Άρνηση της Πραγματικότητας: Το "ντου" πριν το "μπαμ"!

"Αν δεν κάνουμε ντου για πρωτογενές πλεόνασμα δεν θα καθησυχάσουμε εταίρους και αγορές"

Ευάγγελος Βενιζέλος

 “Δεν ξέρω αν θα αντέξει ο κόσμος και αν θα γίνει ένα μπαμ αύριο το πρωί, αλλά η πορεία είναι δεδομένη και δεν μπορούμε να παρεκκλίνουμε” 

φερόμενη δήλωση του   Γ.Α.  Παπανδρέου

Ενώπιος ενωπίω η ελληνική κοινωνία με επιλογές που θα καθορίσουν το μέλλον για πολλά χρόνια. Οι κεντρικοί πολιτικοί υπεύθυνοι - Πρωθυπουργός και ΥΠΟΙΚ - με αργκό μονοσύλλαβα συνόψισαν το στιγμιαίο, το ακαριαίο και το εν δυνάμει "βίαιο" των εξελίξεων, άβουλοι και προσκολλημένοι στο τετριμμένο, στο παλαιοκομματικό και εν τέλει στο καταστροφικό.

Το πηδάλιο του πλοίου  που εξακολουθεί να ονομάζεται "Τιτανικός" γιατί κανείς δεν τολμά να το ονομάσει διαφορετικά, έχει de facto περάσει στα χέρια των πολιτών και επισήμως πλέον, αφού από τα χείλη του ΥΠΟΙΚ υπογραμμίσθηκε η σχέση μεταξύ οικονομικής ομαλότητας και ανταπόκρισης της κοινωνίας στα φορολογικά βάρη. Ήταν πάντοτε έτσι; Όχι, καθόσον ο άλλοτε ελεύθερος δανεισμός του κράτους ερχόταν να καλύψει πρόσκαιρες ή πιο μόνιμες "τρύπες" ρευστότητας. Τώρα, αυτή η δυνατότητα εξέλιπε και μαζί της η άνεση να "χαλαρώνουν" εισπρακτικοί μηχανισμοί και φορολογούμενοι.

Αυτή η αλλαγή πηδαλιούχου - από την πολιτική ηγεσία στους πολίτες - βρίσκει την κοινωνία, τον πηδαλιούχο δηλαδή, σε μια κατάσταση άρνησης της πραγματικότητας. Φαινόμενο πολλάκις παρατηρηθέν και παλαιόθεν ενταγμένο στους μηχανισμούς ψυχολογικής άμυνας, όταν υπάρχει έντονη πίεση και δυσάρεστες καταστάσεις.  Τι αρνείται η ελληνική κοινωνία; Την πραγματικότητα, ούσα προσκολλημένη σε μια ονειρική κατάσταση όπως τη βίωνε πριν το 200

Έχει ενδιαφέρον να δούμε πως αναλύεται η άρνηση της κοινωνίας σε διάφορες παραλλαγές ώστε να εξετάσουμε και τις σχετικές συνέπειες.

• Απλή άρνηση: Αρνούμαστε την πραγματικότητα συνολικά.  Δεν υπάρχει αυτό που συμβαίνει τριγύρω μας. Είναι μια συνωμοσία προσεκτικά σχεδιασμένη από απροσδιόριστα κέντρα, ενίοτε σκοτεινά(!), με σκοπούς που ποικίλουν από την προσπάθεια απόσπασης πλουτοπαραγωγικών πηγών και πόρων από τη χώρα, μέχρι και την εθνική αλλοίωση ή απειλή. Συνήθως, πίσω από αυτή τη συλλογιστική κρύβεται η παρηγορητική σκέψη πως όταν πάρουν αυτό που θέλουν - ό,τι κι αν είναι αυτό - θα μας αφήσουν ήσυχους. 
• Υποτίμηση: Όχι του νομίσματος! Του πραγματικού κινδύνου. Σε αυτήν την παραλλαγή, η κοινωνία αναγνωρίζει τα γεγονότα, αντιλαμβάνεται και παραδέχεται τα τεκταινόμενα, μελετά τους αριθμούς αλλά αρνείται πεισματικά τις συνέπειες. Δεν αξιολογεί ως πραγματικό τον κίνδυνο. Ναι, έχουμε έλλειμμα και χρέος και βεβαίως ύφεση και ανεργία. Αλλά δεν δεχόμαστε επ' ουδενί καμία μεταβολή των δικών μας οικονομικών μεγεθών - του μισθού, της σύνταξης, της οικονομικής μας κατάστασης, της αύξησης των φόρων κλπ - διότι θεωρούμε ότι οι κίνδυνοι που μας περιγράφονται ή συμπεραίνουμε λογικά δεν υφίστανται σε τέτοιο βαθμό που να μας οδηγήσουν σε επώδυνες λύσεις.  Συνοπτικά, θα αναγνωρίσουμε αυτήν την παραλλαγή στη συλλογιστική ότι ναι μεν τα πράγματα είναι δύσκολα, αλλά τελικά θα επέμβει η Ευρώπη με κάποια λύση, η Αμερική, οι Ρώσοι, το ελληνικό φιλότιμο και όπως πάντα κάπως θα τα καταφέρουμε.
• Προβολή: Σε αυτήν την παραλλαγή, η κοινωνία αναγνωρίζει και τα γεγονότα και τον κίνδυνο και αξιολογεί ως πιθανές τις καταστροφικές συνέπειες από λανθασμένες κινήσεις ή επιλογές. Ωστόσο, αρνείται να αναλάβει ευθύνες. Αρνείται να αποδεχθεί το δικό της σημαντικό και ουσιαστικό ρόλο στη διαδικασία της εξόδου από την επικίνδυνη κατάσταση και θεωρεί πως κάποιος άλλος πόλος - ως υπεύθυνος - θα πρέπει αποκλειστικά να αναλάβει να φέρει εις πέρας τη δύσκολη αποστολή. Αυτή η κατάσταση είναι και πιο διαδεδομένη σε διάφορα κοινωνικά στρώματα και επαγγελματικές τάξεις. Θα αναγνωρίσουμε αυτήν την περίπτωση σε συλλογιστικές που αναφέρονται στις ευθύνες των πολιτικών, της οικονομικής ελίτ, των φοροφυγάδων και κάθε λογής συνυπεύθυνων, ο οποίοι και - κατά το συγκεκριμένο μηχανισμό - πρέπει να αναλάβουν αποκλειστικά το βάρος της κρίσης. Αρνείται να συμμετάσχει σε ένα γενικότερο πλάνο που οδηγεί σε ήρεμα νερά παραδίδοντας προνόμια.

Ο πηδαλιούχος λοιπόν βρίσκεται στο τιμόνι, αρνούμενος με διάφορες παραλλαγές να αποδεχθεί την πραγματικότητα. Πότε αρνείται ότι είναι πηδαλιούχος του "Τιτανικού" το μοιραίο βράδυ αλλά φαντασιώνεται ότι οδηγεί το βαρκάκι του σε μια ήρεμη λίμνη. Πότε χαλαρώνει πείθοντας τον εαυτό του ότι δεν υπάρχουν παγόβουνα αλλά απλώς είναι κόλπο του καπετάνιου για να τον τρομάξει ενώ και το πλοίο είναι από μόνο του απολύτως ασφαλές. Πότε ωρύεται πως σε μια τέτοια στιγμή ας έρθουν οι καπεταναίοι και οι ύπαρχοι να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά και να μην αφήνουν έναν φτωχό πηδαλιούχο στο τιμόνι υπό τέτοιες δύσκολες συνθήκες.

Η πραγματικότητα όμως είναι εκεί. Καπεταναίοι και άλλοι δυστυχώς δεν μπορούν να βοηθήσουν. Ο πηδαλιούχος είναι μόνος του, όπως μόνη της τώρα είναι η ελληνική κοινωνία απέναντι στον κίνδυνο με το πηδάλιο στα χέρια.

Η άρνηση εντείνεται. Ο πηδαλιούχος προσπαθεί να ξεφύγει από την πραγματικότητα με ένα "ντου". Αρνείται το άνοιγμα των επαγγελμάτων, αρνείται τη μείωση των μισθών, αρνείται την προσαρμογή των συντάξεων, αρνείται την παράδοση προνομίων.  Αγνοεί ότι η άρνηση της πραγματικότητας επιτείνει την ανάγκη για πιο σκληρή επιτήρηση. Αγνοεί ότι η άρνηση της πραγματικότητας αναβαθμίζει τη θέση των δανειστών, κάνοντάς τους πιο σημαντικούς ενώ ταυτόχρονα διογκώνει το μέγεθος του κινδύνου.  Και καραδοκεί το "μπαμ"!

Πότε επέρχεται η λύση; Όταν η αρνούμενη κοινωνία, μέσα από μια ενδοσκοπική, επώδυνη διαδικασία διέλθει το στάδιο της άρνησης και εμπλακεί ενεργά αναλαμβάνοντας τις δικές της ευθύνες και εκπληρώνοντας τις δικές της υποχρεώσεις. Απέχουμε ακόμη λίγο...