21 Μαΐ 2007

Νέα Δημοκρατία: Στρατηγική και Επικοινωνία

Στα προηγούμενα άρθρα μας το ενδιαφέρον εστιάσθηκε στο ΠΑΣΟΚ και στις εξελίξεις γύρω από αυτό αφού τόσο λόγω του προγραμματικού του συνεδρίου όσο και λόγω του θέματος των ομολόγων κατάφερε να διατηρεί πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας άρα και το τρέχον επικοινωνιακό φορτίο. Αξιόλογη επίδοση για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αναμένουμε και τα σχετικά αποτελέσματα από τις επόμενες έρευνες της κοινής γνώμης.
Στο παρόν θα ασχοληθούμε με τα τεκταινόμενα στο κυβερνών κόμμα, πάντοτε στο πνεύμα του ιστολογίου: από την επικοινωνιακή όψη των πραγμάτων.
Το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας διαθέτει δύο πολύ σημαντικά κεφάλαια που διαχειρίζεται στην παρούσα πολιτική χρονική συγκυρία. Το ευφυές εύρημα του "μεσαίου χώρου" και την ισχυρή εικόνα του Πρωθυπουργού. Αυτοί είναι οι δύο πυλώνες πάνω στους οποίους εδράζεται η πολιτική υπεροχή του κυβερνώντος κόμματος και αξίζει να τους αναλύσουμε εκτενέστερα.
Ο "μεσαίος χώρος" αποτελεί την τρέχουσα επίλυση του διλήμματος που αντιμετωπίζει κάθε επικοινωνιακό επιτελείο των κομμάτων εξουσίας, ήτοι των κομμάτων που διαθέτουν μια ισχυρή εκλογική βάση, ένα σταθερό πυρήνα οπαδών, που δεν επαρκεί όμως να τα οδηγήσει στην πρώτη θέση. Ένα μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό ψηφοφόρων που εμφανίζεται "μετακινούμενο" ανάμεσα στα δύο-για τα ελληνικά δεδομένα- μεγάλα κόμματα είναι εκείνο που κρίνει την εκλογική αναμέτρηση. Το ποσοστό αυτό δεν είναι ομοιογενές ούτε ηλικιακά, ούτε ιδεολογικά, ούτε και οικονομικά ώστε να αποτελέσει ένα ενιαίο target-group και να τύχει ανάλογου επικοινωνιακού χειρισμού. Θα έλεγε κανείς ότι είναι η συνισταμένη των "ευμετάβλητων" ψηφοφόρων, αθροιζόμενη από όλα σχεδόν τα κόμματα και τους ιδεολογικούς χώρους, δομώντας έτσι μια ιδιόμορφη -για τα εκλογικά δεδομένα- ομάδα, αλλά με διαφορετική σε κάθε εκλογική αναμέτρηση σύνθεση και πολιτική προέλευση. Το δίλημμα, στο οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω, αφορά στον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών αυτής της μεταβλητής ομάδας και με βάση αυτά το σχεδιασμό της επικοινωνιακής στρατηγικής που τελικά κρίνει και το εκλογικό αποτέλεσμα. Αντίθετα, αν δεν προσδιορισθούν σωστά τα χαρακτηριστικά αυτής της ομάδας- απευθυνόμαστε, για παράδειγμα, σε αγροτικό πληθυσμό, ενώ στην πραγματικότητα η μεταβλητή μας ομάδα στην παρούσα συγκυρία αποτελείται από νοικοκυρές των μεγάλων αστικών κέντρων-τότε προφανώς το μήνυμα δεν αφορά τον αποδέκτη και έχουμε απώλεια της επικοινωνίας και εκλογική ήττα. Παρόμοια δυσάρεστα αποτελέσματα θα έχουμε αν διασπάσουμε το μήνυμα σε τόσα μικρά μέρη, θυμηθείτε ότι από μόνη της αυτή η ομάδα ψηφοφόρων είναι ήδη αρκετά μικρή, στην προσπάθειά μας να επικοινωνήσουμε με τις υποομάδες στο εσωτερικό της, που το μήνυμά μας θα φθάσει αποδυναμωμένο και εξαιρετικά ασαφές. Συνεπώς είναι κρίσιμη η απόφαση του προσδιορισμού με "οικονομία"-όσο το δυνατόν λιγότερα- και σωστή κρίση των χαρακτηριστικών της ομάδας των μεταβλητών ψηφοφόρων που κρίνει την εκλογική αναμέτρηση. Εδώ έρχεται η ιδέα του "μεσαίου χώρου". Ιστορικά βρισκόμαστε σε μια συντηρητική κοινωνική στροφή, οπότε ήδη το εκλογικό σώμα στην πλειονότητά του είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτοπροσδιορίζεται σε αρκετά πεδία ως "μεσαίο". Οικονομικά, ιδεολογικά, πολιτικά δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αφού η έννοια του "μεσαίου χώρου" μάλλον έχει να κάνει με στάση ζωής και λιγότερο με την ένταξη σε κάποιο κομματικό στρατόπεδο. Μέχρι τώρα η κυβέρνηση έχει ανταποκριθεί στα ζητούμενα γνωρίσματα του "μεσαίου χώρου" και θεωρούμε ότι είναι και ένας σημαντικός λόγος που απορροφά με σχετική άνεση τους κραδασμούς από την αρνητική επικαιρότητα. Η "ήπια προσαρμογή" στην οικονομία, το "σεμνά και ταπεινά" και άλλα παρόμοια, πέρα από την όποια ουσιαστική πολιτική σημασία που τους προσδίδει κανείς, καταγράφονται ως σημειολογικές εκφράσεις του "μεσαίου" και κατ' επέκταση της απόρριψης του "ακραίου" και του "απρόβλεπτου".  Στο ίδιο μήκος κύματος συντονίζεται, ολοένα και πιο φανερά, το σύνολο του κυβερνητικού έργου, ή του μεταρρυθμιστικού προγράμματος αν επιθυμείτε, εφόσον τίποτα δεν προωθείται με ορμή και πρόθεση αιφνιδιασμού.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι: εξακολουθεί ο "μεσαίος χώρος" να χαρακτηρίζει την μεταβλητή ομάδα των ψηφοφόρων που θα δώσουν στο ένα ή στο άλλο κόμμα την πρώτη θέση; Μήπως έχει δομηθεί μια καινούρια ομάδα, με άλλα χαρακτηριστικά και αιτήματα, που ο "μεσαίος χώρος" δεν την αφορά; Από τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων δεν έχουμε καταγράψει τέτοια μηνύματα. Αυτό είναι το δεδομένο. Η δυναμική των ψηφοφόρων που προτίθενται να μετακινηθούν δεν έχει διαμορφωθεί ακόμη σε ποσοστό τέτοιο που να αλλάζει τους εκλογικούς συσχετισμούς.
Προκύπτουν όμως κάποια πολύ ενδιαφέροντα ζητήματα. Ο "μεσαίος χώρος" δεν συνάδει με την πόλωση. Η πόλωση όμως είναι απαραίτητη, επικοινωνιακά, για την εκλογική εξουδετέρωση των μικρών κομμάτων και ιδιαίτερα του ΛΑΟΣ, με αντικειμενικό σκοπό την αυτοδυναμία. Εδώ το κυβερνών κόμμα έχει στη διάθεσή του τρεις λύσεις, στο τακτικό επικοινωνιακό πεδίο:Την εμφάνιση του κ. Παπαθεμελή, ως αυτόνομου πόλου, εκφραστή του "πατριωτικού χώρου" και "φιλικότερου" προς τη ΝΔ από ότι το ΛΑΟΣ, τη λογική της "χαμένης ψήφου" μέσω της εντατικής προβολής των ιδιομορφιών του ισχύοντος εκλογικού νόμου και τέλος την πολωτική τακτική, που από επιτακτική εσωκομματική ανάγκη, ακολουθεί ο κ. Παπανδρέου, απαλλάσσοντας τη ΝΔ από αυτήν την υποχρέωση.
Ένα άλλο πολύ κρίσιμο ζήτημα είναι εκείνο της διαχείρισης των επερχόμενων κρίσεων, οψέποτε αυτές εμφανίζονται. Ο "μεσαίος χώρος" δεν επιθυμεί κρίσεις αλλά σταθερότητα και ηρεμία. Όταν αυτές συμβαίνουν, επιβάλλει την κατά το δυνατόν ανώδυνη και ταχεία διαχείρισή τους. Εδώ, απλά για να υπογραμμίσουμε την λειτουργικότητα και τη δυναμική του "μεσαίου χώρου" δεν αρκεί παρά να κοιτάξουμε σε οποιαδήποτε δημοσκόπηση των τελευταίων τριών-τεσσάρων ετών. Υπάρχει σειρά ερωτημάτων που αναφέρονται στο θέμα "ποιος θεωρείτε ότι μπορεί να διαχειρισθεί καλύτερα την Παιδεία, την Υγεία, την Οικονομία κλπ.". Η διαφορά μεταξύ των δύο κομμάτων δομείται με τον πλέον εμφανή τρόπο από το "μεσαίο χώρο". Αποτυχία στο χειρισμό μιας κρίσης σε κάποιο τομέα αυτομάτως "τρομάζει" αυτήν την μεταβλητή ομάδα και την ωθεί στο αντίπαλο κόμμα. Το ερώτημα, λοιπόν, που τίθεται είναι αν υπάρχει πιθανότητα ένα σημαντικό θέμα να εξελιχθεί σε κρίση, όπου η άστοχη διαχείριση της θα οδηγήσει σε ανατροπή των συσχετισμών. Εδώ η κυβέρνηση έχει επίσης φροντίσει να προετοιμασθεί επαρκώς με δύο επικοινωνιακές τεχνικές: την προεξόφληση και την ισχυρή επικοινωνιακή εικόνα του Πρωθυπουργού.
Σχετικά με την προεξόφληση, υπάρχει μια σειρά θεμάτων που ήδη η κοινή γνώμη έχει λάβει τα απαραίτητα μηνύματα, έχει λάβει θέση σχετικά με αυτά και συνεπώς η εν καιρώ εμφάνιση και η όποια διαχείριση τους δεν πρόκειται να αποτελέσει έκπληξη. Για παράδειγμα το ζήτημα των Σκοπίων. Οι πιθανές λύσεις του θέματος είναι ήδη γνωστές. Δυσάρεστες οι ευχάριστες οι εξελίξεις έχουν ήδη προεξοφληθεί από την κοινή γνώμη. Στην περίπτωση που υπάρξουν περαιτέρω κραδασμοί, θα λειτουργήσει υποβοηθητικά το ισχυρό επικοινωνιακό προφίλ του αρχηγού της ΝΔ, αναλαμβάνοντας ή αποδίδοντας - το πιθανότερο!- τις ευθύνες εντός ή εκτός του κόμματος ή της κυβέρνησής του. Ομοίως και σε μια σειρά άλλων τυχαίων ή αναμενόμενων θεμάτων.Σε φυσικές καταστροφές, πολιτικές κρίσεις ή εθνικά θέματα, η κυβέρνηση επιζητεί την προεξόφληση της εμφάνισής του, ώστε αυτό να μην αποτελέσει έκπληξη που θα διαταράξει τα λιμνάζοντα ήρεμα νερά του "μεσαίου χώρου". Ας θυμηθούμε τη μέθοδο με την οποία χειρίσθηκε η κυβέρνηση το ζήτημα των ομολόγων. Ήδη είχε προεξοφληθεί διάχυτη η ύπαρξη της διαφθοράς-δεν αποτέλεσε έκπληξη για την ελληνική κοινωνία- και τελικά το ζήτημα προσέκρουσε στην πρωθυπουργική εικόνα, όπου και  επέφερε οριακή φθορά, εύκολα  ανατάξιμη. Σε άλλα ζητήματα, ήδη υπάρχει ευρύτερη επικοινωνιακή πρόνοια για θέματα φυσικών καταστροφών- δε θα μας εκπλήξει ούτε καύσωνας, ούτε πυρκαγιά- εφόσον συναρμόδιοι υπουργοί έχουν προνοήσει να αποστείλουν εγκαίρως το μήνυμα. Ευνόητο είναι ότι η επιτυχής έκβαση των κρίσεων θα τύχει αναλόγου επικοινωνιακού χειρισμού.
Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι μέχρι στιγμής το επικοινωνιακό μοντέλο που εφαρμόζει το κυβερνών κόμμα λειτουργεί ικανοποιητικά, υπό δύο προϋποθέσεις: Πρώτον, η εκτίμηση περί του "μεσαίου χώρου" εξακολουθεί να παραμένει σε αντιστοιχία με την πραγματικότητα του εκλογικού σώματος. Εδώ ας σημειώσουμε ότι ενίοτε οι ανατροπές συμβαίνουν χωρίς τα μετρήσιμα δεδομένα να παράγουν ισχυρά προειδοποιητικά "σήματα". Δεύτερον, δεν θα προκύψει ζήτημα που θα επιβάλει την ανάλωση της επικοινωνιακής ισχύος του αρχηγού της ΝΔ, διότι στην παρούσα φάση δεν φαίνεται να υπάρχει εφεδρεία αυτού του επιπέδου-ανάλογη του πρωθυπουργού δηλαδή- στο κυβερνών κόμμα, ούτε όμως και έχει κανείς την πρόθεση να παίξει τέτοιο ρόλο. Το στοίχημα είναι τελικά "όλα ή τίποτα".


Technorati Tags: , , , , , , , ,

2 σχόλια:

deGreece είπε...

Ο ‘μεσαίος’ χώρος ενώ έχει χαρακτηριστικά πολιτικής ‘αφέλειας’, απαιτεί ένα συνεκτικό ιδεολόγημα για να συντηρήσει τις προσδοκίες του ή να δημιουργήσει καινούργιες. Ας θυμηθούμε την Πολιτική Άνοιξη πχ. που εξέπνευσε όταν κατέρρευσε το ιδεολόγημα του νέο-πατριωτισμού. Η ΝΔ πρόβαλε το πειστικό για το ‘μεσαίο’ χώρο επιχείρημα ‘να φύγουν οι κλέφτες’ ή να ‘κυβερνήσουν κι οι άλλοι’ και ήταν επιπρόσθετα τυχερή με τους Ολυμπιακούς, Euro & Eurovision που μπόρεσε να συντηρήσει για ένα διάστημα ένα αίσθημα ευφορίας χωρίς ιδιαίτερο κόπο. Μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να διαθέτει ένα συμπληρωματικό ή έστω εναλλακτικό σύνθημα πέρα από το ‘ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει ΠΑΣΟΚ’ και αυτό θα συμφωνήσετε ότι είναι πολυχρησιμοποιημένο.

Unknown είπε...

Πολύ ορθά καταγράφετε ένα από τα προβλήματα της επικοινωνιακής στρατηγικής της ΝΔ: την ένδεια παραγωγής εναλλακτικών "ευρημάτων". Όμως διαφαίνεται ότι ο "μεσαίος χώρος" εξακολουθεί, τουλάχιστον ως καταγραφή-άγνωστο ως δυναμική τάση-να λειτουργεί, οπότε και εφησυχάζει την κυβερνώσα παράταξη. Για τα ιδεολογήματα, όπως σωστά αναφέρετε, θα τολμούσα να παρατηρήσω ότι μάλλον δεν καταρρέουν, απλά αντικαθίστανται από άλλα στο βωμό των επικοινωνιακών αναγκών.