγματα στην ελληνική περίπτωση;

Περί πλεονάσματος, οι παράμετροι που το συνοδεύουν είναι λίγο ως πολύ γνωστές, καθώς αγγίζουν τα μεγαλύτερα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας:
Υπό συνθήκες αρνητικής πιστωτικής επέκτασης, δηλαδή χωρίς οι τράπεζες να δανειοδοτούν τις επιχειρήσεις και την οικονομία αλλά και ύφεσης και αποπληθωρισμού, είναι θέμα απλής αριθμητικής να αντιληφθεί κανείς πως αυτό το πλεόνασμα προέκυψε όχι από την παραγωγική οικονομική δραστηριότητα αλλά από την άντληση ρευστότητας από την αγορά μέσω φορολόγησης και περικοπής δαπανών.

Κατ' ουσίαν, δεν αποτελεί πλεόνασμα αλλά την συγκέντρωση κεφαλαίου εκ μέρους του κράτους. Πολύτιμη ρευστότητα που άντλησε το κράτος από νοικοκυριά και επιχειρήσεις οδηγώντας ακόμη περισσότερο την οικονομία σε ασφυξία, με τις γνωστές συνέπειες: ανεργία και περαιτέρω μείωση εισοδημάτων.

Αν προχωρήσουμε την επισκόπησή μας και στο επόμενο σκέλος της τρέχουσας κυβερνητικής οικονομικής πολιτικής, την έξοδο στις αγορές θα διαπιστώσουμε πως αυτή δεν γίνεται εν μέσω σημαντικής αναβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας, ούτε κάτω από συνθήκες συνήθους εξυπηρέτησης δανειακών αναγκών της χώρας.

Τα ποσά που φημολογείται πως θα αντληθούν είναι ελάχιστα, αναλογικά με τις πραγματικές δανειακές ανάγκες, τα επιτόκια σημαντικά αυξημένα σε σχέση με εκείνα που θα επέτρεπαν την βιωσιμότητα ενός χρέους και βεβαίως υπάρχει άλλη μια παράμετρος που παραβλέπεται:
Η Κυβέρνηση επισημαίνει σε εταίρους και δανειστές πως υπάρχει μια εκκρεμότητα αναφορικά με το ζήτημα της διευθέτησης του ελληνικού χρέους, και την ίδια στιγμή δια της εξόδου στις αγορές "υπόσχεται" στους υποψήφιους αγοραστές ελληνικών ομολόγων μια ασφαλή επένδυση!

Δηλαδή, η ίδια Κυβέρνηση που επιθυμεί ή πιο τεχνικά δε θα είχε αντίρρηση σε μια αναδιάρθρωση του υφιστάμενου χρέους της, προβαίνει σε πώληση νέου χρέους προσδοκώντας στην εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς πως και τα δύο εργαλεία - έξοδος στις αγορές και πλεόνασμα - στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, δεν προέκυψαν από την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας ως θετικές συνέπειες ανάπτυξης ή παραγωγικής ανασυγκρότησης, αλλά "αγοράζονται" και μάλιστα πολύ ακριβά. 

Είναι προφανές, πως δεν μπορούν να χρησιμεύσουν στην οικονομία από την αμιγώς χρηματοδοτική τους πλευρά, γιατί τι είναι λίγα δις με σημαντικό επιτόκιο μπροστά στο βουνό χρέους και στις σημαντικές ανάγκες ρευστότητας της χώρας ή τι θα κάνει κανείς με ένα πλεόνασμα που δεν προήλθε από την έξαρση των εξαγωγών αλλά από τις καταθέσεις των φορολογουμένων.

Αντίθετα, είναι πολύ χρήσιμα ως πολιτικά εργαλεία εξυπηρέτησης δύο κεντρικών ζητουμένων:
-Πρώτον της Ελληνικής Κυβέρνησης, που ενόψει εκλογών ή άλλων εξελίξεων θέλει άμεσα να πιστωθεί με την "έξοδο από τα Μνημόνια" αφαιρώντας από την Αντιπολίτευση αυτό το επιχείρημα και ταυτόχρονα στην περίπτωση που απωλέσει την εξουσία να καταδείξει το σύνηθες "εμείς σας παραδώσαμε μια χώρα πλεονασματική και εντός αγορών"
-Δεύτερον, της Ευρωπαϊκής κυρίαρχης πολιτικής τάξης που θέλει να έχει στη φαρέτρα των επιχειρημάτων της ενόψει πολύ δύσκολων Ευρωεκλογών, το "θαύμα" της Ελληνικής Οικονομίας που κανείς δεν πίστευε ότι θα τα καταφέρει.

Τα δύσκολα, μετά από αυτό το ντελίριο καταναλωτικής μανίας πανάκριβων πολιτικών επιχειρημάτων, έρχονται αμέσως μετά. 
Οι μεν "Μνημονιακοί" Ευρωπαίοι πιθανώς θα έχουν καταγράψει μια νίκη ή μια λιγότερο επώδυνη ήττα οι δε Έλληνες θα κληθούν εκ νέου στο ταμείο προκειμένου να καταβάλλουν το αντίτιμο.

Δυστυχώς, ούτε η κρίση τελείωσε, ούτε τα προβλήματα εξέλιπαν.
Κι αν θέλετε μια σημειολογική σύμπτωση, θα θυμάστε ότι λίγο πριν την είσοδο της χώρας στο πρώτο Μνημόνιο ο τότε Πρωθυπουργός κ. Παπανδρέου είχε μοιράσει εκείνο το επίδομα αντλώντας ρευστότητα από υπερφορολόγηση των ελληνικών επιχειρήσεων.

Παρόμοια κατάσταση με το μοίρασμα του πλεονάσματος βιώνουμε και σήμερα: ο κ. Σαμαράς θα μοιράσει μέρος του πλεονάσματος.

Δε θα ευχόμουν να επαναληφθεί αναλόγως η Ιστορία του 2010.

Οψόμεθα!