Στενά Περιθώρια με Χαλαρά Άκρα;

Γράφαμε σε παλαιότερο άρθρο, μόλις στις 23 Μαΐου :"Συμπερασματικά, ο πολιτικός χάρτης βρίσκεται σε μια δυναμική φάση αποκρυστάλλωσης συσχετισμών." Σήμερα, ο πρόεδρος του ΛΑΟΣ δήλωσε,μεταξύ άλλων: «Αν μπορώ σε θολά νερά να βγάζω ψάρια, είμαι πολύ καλός ψαράς», σε συνέντευξή του στο ραδιόφωνο του ALPHA και στην εκπομπή "Τι Τρέχει" του κ. Μπάμπη Παπαπαναγιώτου (εδώ ο σχετικός δεσμός: http://www.alphatv.gr/index.asp?a_id=107&news_id=23597). Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι σε πολιτικό και επικοινωνιακό επίπεδο ήδη καταγράφεται προσπάθεια, ξεκινώντας από τα μικρότερα κόμματα, ενίσχυσης της εκλογικής τους δύναμης από την όποια αναδιανομή της "πίτας" του εκλογικού σώματος προκύψει. Τα μικρά κόμματα προηγούνται χρονικά εφόσον χρειάζονται όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο-λόγω έλλειψης πόρων, ήτοι τηλεοπτικού και διαφημιστικού χρόνου αλλά και οικονομικής δύναμης-για να επικοινωνήσουν το μήνυμά τους. Ο κ. Καρατζαφέρης ερμηνεύοντας την τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα ,η οποία και έχει τα χαρακτηριστικά της δυναμικής ρευστότητας όπως προείπαμε, ανοίγει την πολιτική του ατζέντα απλά και μόνο αμβλύνοντας το "άκαμπτο" πολιτικό προφίλ ενός τυπικού δεξιού κόμματος. Στοχεύει δε όχι μόνο στην ψήφο διαμαρτυρίας από τους δυσαρεστημένους που προέρχονται από τη ΝΔ αλλά και σε εκείνους που θα ήθελαν να τοποθετηθούν πολιτικά εκφράζοντας αρνητική θέση απέναντι σε καίρια και επίκαιρα πολιτικά ζητήματα: παγκοσμιοποίηση, αστική βία κλπ. Σε ένα περιβάλλον έντονης πόλωσης, που επιχειρείται κυρίως από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ, η άμυνα των μικρών κομμάτων που κινούνται στα άκρα του πολιτικού φάσματος δεν είναι παρά η "μεταμφίεσή" τους περισσότερο σε φορείς διαμαρτυρίας και λιγότερο σε ιδεολογικά "κάστρα".

Αδιαμφισβήτητα, και τα άλλα κόμματα θα αρχίσουν να προσαρμόζουν την επικοινωνιακή τακτική τους με βάση την τρέχουσα εικόνα που παρουσιάζει το εκλογικό σώμα, με τη διαφορά ότι τα δύο μεγάλα κόμματα θα προσπαθήσουν να "διαμορφώσουν" την κοινή γνώμη ενώ τα μικρότερα θα "ακολουθήσουν", το καθένα με τη δική του μέθοδο, την όποια τάση θα διαμορφωθεί. Αυτό το "διαμορφώσουν" το έχουμε σε εισαγωγικά διότι δεν θεωρούμε, σαφώς και σε καμία περίπτωση, ότι το εκλογικό σώμα ποδηγετείται. Απλά, τόσο η Κυβέρνηση όσο και η Αξιωματική Αντιπολίτευση διαθέτουν την πολιτική ισχύ αλλά και τους επαρκείς επικοινωνιακούς πόρους ώστε να παράγουν κύρια πολιτικά γεγονότα επί των οποίων θα κληθεί να λάβει θετική ή αρνητική θέση η κοινή γνώμη εξ' αυτών να διαμορφώσει άποψη. Επιπλέον, εναπόκειται στα δύο μεγάλα κόμματα, πρωτίστως βέβαια στο κυβερνών, η επιλογή του χρόνου υλοποίησης της σειράς αυτής των γεγονότων. Με λίγα λόγια, μια παραίτηση ενός υπουργού-επί παραδείγματι- στον κατάλληλο χρόνο είναι μείζον επικοινωνιακό γεγονός-και πολιτικό βεβαίως αλλά το ιστολόγιό μας περιορίζεται στην επικοινωνιακή ανάλυση- που θα αποτελέσει αντικείμενο προβολής και κατ' επέκταση κρίσης από το εκλογικό σώμα. Δεν είναι ανάλογης επικοινωνιακής βαρύτητας με την εμφάνιση ενός αρχηγού κάποιου εκ των κομμάτων της ελάσσονος αντιπολίτευσης ή κάποιων διεργασιών εντός των κομμάτων αυτών.

Επίσης, γράφοντας εδώ για μια "σειρά γεγονότων", σε καμία περίπτωση δεν θεωρούμε ότι τα πάντα είναι προσχεδιασμένα ή ότι υπάρχει κάποιος ασφαλής "αλγόριθμος" που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην εκλογική νίκη ή ήττα. Υπάρχει όμως ορθή και λανθασμένη εκτίμηση και ερμηνεία των δεδομένων του εκλογικού σώματος, όπως αυτά απεικονίζονται στις δημοσκοπήσεις καθώς και η χάραξη της βέλτιστης επικοινωνιακής στρατηγικής.

Με βάση τα παραπάνω, και με το επιπλέον δεδομένο της επερχόμενης θερινής "ραστώνης"-ή "μπάνια του λαού"-εκτιμάμε ότι το σενάριο προκήρυξης πρόωρων εκλογών το Φθινόπωρο έχει κατέλθει περαιτέρω στην κλίμακα των πιθανοτήτων. Ο, επιπλέον, λόγος είναι η πρακτική αδυναμία, λόγω έλλειψης επαρκούς πολιτικού χρόνου μέχρι το Σεπτέμβρη-Οκτώβρη, να καταστεί δυνατή η παραγωγή επικοινωνιακών γεγονότων μεγάλης απήχησης- τα κομματικά συνέδρια αφορούν ολίγους και μάλιστα εν μέσω θέρους ακόμη ολιγότερους-ώστε να αυτά να εμπεδωθούν και να ενσωματωθούν στην πολιτική σκέψη του εκλογικού σώματος.

Εξακολουθούμε να προκρίνουμε το σενάριο ενός ανασχηματισμού, το οποίο δύναται να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο εάν η υπόθεση των ομολόγων αγγίξει κι άλλο πολιτικό πρόσωπο, οπότε τα περιθώρια ελιγμών όπως αυτοί έγιναν με τον πρώην Υπουργό Απασχόλησης στενεύουν.



ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Ένα ιστολόγιο κατ' εξοχήν πολιτικό και επικοινωνιακό όπως επαίρεται ότι είναι το παρόν δεν θα μπορούσε-καίτοι νεόκοπο στο διαδίκτυο- να μη συμμετάσχει σε ένα μείζον πολιτικό- και καθόλου "επικοινωνιακό"- γεγονός όπως αυτό που αφορά στην Αμαλία. Το άρθρο μας της 1ης Ιουνίου θα είναι βεβαίως αφιερωμένο στη μνήμη της και σε όλα όσα επιδίωξε.





Technorati Tags: αντιπολίτευση, ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, PASOK, ND, ΛΑΟΣ, LAOS, Καρατζαφέρης

Η Κότα, τα Χρυσά Αυγά και Άλλα Παραμύθια

Στο προηγούμενο άρθρο μας ο επίλογος γράφτηκε κάπως άκομψα. Δεν έγινε για να βρούμε έναν καλό πρόλογο για το επόμενο αλλά απλά για να απομείνει στον αναγνώστη η απλή γνώση πως ό,τι μας αποφέρει οφέλη στην πολιτική της επικοινωνίας λειτουργεί κάπως σαν το παραμύθι της κότας που γεννούσε τα χρυσά αυγά: αν το παρακάνουμε και ψάξουμε στην κοιλιά της κότας για την πηγή του χρυσού, τότε μάλλον η κότα μας θα ανήκει στην αιωνιότητα και τα πολύτιμα αυγά της στο παρελθόν.

Ο χειρισμός των επικοινωνιακών αντικειμένων πρέπει να γίνεται στο σωστό χρόνο και με τη βέλτιστη ροή προς το εκλογικό σώμα, που είναι και ο αποδέκτης του μηνύματος. Απλοϊκό, θα σκεφτεί κανείς. Κι όμως εκεί συνοψίζεται η τέχνη του "επικοινωνεί ν" ή -για κάποιους- η ουσία της πολιτικής.

Το ΠΑΣΟΚ, αποκομίζοντας οφέλη-που μεταφράζονται σε βελτίωση των δεικτών του στις δημοσκοπήσεις- από το θέμα των ομολόγων εξακολουθεί να εμμένει στην προβολή του θέματος, μολονότι  το θέμα για την κοινή γνώμη έχει ήδη προεξοφληθεί ως προς την έκβασή του και ταυτόχρονα δεν αποτελεί προτεραιότητα στην ατζέντα του περίφημου "μέσου πολίτη". Το φαινόμενο ολοκλήρωσε τον κύκλο του στο επικοινωνιακό πεδίο ενώ βρισκόμαστε στη φάση όπου μάλλον το ΠΑΣΟΚ επιθυμεί να "πάει στα αποδυτήρια" για το ημίχρονο της θερινής περιόδου με τη διαφορά υπέρ αυτού. Επιθυμεί δε να το πράξει αυτό επαναφέροντας το ζήτημα και διατηρώντας το "πάσει θυσία" στην επικαιρότητα, αναζητώντας και το τελευταίο ψήγμα χρυσού στην κοιλιά της κότας των ομολόγων. Εκτιμά ότι η κατά την καλοκαιρινή περίοδο το ζήτημα θα απασχολεί σποραδικά, με κατά καιρούς μικρές ή μεγαλύτερες αποκαλύψεις που θα προκύπτουν από την δικαστική ή όποια άλλη έρευνα, ενώ ταυτόχρονα η ίδια περίοδος δεν προσφέρεται για εφαρμογή επιθετικής επικοινωνιακής πολιτικής με κύριο ζήτημα το πρόγραμμά του και την εναλλακτική του πρόταση. Με απλά λόγια: εμπέδωση στην κοινή γνώμη του ελλείμματος σε ζητήματα ηθικής τάξης  της ΝΔ σε πρώτη φάση ενώ στη συνέχεια κατάδειξη της διαφοράς με την προβολή των προγραμματικών θέσεων σε μια πιο γόνιμη περίοδο, όπως, ούτως ή άλλως(!), είναι εκείνη του Φθινοπώρου.

Το στοίχημα εμπεριέχει μεγάλο ρίσκο αλλά έχουμε ήδη εκτιμήσει-πριν ακόμη και από τον κ. Παπαντωνίου- πως ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ήδη σχεδιάζει με γνώμονα την εκλογική ήττα και επενδύει από τώρα στην επόμενη μέρα των εκλογών. Ας εξετάσουμε όμως γιατί το επικοινωνιακό στοίχημα του ΠΑΣΟΚ είναι ριψοκίνδυνο. Κατ' αρχήν κανείς, πλην του Πρωθυπουργού, δεν μπορεί να ρυθμίσει τη ροή του πολιτικού χρόνου, εφόσον θεσμικά αυτός διαθέτει το προνόμιο να επιλέγει-ενίοτε και αιφνιδιάζοντας- την ημερομηνία προκήρυξης πρόωρων εκλογών. Το ΠΑΣΟΚ θα έχει σπαταλήσει πολύτιμο χρόνο που είχε στη διάθεσή του για να παρουσιάσει μια άλλη πρόταση εξουσίας. Θα έχει αναλωθεί στην μονομερή και μάλιστα αρνητική επικοινωνιακή πολιτική, σχετικά με ένα θέμα που όσο περνά ο χρόνος θα γίνεται όλο και πιο τεχνικό, όλο και πιο δυσνόητο και τελικά αδιάφορο ή ίσως και ενοχλητικό για το σύνολο των πολιτών. Το κυριότερο, η πολιτική του ατζέντα θα είναι εξαιρετικά φτωχή, μονοθεματική, αφήνοντας ελεύθερο πεδίο για πρωτοβουλίες σχετικές με άλλα καίρια κοινωνικά ζητήματα στους πολιτικούς του αντιπάλους. Αυτή η προβληματική επικοινωνιακή στρατηγική της αξιωματικής αντιπολίτευσης εκτιμάμε  ότι θα την δούμε να απεικονίζεται κατά τις επόμενες δημοσκοπήσεις. Ίσως αποτελέσει και μια καλή δικαιολογία για πιο ενεργή εμπλοκή του κ. Λαλιώτη στα επικοινωνιακά του ΠΑΣΟΚ.

Η εικόνα στο στρατόπεδο της ΝΔ είναι κατοπτρική, αλλά εξ' ορισμού παρόμοια. Η Κυβέρνηση δεν αναλαμβάνει ισχυρές, σε επικοινωνιακό επίπεδο, πρωτοβουλίες ώστε να αλλάξει το σκηνικό και να θέσει τους δικούς της όρους διατύπωσης του τρέχοντος δημόσιου διαλόγου. Μετά το "διάλειμμα για διαφημίσεις" που μας ενέσκηψε από τη μακρινή Αυστραλία, το κυβερνών κόμμα έχει καταστεί επικοινωνιακά ευάλωτο σε κάθε είδηση που συνδέει, δίκαια ή άδικα, πρόσωπα και στελέχη της ΝΔ με ομόλογα, ατασθαλίες, συναλλαγές ή ό,τι άλλο ύποπτο ή "ύποπτο". Υποταγμένη στη λογική διαχείρισης του "μεσαίου χώρου", δεν  υλοποιεί θεαματικά άλματα ανατροπής του σκηνικού, αλλά κάνει μικρά -και ενίοτε εξόχως ανεπαίσθητα- βήματα καθ΄οδόν  προς την όποια ημερομηνία των εκλογών. Εδώ, το ρόλο της κότας παίρνουν η εντυπωσιακά καλές και διαρκείς επιδόσεις στους δείκτες των δημοσκοπήσεων, που όμως αν επιζητήσει κανείς να λάβει και την ύστατη σταγόνα θετικών ενδείξεων από αυτές, ακόμη και από τα σπλάχνα της κότας, δεν θα ανεύρει παρά τα έδρανα της αντιπολίτευσης. Για την ώρα, οι δείκτες των δημοσκοπήσεων απλώς την προειδοποιούν, χωρίς να τη θέτουν υπό κίνδυνο. Το επικοινωνιακό κενό που αφήνει, αν συνεχίσει αυτήν την τακτική το κόμμα της ΝΔ, θα έλθουν νομοτελειακά να καλύψουν άλλες δυνάμεις ή για να είμαστε ακόμη πιο συγκεκριμένοι κάτι τέτοιο θα επιχειρήσει το ΛΑΟΣ. Αναπάντητα ερωτήματα ή επικοινωνιακά κενά σε θέματα όπως τα εθνικά (Σκόπια, Κυπριακό, βιβλίο ιστορίας κλπ), τις μεταρρυθμίσεις, τα ζητήματα που αφορούν στους τρίτεκνους καθώς και πλειάδα άλλων, αναμφίβολα χρήζουν πολιτικής και επικοινωνιακής διαχείρισης, προκειμένου να  μην εξελιχθούν για τη ΝΔ σε καλικαντζαράκια που θα πριονίσουν το δέντρο της εξουσίας, ή για να επανέλθουμε από τον κόσμο των παραμυθιών, το δέντρο της αυτοδυναμίας στην επόμενη Βουλή.







Technorati Tags: Ελλάδα, πολιτική, εκλογές, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, τακτική, πολιτική ανάλυση

Το Γράμμα από την Αυστραλία και οι Παραλήπτες του στην Ελλάδα...

 Ίσως η πιο σημαντική παράμετρος που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στον επικοινωνιακό σχεδιασμό κάθε πολιτικού και κάθε κόμματος είναι το λεγόμενο "timing" ή η επιλογή του ορθού χρόνου για την εκδήλωση οποιασδήποτε κίνησης. Αν εξετάσουμε τις πρόσφατες κινήσεις των δύο κορυφαίων πολιτικών ηγετών των ημερών μας, των κ. Καραμανλή και Παπανδρέου, θα κάνουμε ορισμένες πολύ ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις σχετικά με την ορθή ή μη επιλογή του σωστού χρόνου στον οποίο αυτές εκδηλώθηκαν. Ας ξεκινήσουμε με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Επέλεξε να φορτίσει το πολιτικό σκηνικό με μια σειρά κινήσεων, όπου συνοπτικά θα μπορούσαμε να τις απαριθμήσουμε, με τη χρονική τους σειρά: ομόλογα-επανένταξη κ. Λαλιώτη-Συνέδριο ΠΑΣΟΚ. Κοινός παρονομαστής των ανωτέρω πολιτικών εγχειρημάτων είναι η έντονη παρουσία του κ. Παπανδρέου με ένα επιθετικό επικοινωνιακό τόνο, ο οποίος και κορυφώθηκε κατά τις συνεδριακές διαδικασίες. Παράλληλα, η επικοινωνιακή έξαρση εκτοξεύθηκε και προς το εσωτερικό του κινήματος με σαφείς αναφορές του αρχηγού τόσο ως προς το δικό του πρόσωπο όσο και σχετικά με τις ικανότητες των στελεχών που ο ίδιος προκρίνει. Ομολογουμένως, η πίεση που ασκήθηκε στα δύο κύρια μέτωπα, το προβάδισμα της Νέας Δημοκρατίας και την υπεροχή του κ. Καραμανλή στην ερώτηση περί καταλληλότερου Πρωθυπουργού, ήταν συνεχής. Δεν είμαστε ακόμα σε θέση να καταγράψουμε την ισχύ της αλλά οπωσδήποτε, χρονικά είχε διάρκεια, γεγονός αρκετά επίπονο ως προς την πραγματοποίησή του. Τα αποτελέσματα ήταν όντως θετικά, όπως αποτιμήθηκαν κατά τις τελευταίες μετρήσεις κοινής γνώμης. Βελτιώθηκαν σημαντικά οι δείκτες που αφορούν τόσο στην εικόνα του κ. Παπανδρέου όσο και στη διαφορά μεταξύ των δύο πρώτων κομμάτων, τη γνωστή "ψαλίδα".

Στο άλλο στρατόπεδο, οι επικοινωνιακές λύσεις που υιοθετήθηκαν κινήθηκαν σε εντελώς διαφορετικό μήκος κύματος. Από μόνο του ένα ταξίδι του Πρωθυπουργού σε μια ξένη και ισχυρή χώρα με ιδιαίτερο, τουλάχιστον συναισθηματικό-λόγω μεταναστών και παλαιών αναμνήσεων από τον Β'ΠΠ, ενδιαφέρον για την Ελλάδα, αποτελεί αξιόλογο γεγονός. Αξιοποιήθηκε για να παρουσιασθεί ως μια διαφορετικού τύπου επικοινωνιακή πλατφόρμα ικανή να μεταφέρει τα μηνύματα που το επιτελείο της ΝΔ ήθελε να περάσει. Η ελληνική πραγματικότητα δεν επέτρεπε να γίνει κάτι τέτοιο, εφόσον δεν υπήρχε κάποιο ανάλογο γεγονός στον ορίζοντα, εκτός ίσως από τον τελικό του Champions' League, με τον κίνδυνο να καταλήξει σε επικοινωνιακό ναυάγιο, εάν κάτι δεν πήγαινε καλά και επιπλέον ήταν στιγμιαίας διάρκειας σε σχέση με το 15θήμερο ταξίδι στη μακρινή Ωκεανία. Ως επικοινωνιακό όχημα αξιοποιήθηκε πολλαπλά. Παρουσιάσθηκε η "λαμπερή" εικόνα του Πρωθυπουργού από βήματος που θύμιζε μεν προεκλογικό ενώ είχε εθνική εμβέλεια, εφόσον αφορούσε μετανάστες και όχι οπαδούς του κόμματος της ΝΔ, με αποτέλεσμα να μπορεί εν δυνάμει να περάσει σε ευρύτερες, διακομματικές, εκλογικές δεξαμενές. Ομοίως, εγκαινιάσθηκε με την ευκαιρία, η οποία ήταν και η πλέον κατάλληλη, η εικόνα της συζύγου του Πρωθυπουργού, με δύο κατ΄αρχήν στόχους: πρώτον, προλαμβάνεται αντίστοιχη κίνηση από τον κ. Παπανδρέου. Ανάλογη προσπάθεια θα ληφθεί ως εκ του πονηρού αντιγραφή. Δεύτερον, η εικόνα της συζύγου στοχεύει επικοινωνιακά στην ομάδα των γυναικών -νέες, μητέρες και εργαζόμενες- καθώς και στην ομάδα των συντηρητικών "οικογενειαρχών". Και πάλι επικαιροποιείται το εύρημα του "μεσαίου χώρου" όπου εδώ διαπιστώνουμε διεύρυνση της αξιοποίησής του από τη ΝΔ. Ας σημειώσουμε εδώ ότι από πολλαπλές πηγές πλέον η ελληνική κοινωνία έχει στραφεί σταθερά προς μια συντηρητική κατεύθυνση, όπου επικοινωνιακά σύμβολα "σιγουριάς", "σταθερότητας", "λελογισμένων μεταρρυθμίσεων" αναμένεται να κυριαρχήσουν στο πολιτικό τοπίο. Σε αυτή τη συντηρητική στροφή προσπαθεί να συγχρονιστεί και το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ, τουλάχιστον το μέρος που προβάλλεται, εφόσον αναφέρεται σε συγκεκριμένες παροχές- ακούμε για 950 ευρώ το ζευγάρι- όπου προσπαθεί σε μικρές φράσεις να συμπυκνώσει ό,τι καταγράφουμε: "οικογένεια"-ζευγάρι- και σταθερότητα-"950 ευρώ". Τα μηνύματα των οικονομικών "Ελντοράντο" -βλέπε χρηματιστήριο- δεν είναι, τουλάχιστον επί του παρόντος, επίκαιρα ή δεν αφορούν την πλειοψηφία του εκλογικού σώματος.

 Ας έλθουμε όμως στο "timing": Τρία είναι τα πιθανά σενάρια. Προκήρυξη εκλογών, αιφνιδιαστικά, το καλοκαίρι ή το Φθινόπωρο ή το 2008. Αν αφήσουμε εκτός του συλλογισμού μας οποιονδήποτε άλλον παράγοντα, πλην του ζητήματος του ορθού χρόνου, μάλλον ο κ. Παπανδρέου θα πρέπει ή να έχει προβλέψει εκλογές άμεσα-το καλοκαίρι δηλαδή- ή να έχει επιλέξει να ακολουθήσει έναν εξαντλητικό ρυθμό άσκησης της επικοινωνιακής του πολιτικής, εφόσον άσκησε το μείζον της πολιτικής του ισχύος σε χρόνο που η Κυβέρνηση δεν έχει εξαντλήσει από τη φαρέτρα της τα επικοινωνιακά της βέλη. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ότι το εκλογικό σώμα απορροφά επικοινωνιακά μηνύματα με ένα συγκεκριμένο ρυθμό. Αν τροφοδοτείται με λιγότερα από όσα μπορεί, δημιουργείται κενό που κάποιος άλλος θα έρθει να καλύψει ( ΝΔ-ΛΑΟΣ είναι το υπονοούμενο εδώ). Αν, αντίθετα, γίνεται προσπάθεια να του προσφερθούν περισσότερα και πιο περίπλοκα από όσα μηνύματα μπορεί να "αντέξει", τότε ένα μέρος αναγκαστικά θα το αγνοήσει (το ΠΑΣΟΚ και ο κ.Παπανδρέου με τις δικές του επικοινωνιακές επιλογές μάλλον εμπίπτουν περισσότερο σε αυτήν την περίπτωση). Η ισορροπία σίγουρα θα επέλθει, καταγράφοντας όμως κέρδη και ζημίες με διαφορετική αναλογία για τον κάθε έναν.

Technorati Tags: ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, εκλογές, επικοινωνία

http://rpc.technorati.com/rpc/ping

http://ping.weblogalot.com/rpc.php

Η Δυναμική του Πολιτικού Χάρτη και η Κοινωνική Δυναμική

Προκειμένου να καταγραφούν αναλύσεις, να χαραχθούν στρατηγικές και να τρέξουν επικοινωνιακές εκστρατείες τα κομματικά και άλλα επιτελεία-ΜΜΕ, εταιρείες συμβούλων, διαφήμισης κλπ-λειτουργούν είτε ερήμην του πολίτη είτε λαμβάνοντας ελάχιστα υπόψη εκείνα τα ζητήματα που πραγματικά τον απασχολούν. Αυτό, για ένα πεδίο δράσης κατεξοχήν κοινωνικό όπως η πολιτική, ακούγεται τουλάχιστον παράλογο, εντούτοις αποτελεί τη συνήθη πραγματικότητα. Αυτό το φαινόμενο οδηγεί σε αντίστοιχα παράδοξα, ή αν επιθυμείτε δυσερμήνευτες-σε πρώτη ανάγνωση- καταστάσεις που καταγράφονται με τη σειρά τους στον πολιτικό χάρτη. Ας εξετάσουμε ένα πρόσφατο παράδειγμα: το ζήτημα των πρόωρων εκλογών. Σε όλες τις δημοσκοπήσεις, όλων ανεξαιρέτως των εταιρειών, οι πολίτες που επιθυμούν τις εκλογές "στην ώρα τους"-κυριολεκτικά και όχι με την έννοια του συρμού- αποτελούν την πλειοψηφία. Αυτή είναι η κοινωνική δυναμική σχετικά με το θέμα. Η τάση της κοινωνίας είναι ξεκάθαρη το ίδιο και η βούλησή της, όπως εκφράζεται μέσα από τις έρευνες της κοινής γνώμης εδώ και αρκετό καιρό. Ποια είναι όμως η δυναμική του πολιτικού χάρτη της χώρας; Προφανώς κινούμενη σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση. Το ΠΑΣΟΚ εδώ και τρεις μήνες περίπου έχει ζητήσει επισήμως τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, αρκετά υψηλόβαθμα στελέχη της Κυβέρνησης εισηγούνται-ορισμένα δε και δημοσίως- το ίδιο στον Πρωθυπουργό, τα μικρότερα κόμματα δηλώνουν έτοιμα. Υπάρχει αναντιστοιχία; Καταφανώς. Η αιτία δεν είναι τόσο προφανής, αλλά θα επιχειρήσουμε μια εξήγηση. Από την επικοινωνιακή τους άποψη, τα πολιτικά ζητήματα δεν είναι παρά νοητά "προϊόντα". Ως τέτοια, πρέπει να οδεύσουν προς "πώληση", στην περίπτωσή μας προς υιοθέτηση ή απόρριψη, από ομάδες πολιτών-εκλογέων. Υπό αυτήν τη θεώρηση τα "πολιτικά προϊόντα" δεν πρόκειται να τα "αγοράσει" κανείς εφόσον δεν συμβούν δύο πράγματα:Πρώτον πρέπει να δημιουργηθεί μια πραγματική ή τεχνητή ανάγκη στον καταναλωτή-πολίτη και δεύτερον να έρθει το "προϊόν-πολιτική" να καλύψει αυτήν την ανάγκη. Όσο πιο επιτακτική παρουσιασθεί αυτή η ανάγκη τόσο μεγαλύτερη κατανάλωση θα έχει το προϊόν μας, ή βεβαίως και άλλα ομοειδή. Σε αυτό το απλοποιημένο μοντέλο, φανταστείτε να ερωτάτο πριν 50 χρόνια, ας πούμε,  η κοινή γνώμη  αν  προτιμά το ραδιόφωνο, με την υπέροχη μουσική και τις δημοφιλείς εκπομπές του, από μια άλλη συσκευή-που δεν υπήρχε ακόμη-η οποία θα παρουσίαζε κινούμενες εικόνες ακόμη και ακατάλληλες. Σαφώς η απάντηση θα έκλινε  υπέρ του ραδιοφώνου διότι το κοινό δεν θα αντιλαμβάνετο, και εδώ  αρχίζει η δουλειά του διαφημιστή/επικοινωνιολόγου,  ότι  έχει μια ανάγκη: την ανάγκη για οπτικοακουστική ψυχαγωγία και ενημέρωση. Μόλις το αντιληφθεί και πεισθεί γι' αυτό, οι πωλήσεις των τηλεοράσεων θα φθάσουν στα ύψη, όπερ και εγένετο φυσικά.

Η αναντιστοιχία λοιπόν μεταξύ της επιθυμίας της πλειοψηφίας των πολιτών περί του θέματος των πρόωρων εκλογών, που αναφέρθηκε ως παράδειγμα-υπάρχουν και πλείστα άλλα, και της τρέχουσας δημόσιας συζήτησης που το αναδεικνύει ως  κυρίαρχο θέμα των ημερών,  είναι αναγκαίο να οδηγήσει τη σκέψη μας  στην  αναζήτηση  των αιτιών στη δυναμική του πολιτικού χάρτη. Βρισκόμαστε σε ένα χρονικό σημείο που τα κόμματα σχηματοποιούν την επικοινωνιακή του πολιτική στη βάση των συσχετισμών ισχύος τόσο στο εσωτερικό τους όσο και μεταξύ τους. Υπό το πρίσμα της ρευστότητας που παράγει ο εκλογικός νόμος, με την αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος να τίθεται υπό συζήτηση, αξίζει να καταγράψουμε τις τάσεις που διαμορφώνονται.

Η ΝΔ αναζητά την παγίωση της περιχαράκωσης του "μεσαίου χώρου" στο εκλογικό της δυναμικό, ωθούμενη από την κεκτημένη ταχύτητα που της προσδίδει η διαφαινόμενη υπεροχή της. Ο κίνδυνος που έχει να αντιμετωπίσει εντοπίζεται στον αριθμό των εδρών της και άρα στη βιωσιμότητα της κυβέρνησης που θα προκύψει ενώ απειλείται από ενδεχόμενη είσοδο στη Βουλή του ΛΑΟΣ. Εδώ εμφανίζεται ως "αντίμετρο" η παρουσία του κόμματος του κ. Παπαθεμελή και το στοίχημα είναι αν θα κατορθώσει ο τελευταίος να "κόψει" από το ΛΑΟΣ έστω και οριακά από το ποσοστό του 3% που χρειάζεται το ΛΑΟΣ για να εισέλθει στο κοινοβούλιο. Πατριωτικές εξάρσεις, πόλωση και αιφνιδιαστικές κινήσεις θα απομακρύνουν το "μεσαίο χώρο" και θα ενισχύσουν τη δεξαμενή των κομμάτων που ενεργοποιούνται στα δεξιά του κυβερνώντος κόμματος. Στο εσωτερικό της ΝΔ, καίτοι δεν εμφανίζονται εσωτερικά προβλήματα, εντούτοις κανένα από τα προβεβλημένα στελέχη δε θα συγχωρήσει, υπό τις παρούσες συνθήκες, την ήττα, εφόσον στο τραπέζι έχουν τεθεί λύσεις που, θεωρητικά τουλάχιστον θα εξασφάλιζαν νικηφόρο αποτέλεσμα με υψηλότερη πιθανότητα.

Στο ΠΑΣΟΚ η κατάσταση  είναι  εντελώς διαφορετική.  Πρώτιστο μέλημα του αρχηγού του είναι η  προβολή και εμπέδωση της εικόνας του  ως ηγέτη και η άνευ όρων αποδοχή του από το σύνολο των στελεχών, ανεξαρτήτως εκλογικού αποτελέσματος. Προκαλεί πόλωση τόσο προς τα έξω, επιδιώκοντας συσπείρωση των οπαδών γύρω από τον ίδιο-επιστρέφοντας, κατ' ανάγκη και όχι από λόγους αρχής, στο μοντέλο του προσωποπαγούς κόμματος-όσο και προς το εσωτερικό ξεκαθαρίζοντας ότι θα απομακρύνει κατά την κρίση του όποιον θεωρεί ότι δεν μπορεί να προσφέρει στο ΠΑΣΟΚ που ο ίδιος σχεδιάζει. Σε ό,τι αφορά συνεργασία, όπου εδώ το στοίχημα είναι ο ΣΥΝ, αντιμετωπίζει το εξής δίλημμα: είτε αφήνει το ΣΥΝ να δράσει στο πολιτικό πεδίο ελεύθερα και χωρίς προαπαιτούμενα οπότε και τον "βοηθά" να μπει στη Βουλή, προσπαθώντας να εξασφαλίσει μια πεντακομματική σύνθεση και δυσκολεύοντας όσο μπορεί την προκύπτουσα κυβερνητική πλειοψηφία της ΝΔ, είτε προχωρά σε πρόταση συνεργασίας θέτοντας την είσοδο του ΣΥΝ υπό αμφισβήτηση εφόσον θα προκαλέσει ισχυρές διασπαστικές τάσεις στον ευαίσθητο χώρο της ανανεωτικής αριστεράς. Με δεδομένο ότι αφενός ο κ. Παπανδρέου έχει εγγράψει παρακαταθήκες συνεργασίας, εφόσον δε δίστασε να ενσωματώσει "σύμβολα" του χώρου, όπως οι Ανδρουλάκης-Δαμανάκη και αφετέρου έχει ήδη εισπράξει οφέλη από την υποστήριξη του ΣΥΝ στο θέμα των ομολόγων, δεν αποκλείουμε την πιθανότητα μετεκλογικής συνεργασίας.

Το ΚΚΕ έχει επιλέξει την οδό των ίσων αποστάσεων από όλους, ευνοώντας εμμέσως τη ΝΔ, αφού έχει προαποφασίσει ότι δεν επιθυμεί να μετακινηθεί από την ασφάλεια της επιλογής της διατήρησης των δυνάμεών του, σε σχέση με τους κραδασμούς που θα προκαλέσει η υιοθέτηση πιο επιθετικής στάσης απέναντι στη συντηρητική παράταξη. Επί του παρόντος θεωρεί ότι η χρονική συγκυρία δεν είναι ευνοϊκή για τις αριστερές δυνάμεις, οπότε είναι σαφές ότι έχει επιλέξει τον πλέον "σίγουρο" δρόμο προσδοκώντας σε κάτι καλύτερο στο απώτερο μέλλον. Σε αυτό συνηγορούν τόσο η άνοδος του συνόλου του ποσοστού των δύο κομμάτων εξουσίας, όσο και η ευρύτερη ευρωπαϊκή τάση υπέρ των συντηρητικών και φιλελεύθερων κομμάτων.

Στο ίδιο κλίμα είναι αναγκασμένος να κινηθεί και ο ΣΥΝ, με την επιπλέον αγωνία να βρίσκεται και στην επόμενη Βουλή. Προεκλογικά, οποιαδήποτε τάση για συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ θα κατέληγε σε αποτυχία, εφόσον οι οπαδοί του δεν θα ψήφιζαν με ευκολία το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης με την ηγετική ομάδα που διαθέτει τώρα, λόγω προφανούς φθοράς, ενώ δεν θα είχαν πρόβλημα με τον αρχηγό του κινήματος. Μετεκλογικά, όπως έχουμε επαναλάβει και σε προηγούμενα άρθρα, τα περιθώρια συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ είναι πολύ ευρύτερα.

Συμπερασματικά, ο πολιτικός χάρτης βρίσκεται σε μια δυναμική φάση αποκρυστάλλωσης συσχετισμών. Στο άμεσο μέλλον δεν πρόκειται να μπούμε σε επίσημη προεκλογική περίοδο, αλλά θα παρατηρήσουμε μετακινήσεις στελεχών από και προς τα διάφορα κόμματα, σχηματισμό νέων ή αναβίωση παλαιότερων ομάδων εντός των κομμάτων, οριοθετήσεις ρευμάτων και καθορισμό των αποδεκτών ορίων "επιτυχίας" ή "αποτυχίας" του κάθε πολιτικού αρχηγού. Παράλληλα, είναι απαραίτητο να αμβλυνθεί και η απόκλιση απόψεων μεταξύ του πολιτικού χάρτη και της κοινωνίας, είτε μέσω των μεθόδων που παρέχει η επιστήμη της επικοινωνίας, είτε -δεν το αποκλείουμε αλλά μάλλον ο πολιτικός χρόνος δεν επαρκεί-δια παραγωγής πραγματικής πολιτικής. Ας μην μας διαφεύγουν όμως δύο γεγονότα: πρώτον, οι τάσεις στην κοινωνία μεταβάλλονται κατά κανόνα πιο αργά από ότι στην κομματική πραγματικότητα και δεύτερον, ο τηλεοπτικός χρόνος ρέει πολύ πιο γρήγορα από τον πολιτικό. Οπότε δεν θα αποτελέσει έκπληξη η προώθηση σεναρίων και επικοινωνιακών πολιτικών γεγονότων προς την κοινή γνώμη, ώστε αυτή να τα εμπεδώσει και να προλάβουν να απεικονισθούν οι επιπτώσεις στα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, πριν καν αυτά συμβούν και καταγραφούν στην πραγματικότητα.

Technorati Tags: εκλογές, πρόωρες, ΚΚΕ, ΠΑΣΟ, ΝΔ, ΣΥΝ, ΜΜΕ, αναλύσεις, τάσεις. κοινή γνώμη, δημοσκοπήσεις, αντιπολίτευση, κυβέρνηση, κόμματα

Νέα Δημοκρατία: Στρατηγική και Επικοινωνία

Στα προηγούμενα άρθρα μας το ενδιαφέρον εστιάσθηκε στο ΠΑΣΟΚ και στις εξελίξεις γύρω από αυτό αφού τόσο λόγω του προγραμματικού του συνεδρίου όσο και λόγω του θέματος των ομολόγων κατάφερε να διατηρεί πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας άρα και το τρέχον επικοινωνιακό φορτίο. Αξιόλογη επίδοση για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αναμένουμε και τα σχετικά αποτελέσματα από τις επόμενες έρευνες της κοινής γνώμης.
Στο παρόν θα ασχοληθούμε με τα τεκταινόμενα στο κυβερνών κόμμα, πάντοτε στο πνεύμα του ιστολογίου: από την επικοινωνιακή όψη των πραγμάτων.
Το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας διαθέτει δύο πολύ σημαντικά κεφάλαια που διαχειρίζεται στην παρούσα πολιτική χρονική συγκυρία. Το ευφυές εύρημα του "μεσαίου χώρου" και την ισχυρή εικόνα του Πρωθυπουργού. Αυτοί είναι οι δύο πυλώνες πάνω στους οποίους εδράζεται η πολιτική υπεροχή του κυβερνώντος κόμματος και αξίζει να τους αναλύσουμε εκτενέστερα.
Ο "μεσαίος χώρος" αποτελεί την τρέχουσα επίλυση του διλήμματος που αντιμετωπίζει κάθε επικοινωνιακό επιτελείο των κομμάτων εξουσίας, ήτοι των κομμάτων που διαθέτουν μια ισχυρή εκλογική βάση, ένα σταθερό πυρήνα οπαδών, που δεν επαρκεί όμως να τα οδηγήσει στην πρώτη θέση. Ένα μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό ψηφοφόρων που εμφανίζεται "μετακινούμενο" ανάμεσα στα δύο-για τα ελληνικά δεδομένα- μεγάλα κόμματα είναι εκείνο που κρίνει την εκλογική αναμέτρηση. Το ποσοστό αυτό δεν είναι ομοιογενές ούτε ηλικιακά, ούτε ιδεολογικά, ούτε και οικονομικά ώστε να αποτελέσει ένα ενιαίο target-group και να τύχει ανάλογου επικοινωνιακού χειρισμού. Θα έλεγε κανείς ότι είναι η συνισταμένη των "ευμετάβλητων" ψηφοφόρων, αθροιζόμενη από όλα σχεδόν τα κόμματα και τους ιδεολογικούς χώρους, δομώντας έτσι μια ιδιόμορφη -για τα εκλογικά δεδομένα- ομάδα, αλλά με διαφορετική σε κάθε εκλογική αναμέτρηση σύνθεση και πολιτική προέλευση. Το δίλημμα, στο οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω, αφορά στον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών αυτής της μεταβλητής ομάδας και με βάση αυτά το σχεδιασμό της επικοινωνιακής στρατηγικής που τελικά κρίνει και το εκλογικό αποτέλεσμα. Αντίθετα, αν δεν προσδιορισθούν σωστά τα χαρακτηριστικά αυτής της ομάδας- απευθυνόμαστε, για παράδειγμα, σε αγροτικό πληθυσμό, ενώ στην πραγματικότητα η μεταβλητή μας ομάδα στην παρούσα συγκυρία αποτελείται από νοικοκυρές των μεγάλων αστικών κέντρων-τότε προφανώς το μήνυμα δεν αφορά τον αποδέκτη και έχουμε απώλεια της επικοινωνίας και εκλογική ήττα. Παρόμοια δυσάρεστα αποτελέσματα θα έχουμε αν διασπάσουμε το μήνυμα σε τόσα μικρά μέρη, θυμηθείτε ότι από μόνη της αυτή η ομάδα ψηφοφόρων είναι ήδη αρκετά μικρή, στην προσπάθειά μας να επικοινωνήσουμε με τις υποομάδες στο εσωτερικό της, που το μήνυμά μας θα φθάσει αποδυναμωμένο και εξαιρετικά ασαφές. Συνεπώς είναι κρίσιμη η απόφαση του προσδιορισμού με "οικονομία"-όσο το δυνατόν λιγότερα- και σωστή κρίση των χαρακτηριστικών της ομάδας των μεταβλητών ψηφοφόρων που κρίνει την εκλογική αναμέτρηση. Εδώ έρχεται η ιδέα του "μεσαίου χώρου". Ιστορικά βρισκόμαστε σε μια συντηρητική κοινωνική στροφή, οπότε ήδη το εκλογικό σώμα στην πλειονότητά του είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτοπροσδιορίζεται σε αρκετά πεδία ως "μεσαίο". Οικονομικά, ιδεολογικά, πολιτικά δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αφού η έννοια του "μεσαίου χώρου" μάλλον έχει να κάνει με στάση ζωής και λιγότερο με την ένταξη σε κάποιο κομματικό στρατόπεδο. Μέχρι τώρα η κυβέρνηση έχει ανταποκριθεί στα ζητούμενα γνωρίσματα του "μεσαίου χώρου" και θεωρούμε ότι είναι και ένας σημαντικός λόγος που απορροφά με σχετική άνεση τους κραδασμούς από την αρνητική επικαιρότητα. Η "ήπια προσαρμογή" στην οικονομία, το "σεμνά και ταπεινά" και άλλα παρόμοια, πέρα από την όποια ουσιαστική πολιτική σημασία που τους προσδίδει κανείς, καταγράφονται ως σημειολογικές εκφράσεις του "μεσαίου" και κατ' επέκταση της απόρριψης του "ακραίου" και του "απρόβλεπτου".  Στο ίδιο μήκος κύματος συντονίζεται, ολοένα και πιο φανερά, το σύνολο του κυβερνητικού έργου, ή του μεταρρυθμιστικού προγράμματος αν επιθυμείτε, εφόσον τίποτα δεν προωθείται με ορμή και πρόθεση αιφνιδιασμού.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι: εξακολουθεί ο "μεσαίος χώρος" να χαρακτηρίζει την μεταβλητή ομάδα των ψηφοφόρων που θα δώσουν στο ένα ή στο άλλο κόμμα την πρώτη θέση; Μήπως έχει δομηθεί μια καινούρια ομάδα, με άλλα χαρακτηριστικά και αιτήματα, που ο "μεσαίος χώρος" δεν την αφορά; Από τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων δεν έχουμε καταγράψει τέτοια μηνύματα. Αυτό είναι το δεδομένο. Η δυναμική των ψηφοφόρων που προτίθενται να μετακινηθούν δεν έχει διαμορφωθεί ακόμη σε ποσοστό τέτοιο που να αλλάζει τους εκλογικούς συσχετισμούς.
Προκύπτουν όμως κάποια πολύ ενδιαφέροντα ζητήματα. Ο "μεσαίος χώρος" δεν συνάδει με την πόλωση. Η πόλωση όμως είναι απαραίτητη, επικοινωνιακά, για την εκλογική εξουδετέρωση των μικρών κομμάτων και ιδιαίτερα του ΛΑΟΣ, με αντικειμενικό σκοπό την αυτοδυναμία. Εδώ το κυβερνών κόμμα έχει στη διάθεσή του τρεις λύσεις, στο τακτικό επικοινωνιακό πεδίο:Την εμφάνιση του κ. Παπαθεμελή, ως αυτόνομου πόλου, εκφραστή του "πατριωτικού χώρου" και "φιλικότερου" προς τη ΝΔ από ότι το ΛΑΟΣ, τη λογική της "χαμένης ψήφου" μέσω της εντατικής προβολής των ιδιομορφιών του ισχύοντος εκλογικού νόμου και τέλος την πολωτική τακτική, που από επιτακτική εσωκομματική ανάγκη, ακολουθεί ο κ. Παπανδρέου, απαλλάσσοντας τη ΝΔ από αυτήν την υποχρέωση.
Ένα άλλο πολύ κρίσιμο ζήτημα είναι εκείνο της διαχείρισης των επερχόμενων κρίσεων, οψέποτε αυτές εμφανίζονται. Ο "μεσαίος χώρος" δεν επιθυμεί κρίσεις αλλά σταθερότητα και ηρεμία. Όταν αυτές συμβαίνουν, επιβάλλει την κατά το δυνατόν ανώδυνη και ταχεία διαχείρισή τους. Εδώ, απλά για να υπογραμμίσουμε την λειτουργικότητα και τη δυναμική του "μεσαίου χώρου" δεν αρκεί παρά να κοιτάξουμε σε οποιαδήποτε δημοσκόπηση των τελευταίων τριών-τεσσάρων ετών. Υπάρχει σειρά ερωτημάτων που αναφέρονται στο θέμα "ποιος θεωρείτε ότι μπορεί να διαχειρισθεί καλύτερα την Παιδεία, την Υγεία, την Οικονομία κλπ.". Η διαφορά μεταξύ των δύο κομμάτων δομείται με τον πλέον εμφανή τρόπο από το "μεσαίο χώρο". Αποτυχία στο χειρισμό μιας κρίσης σε κάποιο τομέα αυτομάτως "τρομάζει" αυτήν την μεταβλητή ομάδα και την ωθεί στο αντίπαλο κόμμα. Το ερώτημα, λοιπόν, που τίθεται είναι αν υπάρχει πιθανότητα ένα σημαντικό θέμα να εξελιχθεί σε κρίση, όπου η άστοχη διαχείριση της θα οδηγήσει σε ανατροπή των συσχετισμών. Εδώ η κυβέρνηση έχει επίσης φροντίσει να προετοιμασθεί επαρκώς με δύο επικοινωνιακές τεχνικές: την προεξόφληση και την ισχυρή επικοινωνιακή εικόνα του Πρωθυπουργού.
Σχετικά με την προεξόφληση, υπάρχει μια σειρά θεμάτων που ήδη η κοινή γνώμη έχει λάβει τα απαραίτητα μηνύματα, έχει λάβει θέση σχετικά με αυτά και συνεπώς η εν καιρώ εμφάνιση και η όποια διαχείριση τους δεν πρόκειται να αποτελέσει έκπληξη. Για παράδειγμα το ζήτημα των Σκοπίων. Οι πιθανές λύσεις του θέματος είναι ήδη γνωστές. Δυσάρεστες οι ευχάριστες οι εξελίξεις έχουν ήδη προεξοφληθεί από την κοινή γνώμη. Στην περίπτωση που υπάρξουν περαιτέρω κραδασμοί, θα λειτουργήσει υποβοηθητικά το ισχυρό επικοινωνιακό προφίλ του αρχηγού της ΝΔ, αναλαμβάνοντας ή αποδίδοντας - το πιθανότερο!- τις ευθύνες εντός ή εκτός του κόμματος ή της κυβέρνησής του. Ομοίως και σε μια σειρά άλλων τυχαίων ή αναμενόμενων θεμάτων.Σε φυσικές καταστροφές, πολιτικές κρίσεις ή εθνικά θέματα, η κυβέρνηση επιζητεί την προεξόφληση της εμφάνισής του, ώστε αυτό να μην αποτελέσει έκπληξη που θα διαταράξει τα λιμνάζοντα ήρεμα νερά του "μεσαίου χώρου". Ας θυμηθούμε τη μέθοδο με την οποία χειρίσθηκε η κυβέρνηση το ζήτημα των ομολόγων. Ήδη είχε προεξοφληθεί διάχυτη η ύπαρξη της διαφθοράς-δεν αποτέλεσε έκπληξη για την ελληνική κοινωνία- και τελικά το ζήτημα προσέκρουσε στην πρωθυπουργική εικόνα, όπου και  επέφερε οριακή φθορά, εύκολα  ανατάξιμη. Σε άλλα ζητήματα, ήδη υπάρχει ευρύτερη επικοινωνιακή πρόνοια για θέματα φυσικών καταστροφών- δε θα μας εκπλήξει ούτε καύσωνας, ούτε πυρκαγιά- εφόσον συναρμόδιοι υπουργοί έχουν προνοήσει να αποστείλουν εγκαίρως το μήνυμα. Ευνόητο είναι ότι η επιτυχής έκβαση των κρίσεων θα τύχει αναλόγου επικοινωνιακού χειρισμού.
Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι μέχρι στιγμής το επικοινωνιακό μοντέλο που εφαρμόζει το κυβερνών κόμμα λειτουργεί ικανοποιητικά, υπό δύο προϋποθέσεις: Πρώτον, η εκτίμηση περί του "μεσαίου χώρου" εξακολουθεί να παραμένει σε αντιστοιχία με την πραγματικότητα του εκλογικού σώματος. Εδώ ας σημειώσουμε ότι ενίοτε οι ανατροπές συμβαίνουν χωρίς τα μετρήσιμα δεδομένα να παράγουν ισχυρά προειδοποιητικά "σήματα". Δεύτερον, δεν θα προκύψει ζήτημα που θα επιβάλει την ανάλωση της επικοινωνιακής ισχύος του αρχηγού της ΝΔ, διότι στην παρούσα φάση δεν φαίνεται να υπάρχει εφεδρεία αυτού του επιπέδου-ανάλογη του πρωθυπουργού δηλαδή- στο κυβερνών κόμμα, ούτε όμως και έχει κανείς την πρόθεση να παίξει τέτοιο ρόλο. Το στοίχημα είναι τελικά "όλα ή τίποτα".

Technorati Tags: Πολιτική, πολιτικοί, Ελλάδα, επικοινωνία, πρωθυπουργός, ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, αντιπολίτευση,

Επικοινωνιακά Συμπεράσματα από το Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ

Πολλαπλά τα μηνύματα που επιχείρησε να περάσει ο κ. Παπανδρέου από το βήμα του προγραμματικού συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ. Έχει αντιληφθεί ότι το διττό ακροατήριό του, τόσο εντός όσο και εκτός του κινήματος, έχει ανάγκη να μάθει από αυτόν ξεκάθαρα ποια είναι η πολιτική του πλατφόρμα, ποιο είναι το πολιτικό και επικοινωνιακό του προφίλ ώστε να τοποθετηθεί αναλόγως. Γράφαμε λοιπόν σε προηγούμενα άρθρα μας, μεταξύ άλλων, δυο πράγματα που μάλλον ανταποκρίνονται στον επικοινωνιακό και πολιτικό σχεδιασμό του αρχηγού του κινήματος, όπως αυτός καταγράφηκε στην πρόσφατη ομιλία του. Πρώτον, προτίθεται να επικεντρώσει τις πολιτικές του επιθέσεις κυρίως εναντίον του προσώπου του Πρωθυπουργού: αυτός είναι ο κύριος πολιτικός αντίπαλός του και όχι το κόμμα της ΝΔ, η διαφορά στην πολιτική ατζέντα ή ό,τι άλλο. Δεύτερον, σε αυτήν την κατεύθυνση λειτουργεί στο επικοινωνιακό πεδίο η παρουσία του κ. Λαλιώτη. Οι αντιθέσεις οξύνονται και επιβάλλεται κλίμα ισχυρής πόλωσης, το οποίο δύσκολα θα μπορέσει να διαχειρισθεί μόνος του ο κ. Παπανδρέου. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι δεν συμβιβάζεται το ήπιο επικοινωνιακό προφίλ του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης με οξείς και όχι πάντοτε στο πλαίσιο της πολιτικής "ηθικής" τόνους αντιπαράθεσης.

Υπάρχει όμως μια σημαντική παράμετρος, η οποία αποτελεί μέρος ενός σημαντικού διλήμματος ενόψει μιας μακράς προεκλογικής περιόδου. Η πόλωση συσπειρώνει μεν το ΠΑΣΟΚ, προκαλεί όμως το ίδιο φαινόμενο και στους οπαδούς της ΝΔ. Οι ρηχές δεξαμενές των μικρών κομμάτων (ΛΑΟΣ, ΣΥΝ) αποστραγγίζονται τάχιστα και η αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος γίνεται πιθανότερη. Οπότε ή ο κ. Παπανδρέου επιθυμεί τη συσπείρωση θεωρώντας ότι μπορεί οριακά να κερδίσει τις εκλογές, με ισχνή όμως πλειοψηφία, ή βοηθά, ηθελημένα ή άθελά του τη ΝΔ να επιτύχει την πολυπόθητη ισχυρή, άνω των 154 εδρών, αυτοδυναμία που επί του παρόντος έχει τεθεί εν αμφιβόλω σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις. Κατά την άποψή μας εκείνο που συμβαίνει είναι πως το φαινόμενο πρέπει να ερμηνευθεί υπό το δεδομένο ότι ο κ. Παπανδρέου γνωρίζει πως το κόμμα του θα είναι δεύτερο. Δεν τον απασχολεί αν η ΝΔ θα έχει μικρή ή μεγαλύτερη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Το διακύβευμα για τον ίδιο είναι το κόμμα του. Εξερχόμενος της προεκλογικής και εκλογικής στενωπού, θα έχει να αντιμετωπίσει μια πολύ ισχυρή εσωκομματική αντιπολίτευση, την οποία από τώρα προσπαθεί να θέσει υπό έλεγχο. Η ύψωση των τόνων τόσο προς το εξωτερικό όσο και προς το εσωτερικό του κινήματος, η εμμονή στην απομάκρυνση των Κουλούρη, Παπαντωνίου (σύμβολα του Παπανδρεϊκού και εκσυγχρονιστικού μπλοκ), η πρόσκληση στο Τσοβόλα και η διατύπωση σαφών θέσεων περί επιλογής των στελεχών και των κριτηρίων βάσει των οποίων θα επιλεγούν για τις πρώτες θέσεις μιας κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, συντείνουν σε αυτό το ζήτημα. Το μήνυμα του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ είναι ξεκάθαρο: η ήττα θα προέλθει από τα φθαρμένα στελέχη και αυτά πρέπει να απομακρυνθούν μετά τις εκλογές. Ο επικοινωνιακός συμβολισμός είναι προφανής: το πρόγραμμα που θα προκύψει από το συνέδριο έρχεται σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με την παρουσία του αρχηγού.

Ας εξετάσουμε όμως το θέμα της "χείρας βοηθείας" που τείνει ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ προς τη ΝΔ. Αναφέραμε ότι ο κ. Παπανδρέου, με την πολωτική του τακτική προκαλεί συσπείρωση του εκλογικού σώματος, ενισχύοντας έτσι την πιθανότητα ισχυρής αυτοδυναμίας της ΝΔ. Ταυτόχρονα δε απαλλάσσει τη ΝΔ από την υποχρέωση να το κάνει η ίδια, χάνοντας έτσι τον περίφημο "μεσαίο χώρο" Ευσπλαχνία; Όχι βέβαια. Πρώτον, αναγνωρίζει ότι η ήττα είναι δεδομένη και δεν θα ήθελε να εμπλακεί σε μια συζήτηση περί εκλογικού νόμου που θα αποκάλυπτε, αναγκαστικά, αυτήν την πεποίθησή του. Το σκεπτικό είναι απλό: αν θεωρεί ότι είναι πρώτο κόμμα γιατί δεν συναινεί σε μια αλλαγή νόμου που θα ισχυροποιούσε τη νίκη του. Έτσι, προσφέρει αυτό το "δώρο" προς τη ΝΔ εφόσον και πρωτίστως εξυπηρετεί και τους δικούς του σχεδιασμούς. Δεύτερον, ωθεί τα στελέχη του να συγκρουστούν μετωπικά με αυτά της ΝΔ, σε θέματα κυρίως διαφθοράς,. Ακούγεται θετικό, αλλά στην πραγματικότητα τα εκθέτει εφόσον πρόκειται για πρόσωπα που έχουν καταγραφεί από την κοινή γνώμη για άσκηση ανάλογης πολιτικής. Έτσι πετυχαίνει και τη φθορά των στελεχών αυτών και την εκ των υστέρων απόδοση της ευθύνης της ήττας. Θα επιχειρήσουμε και μια πιο μακροπρόθεσμη πρόβλεψη, σε συνέπεια με τα προηγούμενα άρθρα μας: Εκτιμούμε ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ προσβλέπει σε μια δική του προσωπική καταγραφή στην μεταρρυθμιστική ατζέντα, στερώντας από τον κ. Καραμανλή τη μονοπώληση της. Η μεθοδολογία είναι απλή: διατηρεί ανοικτά τα κανάλια επικοινωνίας με τη ΝΔ, μέσω αυτής της "ανέξοδης προσφοράς", ώστε μια ενδεχόμενη ολιγόμηνη κυβέρνηση συνεργασίας το 2010, με την ευκαιρία των εκλογών για Πρόεδρο της Δημοκρατίας, να είναι εφικτή. Το περίβλημα μιας τέτοιας εξέλιξης δεν θα είναι άλλο από την ανάγκη της χώρας να προχωρήσει με ομοψυχία στα μείζονα ζητήματα (Παιδεία-Ασφαλιστικό κυρίως).

Ένα ερώτημα όμως παραμένει: ποια θα είναι η στάση του ΣΥΝ σε σχέση με το ΠΑΣΟΚ; Ο ΣΥΝ σε καμιά περίπτωση δεν ωφελείται από πολιτικές πόλωσης του δικομματισμού. Ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ έχει επιλέξει αυτή την επικοινωνιακή τακτική. Υπάρχει περιθώριο μετεκλογικής συνεργασίας; Εκτιμούμε πως ναι. Ο ΣΥΝ ανέδειξε όσο μπορούσε τόσο τα ζητήματα που προέκυψαν στην Παιδεία, όσο και τα θέματα των ομολόγων. Προσέφερε στο ΠΑΣΟΚ πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης και σημαντικό χώρο δράσης, διατηρώντας αρνητικά για την κυβέρνηση θέματα στην επικαιρότητα. Τι θα προσφέρει το ΠΑΣΟΚ ως αντάλλαγμα; Μα έναν Πρόεδρο Δημοκρατίας-Κωνσταντόπουλος- και ίσως μια-δυο θέσεις σε μια μελλοντική Διακομματική Κυβέρνηση- (Αλαβάνος).

Technorati Tags: Ελλάδα, ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, συνέδριο, προγραμματικό, ΣΥΝ, εκλογές, κυβέρνηση, αντιπολίτευση

Υπάρχει Ενδεχόμενο Συνεργασίας ΝΔ-ΠΑΣΟΚ;

Από το βήμα αυτό δεν σχολιάζουμε την πραγματική πολιτική δράση. Όχι ότι δεν είναι σημαντική. Εκείνο όμως που μεταφράζεται σε πραγματικά εκλογικά ποσοστά είναι ό,τι περνάει και εισπράττεται ως μήνυμα από την κοινή γνώμη, επεξεργάζεται από αυτήν και μεταφράζεται σε εκλογική δύναμη των κομμάτων. Δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν αξιολογείται εδώ, αυτή είναι η πολιτική πραγματικότητα και δεν αναμένεται να αλλάξει. Το αντίθετο μάλιστα. Η άτυπη σύμπραξη των ΜΜΕ στις πολιτικές διεργασίες συνέβαλλε στην εγκαθίδρυση της τηλεοπτικής δημοκρατίας, όπου εκείνο που "υπάρχει" είναι μόνο εκείνο που "επικοινωνείται" και έτσι αναμένεται να συνεχίσει να λειτουργεί το πολιτικό μας σύστημα.
Όπως είχαμε σημειώσει και σε πρόσφατα κείμενά μας, η πολιτική ατζέντα άλλαξε, χωρίς να αλλάξει και η ουσία των πραγμάτων και των προβλημάτων αλλά αυτό το ξεκαθαρίσαμε πιο πάνω. Η προσοχή όλων των συμμετεχόντων στον πολιτικό δημόσιο βίο μετακινήθηκε, με κυβερνητική πρωτοβουλία, από το θέμα των ομολόγων σε μια βεντάλια θεμάτων που εμμέσως ή αμέσως σχετίζονται με τις εκλογές. Επίσης έχουμε καταγράψει ότι πρόθεση της κυβέρνησης δεν είναι η άμεση ή έστω πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. Μόνο να κερδίσει θα έχει από μια μακρά προεκλογική περίοδο, όπου και την εξουθένωση των μικρών κομμάτων θα επιτύχει και την ενσωμάτωση στην πολιτική σκέψη του εκλογικού σώματος των παροχών του τελευταίου χρόνου θα επιδιώξει. Όσο για το ΠΑΣΟΚ, ο χρόνος των εκλογών είναι αδιάφορος ως προς το αποτέλεσμα. Όχι μόνο έχει ήδη αποδεχθεί την επερχόμενη ήττα αλλά ο αρχηγός του έχει ήδη σχεδιάσει πάνω σε αυτή, όπως γράφαμε στο προηγούμενο άρθρο μας. Η αυτοδυναμία είναι ο μοναδικός πολιτικός πονοκέφαλος του Πρωθυπουργού όπως επίσης και η κοινοβουλευτική του δύναμη στην επόμενη Βουλή.
Ενώ στις ασκήσεις επί χάρτου, των επιτελείων των κομμάτων, εξετάζονται διάφορα σενάρια εδώ θα εξετάσουμε ένα που αχνά και μόνο έχει κάνει την εμφάνισή του στα τηλεοπτικά και όχι μόνο πάνελ. Μια συνεργασία των δύο μεγάλων κομμάτων. Ακραίο; Ας εξετάσουμε τα δεδομένα του πολιτικού χάρτη της χώρας. Δεν θα αναφερθούμε σε παραδείγματα άλλων χωρών, εφόσον θεωρούμε ότι τόσο πολιτικά όσο και κοινωνικά απέχουμε τεράστια απόσταση από οτιδήποτε ευρωπαϊκό.
Το σημαντικότερο πολιτικό δεδομένο είναι ο δικομματισμός. Επιφανειακά και στατιστικά φαίνεται ότι δεν υπάρχει πολιτικός χώρος για την ενεργοποίηση του περίφημου "τρίτου πόλου". Ενός τρίτου κόμματος δηλαδή που θα κατορθώσει σε βάθος χρόνου να παίξει το ρόλο του ρυθμιστή της πολιτικής μας ζωής, συμπυκνώνοντας τη λαϊκή δυσαρέσκεια για συγκεκριμένες πολιτικές αποφάσεις των δύο μεγάλων κομμάτων. Τα δύο κοινοβουλευτικά κόμματα, ο ΣΥΝ και το ΚΚΕ δεν έχουν κατορθώσει μέχρι στιγμής να παίξουν ουσιαστικό ρυθμιστικό ρόλο όχι λόγω εκλογικού συστήματος όπως ισχυρίζονται, αλλά απλά λόγω ποσοστού. Για να λειτουργήσει έτσι όπως αναμένεται να λειτουργήσει θεωρητικά ένα τρίτο κόμμα θα έπρεπε να συγκεντρώνει σταθερά άνω του 15% μη αφήνοντας κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα να ξεπεράσει το 35%, ήτοι το "σκληρό πυρήνα" των οπαδών του καθενός. Κινδυνεύει λοιπόν ο δικομματισμός; Όπως αποδεικνύεται επί του παρόντος όχι. Όποιος προσπάθησε να υλοποιήσει τον "τρίτο πόλο" απέτυχε παταγωδώς (Σαμαράς, Μάνος, Αβραμόπουλος, Τσοβόλας, Κ. Στεφανόπουλος κλπ). Χρειάζεται προστασία ο δικομματισμός; Η απάντηση είναι δύσκολη. Καταγράψαμε ότι φαίνεται να αποτελεί ένα πανίσχυρο μπλοκ. Δεν μπορούμε όμως να είμαστε σίγουροι για την αντοχή του εφόσον όλο και πιο συστηματικά καταγράφονται ευρήματα σε όλες τις δημοσκοπήσεις που είναι ανησυχητικά. Όλο και μεγαλύτερο ποσοστό της κοινής γνώμης βλέπει τα δύο μεγάλα κόμματα ως διαχειριστές της εξουσίας και όχι ως αξιόπιστες λύσεις σε πολιτικά ζητήματα. Η εναλλαγή των μεγάλων κομμάτων στην εξουσία γίνεται περίπου νομοτελειακά και όχι μετά από πολιτική σκέψη και σύγκριση. Εν ολίγοις, οι πολίτες δεν διακρίνουν ουσιαστικές διαφορές στα κόμματα εξουσίας, απλά όταν το ένα φθαρεί από την εξουσία το αντικαθιστούν με το άλλο "όμοιό" του. Η απρόσμενη εμφάνιση ενός τρίτου κόμματος εξουσίας, που θα μπορέσει όμως να πείσει ότι μπορεί να λειτουργήσει ως τέτοιο, εκτιμούμε ότι θα μπορούσε να εκμεταλλευθεί αυτό το πολιτικό δεδομένο. Ας κρατήσουμε λοιπόν στη σκέψη μας ότι ο δικομματισμός χρειάζεται μια καινούρια δυναμική για να διατηρηθεί στο πολιτικό σκηνικό.
Το δεύτερο που πρέπει να εξετάσουμε είναι η δυνατότητα των δύο κομμάτων εξουσίας να προωθήσουν σημαντικά ζητήματα της χώρας. Όπως φάνηκε κανένα από τα δύο δεν είναι σε θέση να το κάνει. Συνοπτικά, η ΝΔ δεν διακινδυνεύει το πολιτικό κόστος εφόσον και χωρίς τις μεταρρυθμίσεις προηγείται, ενώ το ΠΑΣΟΚ απλά δεν διαθέτει την εκλογική δύναμη για να το κάνει. Όμως, μολονότι και οι ίδιοι οι πολίτες ζητούν αλλαγές, στην πραγματικότητα ούτε οι ίδιοι είναι σίγουροι αν και ποιες επιθυμούν. Είναι όμως έτοιμοι να τιμωρήσουν πολιτικά όποιο από τα κόμματα εξουσίας αδιαφορήσει και προκαλέσει τελικά τη στασιμότητα και την οπισθοδρόμηση. Θυμηθείτε ότι αν συνεχισθεί επί μακρόν η στασιμότητα τότε η δυσαρέσκεια ίσως εκφρασθεί με ένα τρίτο κόμμα
Το τρίτο δεδομένο είναι η διάρθρωση του πολιτικού σκηνικού. Υπάρχουν σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα ισχυρά κέντρα πολιτικής ισχύος, οικογένειες, ομάδες κλπ, που διατηρούν μεν την πολιτική τους ισχύ έχουν ανάγκη όμως από ανανέωση προσώπων. Η ήττα του ΠΑΣΟΚ αναμφίβολα θα οδηγήσει σε σημαντική ανανέωση προσώπων. Η νίκη της ΝΔ όμως θα πρέπει να περάσει από τον κάβο της ισχνής εκλογικής αυτοδυναμίας, που αναμένεται να προκαλέσει κραδασμούς κατά την επόμενη θητεία του κυβερνώντος κόμματος και οπωσδήποτε θα θέσει το ζήτημα της ανανέωσης επί τάπητος. Ας θυμηθούμε και μερικά άλλα, βαρετά αλλά χρήσιμα: επόμενες ευρωεκλογές: 2009, επόμενες δημοτικές εκλογές: 2010, εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας: 2010, κοινοβουλευτικές: 2008,2012.
Μια νίκη της ΝΔ το 2008, όπου θα μεταφρασθεί σε οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία, κάτω των 154 βουλευτών, δεν θα επιτρέψει την ανάδειξη και προώθηση κανενός μείζονος ζητήματος. Είναι αναμενόμενη αφενός η αδυναμία της Κυβέρνησης να υλοποιήσει το πρόγραμμά της αλλά και του αρχηγού της να λειτουργεί ως αδιαμφισβήτητος ηγέτης του κόμματός του. Δύο χρόνια, 2008-2010, είναι αρκετά για μια κυβέρνηση των 151 ή 152 βουλευτών να προσφύγει στις κάλπες, εφόσον ούτως ή άλλως θα είναι έτος εκλογών.Η τρίτη μεγάλη ήττα του κ. Παπανδρέου (2004 εθνικές και ευρωεκλογές, δημοτικές 2006 και εθνικές 2008) ήδη θα έχει προκαλέσει τριγμούς και στο ΠΑΣΟΚ. Ο δικομματισμός σε κίνδυνο; Στο χρονικό αυτό σημείο τίθεται το ζήτημα της συνεργασίας. Αν συμπεριλάβουμε και το ζήτημα της συνταγματικής μεταρρύθμισης, επί ουσιωδών ζητημάτων, που ούτως ή άλλως θα σηματοδοτήσει τις εργασίες της επόμενης  Βουλής τότε το πολιτικό περιβάλλον γίνεται ιδανικό για μια να ανακάμψει το δικομματικό μας σύστημα κερδίζοντας χρόνο πολιτικής ζωής, εφόσον θα κερδίσει σε αξιοπιστία. Οι δύο πολιτικοί αρχηγοί της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ αλλάζουν τα δεδομένα, προωθούν τη συνεργασία, στο όνομα της θεσμικής μεταρρύθμισης, ενισχύουν σε αξιοπιστία τα κόμματά τους - και άρα εξασφαλίζουν τη μεταξύ τους εναλλαγή στην εξουσία-ενώ ταυτόχρονα εξουδετερώνουν εσωτερικούς πολιτικούς αντιπάλους διότι ποιος "βγαίνει από μαντρί" σε στιγμές εθνικής ομοψυχίας. Σαφώς και η χρονική συγκυρία θα είναι ιδανική διότι η συνεργασία θα είναι οριοθετημένη, εφόσον το 2012 θα έχουμε και πάλι εθνικές εκλογές και τα πράγματα μπορούν να επανέλθουν στη συνήθη τους ροή. Επιπλέον και οι δύο ηγέτες έχουν διαμορφώσει ένα τέτοιο προφίλ, που τους επιτρέπει έναν παρόμοιο ελιγμό. Τι μπορεί να αναβάλλει ένα τέτοιο σενάριο; Μια απρόβλεπτα ευρεία πολιτική νίκη της ΝΔ κατά τις επόμενες εκλογές, με σημαντική αυτοδυναμία, που θα αλλάξει σε σημαντικό βαθμό το πολιτικό σκηνικό, αλλάζοντας τους συσχετισμούς σε βάθος 10ετίας.

 

Technorati Tags: Ελλάδα, εκλογές, πολιτική, ευρωεκλογές, ανάλυση, αντιπολίτευση, κυβέρνηση

Ποιός Είναι ο Πολιτικός Αντίπαλος της Νέας Δημοκρατίας;

Εκτός μείζονος απροόπτου, η Νέα Δημοκρατία πρόκειται να επανεκλεγεί. Κανένα στοιχείο, ποιοτικό ή άλλο, προερχόμενο από τις κυλιόμενες δημοσκοπήσεις, που αποτελούν και την πλέον σοβαρή ένδειξη των πολιτικών τάσεων της κοινής γνώμης, δεν δείχνει κάτι διαφορετικό. Έχει, κατά συνέπεια, πολιτικό αντίπαλο η ΝΔ;

Η αυθόρμητη σκέψη μας οδηγεί στο ΠΑΣΟΚ, στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Είναι όμως έτσι στην πραγματικότητα; Θεωρούμε ότι ο αρχηγός του, από την ημέρα ανάληψης της ηγεσίας του κόμματος, αντιλήφθηκε δύο πράγματα: Πρώτον, το ΠΑΣΟΚ δεν θα ήταν σε θέση να διεκδικήσει τις επόμενες 2 εκλογικές αναμετρήσεις (και δεν αναφέρουμε 8ετία διότι συνήθως η τετραετία δεν εξαντλείται-πλην της παρούσης, όπως φαίνεται,  για τους λόγους που έχουμε αναλύσει σε προηγούμενα κείμενα). Οι λόγοι; προφανείς. Οι συνθήκες που δημιουργήθηκαν κατά τη τελευταία κυβέρνηση Σημίτη οδήγησαν σε εκδηλώσεις συμπεριφοράς του εκλογικού σώματος ανάλογες με εκείνες του 1981. Η σταδιακή συσσώρευση δυσαρέσκειας απέναντι στην ηγετική ομάδα του κινήματος, εκδηλώθηκε απότομα και ακαριαία λίγο πριν και φυσικά κατά τις εκλογές. Το κλίμα είχε αντιστραφεί. Δεύτερον, ο κ. Παπανδρέου έχει από εκείνη την ημέρα αποφασίσει να μην κυβερνήσει με την ηγετική ομάδα του ΠΑΣΟΚ που έχασε την εκλογική αναμέτρηση του 2004. Η συμπόρευση και η συνεργασία μαζί τους τον φθείρει και ο ίδιος το έχει προ πολλού κατανοήσει. Μόνη επιλογή ήταν να καταδειχθεί και στην πράξη η αδυναμία των "ιστορικών" στελεχών να διαχειρισθούν το νέο πολιτικό και επικοινωνιακό μοντέλο του αρχηγού τους, χωρίς όμως να δείξουν εικόνα διάλυσης του κινήματος ή διασπαστικές τάσεις. Ο κ. Παπανδρέου θα αφήσει το εκλογικό σώμα να καταδείξει τους υπαίτιους της ήττας και εκείνος δεν θα κάνει τίποτε άλλο από το να "λάβει το μήνυμα" και να το αξιοποιήσει κατάλληλα. Η επανάκαμψη Λαλιώτη δεν έχει, στον μακροχρόνιο σχεδιασμό του κ. Παπανδρέου παρά ένα και μόνο στόχο: να τελειώσει πολιτικά ακόμα και τις εναπομείνασες εφεδρείες. Έχοντας ήδη καταγράψει την εκλογή του από τη βάση του κινήματος, την επάυριον των εκλογών δεν έχει παρά να θέσει σε εφαρμογή το μεγάλο σχέδιο ανανέωσης. Περισσότερα για το θέμα αξίζει να καταγράψουμε σε κάποιο από τα επόμενα κείμενα.

Το ΠΑΣΟΚ λοιπόν δεν στοιχειοθετεί απειλή για την εκ νέου επικράτηση  της ΝΔ, αφού η ηγεσία του προσπαθεί να ξεκαθαρίσει τα του οίκου της. Πραγματική απειλή για την επόμενη κυβέρνηση της ΝΔ θα είναι μια πεντακομματική Βουλή. Το πολιτικό σκηνικό θα μεταβληθεί θεαματικά, αν στην επόμενη Βουλή δούμε το ΛΑΟΣ να προσπαθεί να εδραιώσει την κοινοβουλευτική του παρουσία και ταυτόχρονα το ΠΑΣΟΚ (ή αν θέλετε το "νέο" ΠΑΣΟΚ) να επεξεργάζεται μια ευρύτερη συμμαχία της κεντροαριστεράς με σύμμαχο το ΣΥΝ. Η κυβέρνηση θα περιέλθει σε πραγματική αδυναμία να εφαρμόσει οποιαδήποτε υποψία μεταρρύθμισης, δέσμια της ισχνής πλειοψηφίας της και της ισχυρής και μαχητικής αντιπολίτευσης. Αν προσθέσουμε δε στο σκηνικό και την ευκαιριακή "ανίερη" συμμαχία ΣΥΝ-ΚΚΕ-ΛΑΟΣ στο πλαίσιο της αντι-παγκοσμιοποίησης και ενός ιδιότυπου εθνικισμού, το πολιτικό περιβάλλον θα μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ασφυκτικό. Συνεπώς ο πραγματικός πολιτικός αντίπαλος της ΝΔ, όπως εμφανίζεται σε όλες τις δημοσκοπήσεις, δεν είναι παρά η πολιτική οντότητα που λέγεται "πεντακομματική Βουλή".

Εκτιμούμε λοιπόν ότι η τακτική της κυβέρνησης στο επόμενο και μέχρι τις εκλογές διάστημα θα στοχεύει στην εξουθένωση των "μικρών" κομμάτων, στη σκληρή επικοινωνιακή τακτική απέναντί τους αλλά και στην προσπάθεια λεηλάτησης του εκλογικού δυναμικού τους. Μια μακρά και επίπονη προεκλογική περίοδος θα καταπονήσει, μεταξύ άλλων και οικονομικά, τα μικρά κόμματα ενώ δεν είναι απίθανο να δούμε πρόσωπα-κλειδιά των κομμάτων αυτών να αποτελούν πολιτικό στόχο της επικοινωνιακής τακτικής της κυβέρνησης, ή ακόμη και να αντιπαρατίθενται, εντέχνως παρασυρόμενα, μεταξύ τους.  Προεξάρχουσα όμως τακτική δεν θα είναι άλλη παρά αυτή της έντονης πόλωσης, που σταδιακά αναμένεται να ενισχυθεί, προς όφελος της συσπείρωσης των μεγάλων κομμάτων και εις βάρος των μικρών. Εκείνοι που αναμένεται να κυριαρχήσουν-θετικά ή αρνητικά- στο εγγύς μέλλον στην επικοινωνιακή πολιτική αρένα λοιπόν δεν θα είναι άλλοι παρά ο κ. Αλαβάνος με τον κ. Καρατζαφέρη. Από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ δεν αναμένουμε προσπάθεια ανάπτυξης
οποιασδήποτε συνεργασίας στην παρούσα φάση αφού τα στελέχη του έχουν
ήδη δοκιμασθεί στον τομέα αυτόν και έχουν αποτύχει, κατά το παρελθόν.

Η "Επιστροφή" του κ. Κ. Λαλιώτη στην Πολιτική Αρένα

Χωρίς αμφιβολία, ορισμένα δημόσια πρόσωπα της πολιτικής μας ζωής διαθέτουν ένα ειδικό βάρος και ένα ιδιαίτερο επικοινωνιακό συμβολισμό, επενδεδυμένο σε αυτά από τα ΜΜΕ. Ο κ. Λαλιώτης σίγουρα ανήκει σε αυτήν την κατηγορία και σίγουρα η ταύτισή του με το λεγόμενο "σκληρό ροκ" ή την "επιθετική" τακτική με έντονη και συστηματική προβολή των αρνητικών σημείων του πολιτικού αντιπάλου είναι το κύριο επικοινωνιακό του χαρακτηριστικό.
Η επάνοδός του στα πολιτικά δρώμενα του ΠΑΣΟΚ στην παρούσα χρονική περίοδο αξίζει να αναλυθεί, υπό το φως των δεδομένων που πραγματοποιήθηκε. Δεδομένο πρώτο: ο κ. Παπανδρέου έχει διαμορφώσει - χωρίς να μπορούμε να εκτιμήσουμε αν το επιδίωξε ο ίδιος ή απλά του προέκυψε λόγω ιδιοσυγκρασίας και χαρακτήρα- ένα ήπιο πολιτικό προφίλ. Οι επικοινωνιακές του επιλογές κατά την πρόσφατη κρίση των ομολόγων, μολονότι θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν υψηλών τόνων, σε σχέση πάντοτε με αντίστοιχες προηγούμενες, εντούτοις δεν επαρκούν για να μας πείσουν ότι ο ίδιος μετακινήθηκε μόνιμα και συστηματικά σε μια πιο επιθετική επικοινωνιακή τακτική. Δεδομένο δεύτερο: Η ηγετική ομάδα του ΠΑΣΟΚ έχει διαμορφωθεί και τηρούνται ευαίσθητες ισορροπίες

προκειμένου να οδηγηθεί το κόμμα στοιχειωδώς συγκροτημένο προς τις εκλογές. Ας μην λησμονούμε όμως τις αντιδιαμετρικές θέσεις, που διατυπώθηκαν άμεσα και ξεκάθαρα, μεταξύ του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ και σημαντικών στελεχών του κινήματος για μείζονα ζητήματα, όπως της αναθεώρησης του Συντάγματος (άρθρο 16 κλπ) και τελικά οδήγησαν το κόμμα στην αποχώρηση από την όλη διαδικασία, αφήνοντας κενό χώρο δράσης στην Κυβέρνηση τόσο επικοινωνιακά όσο και θεσμικά. Δεδομένο τρίτο: Ο κ. Λαλιώτης τοποθετήθηκε στο Ίδρυμα "Α. Παπανδρέου" και όχι σε κάποιο τυπικό ή άτυπο όργανο του ΠΑΣΟΚ από όπου θα έπρεπε να δράσει εντός των κανονιστικών πλαισίων του κινήματος, πιθανόν να συγκρουστεί στο εσωτερικό αυτών των οργάνων με τα κομματικά στελέχη και εν γένει να λειτουργήσει εντός της κομματικής νομιμότητας. Εδώ έχει σημασία να καταγράψουμε ότι η "υποδοχή" του -τουλάχιστον όπως την κατέγραψαν οι τηλεοπτικές κάμερες- δεν έγινε με την παρουσία άλλων δημοφιλών στελεχών του κόμματος παρά μόνο από τον κ. Παπανδρέου και τα αδέλφια του. Πέρα από τη σημειολογική σημασία του γεγονότος, η επιστροφή του κ. Λαλιώτη καταγράφηκε μάλλον ως επιλογή αποκλειστικά του αρχηγού του κόμματος.
Η επικοινωνιακή ερμηνεία των εξελίξεων, κατά την άποψή μας είναι σαφής και μονοσήμαντη: ο κ. Παπανδρέου, διδασκόμενος και από τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων μετά την κρίση των ομολόγων, αποφάσισε ότι δεν είναι σε θέση ούτε και επιθυμεί ο ίδιος να αναλάβει το πολιτικό βάρος μιας, συστηματικής και σε βάθος χρόνου,"επιθετικής", σκληρής και άκομψης αντιπαράθεσης με την Κυβέρνηση και ιδιαίτερα απέναντι στο βασικό του αντίπαλο τον Πρωθυπουργό. Έχει επενδύσει στο προφίλ του ηγέτη που κρατά χαμηλούς τόνους, διαθέτει διεθνές κύρος, είναι απλός και προσηνής και δεν θα ήθελε σε καμία περίπτωση να εμφανίζεται διαρκώς σε εκνευρισμό, καταγγέλλων σκάνδαλα, ομόλογα και "κουμπάρους", χάνοντας την ευκαιρία να προβάλλει το πρόγραμμά του και την εναλλακτική κοινωνική και πολιτική του πρόταση. Συμπερασματικά, δε θα ήθελε να ταυτίζεται με αρνητικές έννοιες και καταστάσεις αλλά με θετικό τρόπο να προβάλλει και να προτείνει λύσεις και κυβερνητικό όραμα. Για τα υπόλοιπα, την επιθετικά αρνητική "διαφήμιση" του κυβερνητικού έργου, επιλέχθηκε ο κ. Λαλιώτης. Χρειαζόταν λοιπόν ένα επικοινωνιακό alter ego ο κ. Παπανδρέου, έναν κύριο Χάιντ όταν ταυτόχρονα ο ίδιος θα εμφανίζεται ως Δρ Τζέκυλ.
Η αναζήτηση επικοινωνιακής διεξόδου του αρχηγού όμως δεν αφήνει αδιάφορα τα κομματικά στελέχη. Είναι φανερό ότι η επιλογή του κ. Παπανδρέου δεν έγινε αποδεκτή από το σύνολο των κομματικών του συντρόφων. Η απουσία από την υποδοχή του κ. Λαλιώτη τόσο προσώπων όσο και δηλώσεων δεν είναι τυχαία ούτε άνευ πολιτικής σημασίας. Ο κ. Παπανδρέου είναι υποχρεωμένος στο εξής να ισορροπεί ανάμεσα στις επικοινωνιακές επιλογές που θα εκπορεύονται από το επιτελείο του κ. Λαλιώτη και στην ορθόδοξη κομματική γραμμή που θα παράγει η Χαριλάου Τρικούπη. Στο ήδη φορτισμένο εσωκομματικό κλίμα προστέθηκε άλλος ένας παράγοντας που κάθε άλλο παρά αδιάφορος είναι. Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε στο μέλλον την ελκυστική πολιτική ευγλωττία του κ. Βενιζέλου να υποτάσσεται στις επικοινωνιακές απαιτήσεις του κ. Λαλιώτη και το κοινωνικό πρόγραμμα της κ. Διαμαντοπούλου να αλλοιώνεται προκειμένου να εξυπηρετήσει την ανεξάντλητη παροχολογία στο πλαίσιο μιας πιο ρευστής προεκλογικής τακτικής. Επιπλέον, θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τον κ. Παπανδρέου να αναλώνει πολύτιμο πολιτικό χρόνο στον κατευνασμό των εσωκομματικών τριβών αντί να συγκρούεται με το κυβερνών κόμμα.
Από την πλευρά της Κυβέρνησης σημειώνουμε δύο κύρια σημεία που σχετίζονται με το γεγονός της επιστροφής του κ. Λαλιώτη: Πρώτον, βασικός πυλώνας της υπεροχής του κυβερνώντος κόμματος είναι ο Πρωθυπουργός. Η δική του υψηλή δημοφιλία είναι εκείνη που θα έχει πρωτεύοντα και βαρύνοντα ρόλο στο εκλογικό ποσοστό που θα λάβει τελικά το κόμμα της ΝΔ. Αυτό το προφίλ είναι που επιθυμεί να διατηρήσει αλώβητο το επικοινωνιακό επιτελείο της Κυβέρνησης και αυτό αντίστοιχα θα αποτελέσει και τον κύριο στόχο του κ. Λαλιώτη. Η διασύνδεση, στο επικοινωνιακό πεδίο, όλων ή τουλάχιστον των κυρίαρχων θεμάτων της επικαιρότητας με τον Πρωθυπουργό, προς απόδοση σε αυτόν των ευθυνών, σίγουρα θα είναι το ένα σκέλος της αναμενόμενης επικοινωνιακής τακτικής από πλευράς ΠΑΣΟΚ. Το άλλο θα αφορά οπωσδήποτε στη διασπορά μικρών ή μεγαλύτερων "κίτρινων" ειδήσεων που θα σχετίζονται ακόμη και μη αμιγώς πολιτικά και δημόσιου ενδιαφέροντος ζητήματα αλλά θα στοχεύουν και πάλι στο Πρωθυπουργικό προφίλ. Το δεύτερο χαρακτηριστικό αφορά στην απουσία, τουλάχιστον μέχρι τώρα, ενός αντι-Λαλιώτη στο επικοινωνιακό επιτελείο της ΝΔ. Ενός προσώπου δηλαδή με εμπειρία αλλά κυρίως ταυτισμένο, στην πολιτική συνείδηση του εκλογικού σώματος, με το είδος αυτό της επικοινωνιακής τακτικής, που θα μπορούσε να απορροφήσει τους κραδασμούς. Στην περίπτωση αυτή το εκλογικό σώμα θα κατέγραφε την αντιπαράθεση των δύο -δίκην ενός επικοινωνιακού "παιγνίου"- αφήνοντας στην άκρη το προφίλ του Πρωθυπουργού και ακυρώνοντας την πρόθεση του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ και του νέου επικοινωνιακού του "επιτελάρχη". Δεν γνωρίζουμε αν θα δούμε στο εγγύς μέλλον την εμφάνιση ενός τέτοιου προσώπου στο κόμμα της ΝΔ, εκτιμούμε όμως ότι προς αυτήν την κατεύθυνση θα κινηθεί ο κ. Καραμανλής και οι επικοινωνιακοί του σύμβουλοι, μόλις αρχίσουν να εμφανίζονται τα πρώτα δείγματα από στρατηγείο του Ιδρύματος "Α. Παπανδρέου".

Αλλαγή της Πολιτικής Ατζέντας σε Αναμονή των Εξελίξεων.

Δεν πέρασε αρκετός καιρός από το τελευταίο μας άρθρο, όταν γράφαμε αφενός ότι το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών δεν ευνοείται στην παρούσα φάση ενώ σε κατάλληλο πολιτικά χρόνο ο Πρωθυπουργός θα προχωρήσει σε ανασχηματισμό. Το σκηνικό, όπως διαμορφώνεται με τους όρους της τηλεοπτικής μας δημοκρατίας, άλλαξε. Το θέμα των ομολόγων αποσύρεται κι έτσι διαμορφώνεται, σταδιακά, η εικόνα ενός πιο ήπιου πολιτικά τοπίου, με κυρίαρχα τα συνήθη "διαχειριστικού τύπου" ζητήματα (περιουσιακά δημοσίων προσώπων, αστυνομικό ρεπορτάζ κλπ) που όμως δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να επιχειρηθεί από το Κυβερνητικό επιτελείο αιφνιδιασμός των πολιτικών δρώντων μέσω ενός ανασχηματισμού. Τέτοιου τύπου θέματα, όπως αυτά που βρίσκονται σήμερα στην επικαιρότητα, απασχολούν μεν τον πολίτη δεν εντάσσονται όμως στο στενό πυρήνα της κοινωνικής ατζέντας, όπου σύμφωνα με τις περισσότερες δημοσκοπήσεις αξιολογούνται ως εξόχως σημαντικά. Συνεπώς, η δημόσια συζήτηση και η διατήρηση στο προσκήνιο αναλόγων θεμάτων-διαρκούς ενδιαφέροντος και άρα όχι παράμετροι μιας οξείας έντασης- δεν συνιστούν μια κρίση προς διαχείριση, όπως η περίπτωση των ομολόγων με τους γνωστούς ελλοχεύοντες κινδύνους, αλλά μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να προβάλλει η Κυβέρνηση το μεταρρυθμιστικό της προφίλ, που τελευταία απέμεινε στην άκρη, μέσω δηλώσεων περί "θεσμικών" αλλαγών, "θωράκισης του δημόσιου βίου από ζητήματα διαφθοράς", "ενίσχυσης του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών" και άλλων παρόμοιων. Η επίκληση της επιτάχυνσης του κυβερνητικού έργου προς αυτήν την κατεύθυνση μπορεί κάλλιστα να υποστηρίξει επικοινωνιακά έναν ανασχηματισμό και ταυτόχρονα να χτυπήσει το καμπανάκι του τελευταίου γύρου πριν την τελική ευθεία προς τις εκλογές του 2008.

Ο Πρωθυπουργός έχει τη δυνατότητα να αιφνιδιάσει όχι μόνο τους πολιτικούς του αντιπάλους (αντιπολίτευση) αλλά και τα στελέχη της ΝΔ. Μέχρι τις εκλογές δεν αναμένεται να υπάρξει άλλη ευκαιρία για "υπουργοποίηση", άρα εδώ θα κλείσει, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, ο κύκλος των κομματικών στελεχών της ΝΔ με κυβερνητική θητεία. Αυτό σημαίνει τρία πράγματα: Πρώτον, θα ολοκληρωθεί η ομάδα εκείνη των στελεχών του κυβερνώντος κόμματος που είχαν την ευκαιρία να διαχειρισθούν μέρος της εξουσίας και άρα να ενισχύσουν την προσωπική εκλογική τους βάση και την εκλογική τους περιφέρεια. Δεύτερον, ενίσχυση των περιοχών της περιφέρειας όπου η ΝΔ έχασε, ή τουλάχιστον δεν κερδίζει, σε εκλογική δύναμη σε σχέση με τις εκλογές του 2004, δια της υπουργοποίησης βουλευτών προερχόμενων από τέτοιες περιοχές. Εδώ αξίζει να σταθούμε και να εξετάσουμε το θέμα υπό το πρίσμα του προβλήματος της οριακής αυτοδυναμίας που θα αντιμετωπίσει η επόμενη Κυβέρνηση, οπότε η προσοχή της παρούσας φυσιολογικό είναι να στρέφεται προς τις εκλογικές περιφέρειες που εκτιμά ότι χάνει (ή που μπορεί να κερδίσει περισσότερες) έδρες. Συνεπώς δεν είναι απίθανο να δούμε στην Κυβέρνηση βουλευτές προερχόμενους από τέτοιες περιφέρειες όπου η ΝΔ εμφανίζεται να χάνει μέρος της εκλογικής της ισχύος. Τρίτον, ο ανασχηματισμός ενδεχομένως να αποτελέσει και την ευκαιρία για ένα ισχυρό μήνυμα Καραμανλή προς τα παλαιοκομματικά στελέχη περί έλευσης της ώρας αποχώρησής τους από την ενεργό πολιτική δράση. Εδώ ας κρατήσουμε μια μικρή επιφύλαξη διότι θεωρούμε ότι μια τέτοια κίνηση τόσο νωρίς, σε σχέση με τον εκτιμώμενο εκλογικό χρόνο, είναι πιθανό να προκαλέσει εσωκομματικούς τριγμούς σε μια κρίσιμη περίοδο από δυσαρεστημένους "βαρώνος" που δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει εύκολα. Εντούτοις, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης ανανεωτικής προσπάθειας, με σκοπό να δείξει ο Πρωθυπουργός ότι το "παλιό και διεφθαρμένο" δεν έχει θέση ούτε στην Κυβέρνηση ούτε στο κόμμα του, είναι πιθανό να επιχειρήσει με μια κίνηση (ανασχηματισμό) να πάρει και το παιχνίδι (εκλογές-αυτοδυναμία σχετικά άνετη-εσωκομματική κυριαρχία).

Από την πλευρά της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, η διαχείριση του θέματος των ομολόγων ήταν αρκετά διαφωτιστική σε σχέση με το έλλειμμα επικοινωνίας και πολιτικών αντανακλαστικών που τη διακρίνει. Τα περί εγκλωβισμού της τα έχουμε επαναλάβει από εδώ. Θα συμπληρώσουμε μόνο ότι ο πολιτικός χρόνος τρέχει πιο γρήγορα για τον κ. Παπανδρέου αφού αυτός έχει ζητήσει εκλογές και είναι πλέον υποχρεωμένος, για λόγους συνέπειας, να επαναλαμβάνει (ή να ακούει μέσα και έξω από το κόμμα του να του επαναλαμβάνουν) το αίτημά του οποτεδήποτε ασκεί σφοδρή κριτική στην Κυβέρνηση. Δυστυχώς όμως, γι' αυτόν, η πρωτοβουλία ανήκει στον Πρωθυπουργό, ο οποίος και έχει τη δυνατότητα να τον αναγκάσει να το πράττει αυτό για ένα χρόνο ακόμα. Είναι προφανές ότι από επικοινωνιακή πλευρά ήταν μια άσκοπη και αδιέξοδη κίνηση, που γίνεται ακόμη περισσότερο αρνητική αφού το συνέδριο που θα εγκρίνει το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ έπεται του αιτήματος περί εκλογών. Όμως, καταγράφηκε μια σημαντική παρακαταθήκη για το μέλλον σε ό,τι αφορά στην αντιπολίτευση:Το ζήτημα των ομολόγων αναδείχθηκε σε ένα πεδίο συνεργασίας μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ. Ερώτημα αποτελεί αν αποτελεί ευρύτερο στρατηγικό ζητούμενο και των δύο κομμάτων ή ευκαιριακή σύγκλιση.

Technorati Tags: Ελλάδα, ανασχηματισμός, πολιτική, πολιτικοί, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ , Κυβέρνηση, Αντιπολίτευση, δημοσκοπίσεις, εκλογές, πρόβλεψη, ανάλυση

Πρώτα Δείγματα της Αντιστροφής του Κλίματος ή Μικρό Διάλλειμα από την Κρίση;

Η προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση,που έγινε με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, για τα αγροτικά θέματα στη Βουλή, εξελίχθηκε, όπως άλλωστε αναμενόταν, σε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία αντιπαράθεσης για το θέμα των ομολόγων μεταξύ των δύο κύριων μονομάχων της εξουσίας. Τα πρώτα σημεία που συγκρατούμε από τη συζήτηση, όπως εξελίχθηκε, είναι οι στάση των κομμάτων της ελάσσονος αντιπολίτευσης καθώς και η γενικότερη αντίληψη των κομμάτων για την από εδώ και πέρα διαχείριση της πολιτικής ατζέντας. Σε ό,τι αφορά στην στάση του ΚΚΕ και του ΣΥΝ, έχουμε μια αντιδιαμετρική τοποθέτηση, η οποία ίσως και να προσδιορίζεται από τις επερχόμενες εξελίξεις σχετικά με τις εκλογές, οψέποτε γίνουν. Το μεν ΚΚΕ τοποθετήθηκε συμψηφιστικά απέναντι στο ζήτημα, δείχνοντας για μια ακόμη φορά ότι δεν μπερδεύεται στο δίλημμα εξουσίας ΝΔ ή ΠΑΣΟΚ, απορρίπτοντας συλλήβδην τις πολιτικές και των δύο, γνωρίζοντας όμως ότι έτσι ευνοεί τον πολιτικά ισχυρότερο, προσδοκώντας επιπλέον στην αποδυνάμωση του ΣΥΝ από στελέχη της αριστεράς που δεν θα έβλεπαν με καλό μάτι μια ενδεχόμενη συνεργασία του Συνασπισμού με το ΠΑΣΟΚ στο μέλλον. Ο δε ΣΥΝ κράτησε ψηλά, δια του αρχηγού του, τη σημαία του ζητήματος των ομολόγων, προσφέροντας στο ΠΑΣΟΚ πρόσθετα πολιτικά ερείσματα και μάλιστα από τα αριστερά. Ας σημειώσουμε ότι ο ΣΥΝ δεν χρειάζεται να απολογηθεί για ζητήματα διαφθοράς ή εμπλοκής με δημόσιο χρήμα από προηγούμενη κυβερνητική θητεία, όπως αντίστοιχα υποχρεούται να πράξει το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, οπότε διαθέτει την ευχέρεια μιας πιο ανοιχτής επικοινωνιακής διαχείρισης του ζητήματος αλλά και ένα ευαισθητοποιημένο εκλογικό ακροατήριο. Θεωρούμε πλέον φανερή τη γραμμή που αναμένεται να ακολουθήσει ο Συνασπισμός. Συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ στην περίπτωση που η επόμενη Βουλή αποδειχθεί πεντακομματική. Προσδοκά μάλλον ο ΣΥΝ μια επανάληψη του '89, αφήνοντας ερωτηματικά και για  μια ενδεχόμενη εξεταστική επιτροπή, στρεφόμενη κατά της ΝΔ αυτή τη φορά για το θέμα των ομολόγων, απενοχοποιώντας έτσι την Αριστερά από την περίοδο του Ειδικού Δικαστηρίου. Ο Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης διατήρησε σταθερά την επικοινωνιακή γραμμή που ακολουθεί το τελευταίο τρίμηνο. Προσωποποίηση των όποιων ευθυνών και απόδοσή τους κατευθείαν στον Πρωθυπουργό, ο μείζον επικοινωνιακός στόχος της αντιπολίτευσης-αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στο δείκτη "καταλληλότερος Πρωθυπουργός"-πολιτική φθοράς κατά μελών της Κυβέρνησης, κατονομάζοντας κάθε φορά τους υπεύθυνους Υπουργούς-Υφυπουργούς και αίτημα για πρόωρες εκλογές. Στο σύνολό τους οι επικοινωνιακές κατευθύνσεις που ακολουθεί ο Αρχηγός του ΠΑΣΟΚ έχουν ως στόχο το προφίλ του Πρωθυπουργού. Υπεύθυνος για τα ομόλογα-είτε γνώριζε οπότε συνυπεύθυνος, είτε όχι οπότε ανίκανος - σε κάθε περίπτωση δέσμιος, για άγνωστους λόγους που δεν μας εξηγεί ο κ. Παπανδρέου, των στελεχών του εφόσον δεν προχωρεί και σε άλλες "παραιτήσεις" συναρμοδίων Υπουργών και βέβαια φοβισμένος και αναξιόπιστος, εφόσον δεν κάνει αποδεκτό το αίτημα για πρόωρες εκλογές καίτοι η περιρρέουσα πολιτική ατμόσφαιρα φαίνεται ότι τις ευνοεί αλλά και ο Πρωθυπουργός πολλάκις το έχει αφήσει ως υπονοούμενο με τη φράση "θα γίνουν στην ώρα τους". Αυτά περίπου υποστηρίζει ο κ. Παπανδρέου σε μια προσπάθεια να τρωθεί η επιρροή του κ. Καραμανλή στο εκλογικό σώμα και βέβαια να αποτυπωθεί κάτι τέτοιο και στους δείκτες των δημοσκοπήσεων.Από όλα τα παραπάνω συνάγουμε ότι το ΠΑΣΟΚ κάνει ένα μετέωρο επικοινωνιακό βήμα. Αν έχει αποφασίσει ότι οι εκλογές θα προκηρυχθούν οσονούπω, λογικά θα έπρεπε να προβάλλει έντονα το πρόγραμμα και την αντιπρότασή του, αντί να αναλώνεται στην προβολή αρνητικών εικόνων της Κυβέρνησης. Το επικοινωνιακό έλλειμμα στην προβολή του κυβερνητικού προγράμματος του ΠΑΣΟΚ δεν αναπληρώνεται με την επανάληψη φράσεων περί προσωπικής δέσμευσης του Αρχηγού του σχετικά με την πάταξη της διαφθοράς ή τη βελτίωση του αγροτικού εισοδήματος. Στο κάτω κάτω τα περί προσωπικών δεσμεύσεων δεν έχουν καμιά πρακτική αξία. Όπως αναφέραμε και σε προηγούμενο άρθρο, το ΠΑΣΟΚ έχει παγιδευθεί επικοινωνιακά στο θέμα των ομολόγων, χάνοντας την ευκαιρία να αναδείξει ενδιαφέροντα σημεία του προγράμματός του-με υπολογίσιμη κοινωνική βαρύτητα-όπως είχε ξεκινήσει να πράττει πριν ξεσπάσει η "δομημένη" θύελλα. Αν όμως δεν πολυπιστεύει στο αίτημα περί πρόωρων εκλογών τότε αυτή η ανούσια "εκλογική γυμναστική" του ακροατηρίου του, αλλά και του εκλογικού σώματος ευρύτερα, μάλλον θα λειτουργήσει αρνητικά - σε επικοινωνιακό επίπεδο- γι' αυτόν και το κόμμα του. Δύο είναι οι γραμμές πάνω στις οποίες φαίνεται ότι θα λειτουργήσει επικοινωνιακά το Κυβερνητικό επιτελείο. Πρώτον, αποδοχή της ύπαρξης του προβλήματος των ομολόγων, μέχρι του σημείου της "υπερβολικής και αδικαιολόγητης λήψης προμήθειας" υπέρ διαφόρων ιδιωτών ή εταιρειών και παρουσίαση ως αστήρικτης θεωρίας συνωμοσίας τα περί συντονισμού των ταμείων και κατά συνέπεια ευρύτερης διάχυσης της πολιτικής ευθύνης, με ταυτόχρονη εμφάνιση της πρακτικής έκδοσης δομημένων ομολόγων ως συνήθους από την εποχή ΠΑΣΟΚ, με την ποιοτική διαφορά όμως στην αντιμετώπιση εκείνων που παρεκτρέπονται. Δεύτερον, συντονισμένη προσπάθεια αλλαγής της ατζέντας του δημόσιου διαλόγου και ενίσχυσης, όπου χρειάζεται, του Πρωθυπουργικού προφίλ, στην οποία, κατά την άποψή μας, εντάσσεται και το θέμα που προέκυψε με τον Υπουργό Δημόσιας Τάξης. Είναι φανερή η προσπάθεια ανάδειξης του Πρωθυπουργού ως ενεργού συντονιστή του Κυβερνητικού σχήματος, ο οποίος εμπλέκεται ενεργά και με την πυγμή που απαιτείται, ώστε να αντιμετωπίζονται τα προκύπτοντα ζητήματα. Εξακολουθεί να μην συγκεντρώνει αρκετές πιθανότητες το σενάριο των προώρων εκλογών, εφόσον βρίσκεται σε αναντιστοιχία με την κοινή γνώμη, δεν ευνοείται από την παρούσα αρνητική συγκυρία για την Κυβέρνηση-πρέπει να προσμετρηθούν οι εκλογικές απώλειες από την κρίση και να επανασχεδιασθεί το επικοινωνιακό μοντέλο-και κυρίως είναι απαραίτητο η παρούσα Κυβέρνηση να αντιμετωπίσει το ζήτημα της πιθανής ισχνής πλειοψηφίας ή ακόμη και την έλλειψη αυτοδυναμίας στην επόμενη Βουλή. Το τελευταίο πρέπει να εξετασθεί και υπό το φως της Συνταγματικής μεταρρύθμισης, που βρίσκεται σε εξέλιξη και θα αποτελέσει ουσιαστικά τον πυρήνα του Κυβερνητικού έργου, αφού μόνον έτσι θα αποτυπωθεί η επαγγελία περί μεταρρυθμίσεων. Συμπερασματικά, εκείνο που χρειάζεται η Κυβέρνηση είναι επιπλέον πολιτικός χρόνος ώστε να αποφύγει το σκόπελο της πεντακομματικής Βουλής και όχι αιφνιδιασμός του εκλογικού σώματος που θα την οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια, όχι, όπως φαίνεται, στη θέση του δεύτερου κόμματος αλλά στην απώλεια σημαντικού μέρους της πολιτικής της ισχύος, κάτι που σε αυτήν την περίπτωση θα χρεωθεί αναμφισβήτητα στον Αρχηγό της ΝΔ. Στο πλαίσιο αυτό, το χαρτί που διαθέτει στα χέρια του ο Πρωθυπουργός και θα παίξει αν χρειασθεί, εξακολουθεί να είναι ο ανασχηματισμός και όχι οι πρόωρες εκλογές.

Ομόλογα, Ομολογίες, Εξομολογήσεις και στο Βάθος Εκλογές;

Δεν θα αναλωθούμε εδώ στην επισκόπηση της τρέχουσας πολιτικής επικαιρότητας. Το έπραξαν οι τηλεοπτικοί και άλλοι δίαυλοι πριν από εμάς. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα βρίθει από ποικίλες τοποθετήσεις, δημοσκοπήσεις, αναλύσεις και άλλα τινά χωρίς να ενδιαφέρεται κανείς ή σχεδόν κανείς για την ουσία ή την απουσία πολιτικής.

Η συζήτηση στη Βουλή περιορίσθηκε στην ακρόαση του απελθόντος Υπουργού Απασχόλησης και στην ερώτηση προς τον Πρωθυπουργό από τον Πρόεδρο του ΣΥΝ. Οπότε από καθαρά θεσμική και κοινοβουλευτική  άποψη δεν σημειώθηκαν και αξιοσημείωτες κινήσεις από την Αξιωματική Αντιπολίτευση. Η πολιτική πίεση προς την Κυβέρνηση ασκήθηκε κυρίως από τους τηλεοπτικούς διαύλους, τον αντιπολιτευόμενο τύπο και δευτερευόντως από την μείζονα αντιπολίτευση η οποία και οψίμως προσπαθεί να διατηρήσει το θέμα στις πρώτες θέσεις της πολιτικής ατζέντας, όταν και η ίδια αντιλήφθηκε ότι η υπόθεση διαθέτει επικοινωνιακά πλεονεκτήματα για αυτήν, με τη χαρακτηριστική όμως αδράνεια που τη διακρίνει.
Αξίζει όμως να σημειώσουμε ένα δεδομένο, σταχυολογημένο από τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις, ότι η εμμονή στο συγκεκριμένο θέμα απασχολεί μεν τους πολίτες, οι οποίοι και το αξιολογούν αρνητικά στην πλειοψηφία τους, όμως δεν αποτελεί πρώτιστο θέμα στη δική τους κοινωνική ατζέντα. Με λίγα λόγια, τα ομόλογα ρίχνουν τη σκιά τους βαριά στο προφίλ της Κυβέρνησης, δεν αρκούν όμως για να ανατρέψουν τους εκλογικούς συσχετισμούς. Η αντιπολίτευση, στην προσπάθειά της να εγκλωβίσει την Κυβέρνηση σε μια συζήτηση που θα αναδείκνυε με τα μελανότερα χρώματα την, κατ' αυτήν, πραγματική εικόνα των στελεχών της ΝΔ και κατά συνέπεια το κενόν του λόγου "σεμνά και ταπεινά", εγκλωβίστηκε και η ίδια σε μια μονοθεματική συζήτηση που δεν προωθεί τον προγραμματικό της λόγο, δεν προκαλεί την συμμετοχή στην πολιτική αντιπαράθεση και των μικρομεσαίων και των νέων στελεχών της-εφόσον ένα τόσο τεχνικό χρηματοοικονομικό θέμα είναι εύκολο να παρασύρει τον αμύητο πολιτικό σε μείζονα σφάλματα οπότε και επέβαλλε την ανάληψη του βάρους της παρουσίασης του ζητήματος από το "βαρύ πυροβολικό" του ΠΑΣΟΚ-και σαφώς επικεντρώνει την προσοχή και το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης σε ένα και μόνο αντικείμενο ενώ ταυτόχρονα δεν αναπτύσσεται η προβληματική σε άλλους τομείς του δημόσιου και κοινωνικού βίου. Η παιδεία, η υγεία, η εξωτερική πολιτική, η καθημερινότητα παραμένουν στην τηλεοπτική αφάνεια και έχει ενδιαφέρον να δούμε αν αυτή η μονοδιάστατη θεματολογία επιβάλλεται από την πολιτική επιθυμία της αντιπολίτευσης, από τα ΜΜΕ (κυρίως τα τηλεοπτικά) ή συντηρείται από το κυβερνητικό στρατόπεδο σε μια προσπάθεια ευκολότερης διαχείρισης της πολιτικής πίεσης, εφόσον είναι σαφώς πιο άνετο να αντιμετωπίζει κανείς διαδοχικά τα διάφορα ζητήματα, κερδίζοντας χρόνο, παρά να βρεθεί στο μέσον μιας ευρύτερης και πολυδιάστατης κρίσης με εξελίξεις απρόβλεπτες και με προεκτάσεις στην κοινωνία. Ας φανταστούμε απλώς την αντιπολίτευση να αναδεικνύει σε εβδομαδιαία βάση θέματα από την κοινωνική ατζέντα, αντιπροτείνοντας λύσεις από το δικό της πρόγραμμα. Το επικοινωνιακό αποτέλεσμα θα ήταν μάλλον διαφορετικό. Επιπλέον επιβαρυντικό σημείο στις επικοινωνιακές επιλογές της αντιπολίτευσης είναι αυτή καθεαυτή η εμμονή σε ένα θέμα που δεν αποτελεί προνομιακό πεδίο για την ίδια. Τα ζητήματα διαφθοράς, κακοδιαχείρισης δημοσίου χρήματος και κομματικής συμπεριφοράς σε κρατικές υποθέσεις είναι εκείνα που επιτάχυναν την πτώση του ΠΑΣΟΚ και την άνοδο στην εξουσία της ΝΔ. Οι επιλογές του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, σε σχέση με τα πρόσωπα που έχουν ρόλο και λόγο στο ΠΑΣΟΚ, δεν διαθέτουν την πολιτική ισχύ που θα απαιτείτο σε αυτόν τον τομέα αντιπαράθεσης, εφόσον υπήρξαν στελέχη με ρόλο και λόγο και στις κυβερνήσεις Σημίτη. Αναγκάζονται ταυτόχρονα και να βάλλουν κατά της Κυβέρνησης για το θέμα των ομολόγων και να απολογούνται για το πρόσφατο κυβερνητικό τους παρελθόν στο ίδιο πεδίο: τη διαφθορά. Το μήνυμα που περνά στον πολίτη-ακροατή γίνεται ασαφές, αφού τίθεται θέμα σύγκρισης και όχι αμιγούς ανάδειξης λανθασμένων κυβερνητικών χειρισμών. Πέραν όμως της θεωρητικής συζήτησης περί της βέλτιστης επικοινωνιακής τακτικής της αντιπολίτευσης, μπορούμε να πούμε ότι το μοντέλο διαχείρισης πολιτικών κρίσεων της Κυβέρνησης δεν εφαρμόσθηκε με τη μέγιστη αποτελεσματικότητα. Προκλήθηκε φθορά στο προφίλ του Πρωθυπουργού, ενώ θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Ακόμη, αναδείχθηκαν προβλήματα στο συντονισμό εκείνων που ανέλαβαν τη διεκπεραίωση του θέματος, είτε επικοινωνιακά είτε πολιτικά είτε απλώς υπηρεσιακά, με αποτέλεσμα την καταγραφή απωλειών σε εκλογικό δυναμικό και την πρόκληση δυσφορίας στην κοινή γνώμη, πιθανόν και δυσανάλογη με την πραγματική έκταση του θέματος. Η κοινή γνώμη, με την επικοινωνιακή δυσλειτουργία της κυβέρνησης, κατέστη ευάλωτη σε συνθηματολογικού τύπου-όπως «αμαρτωλά ομόλογα», «μίζες» κλπ- παρουσιάσεις πλευρών του ζητήματος των ομολόγων, μακριά από την πραγματικότητα.
Η τελική πρόταση εκτόνωσης της κρίσης, η αποπομπή του Υπουργού Απασχόλησης όπως υλοποιήθηκε, εγκλωβίζει τον Πρωθυπουργό σε μια άτυπη "υπόσχεση" περί εκκαθάρισης όσων στελεχών συνδέονται με οτιδήποτε επιλήψιμο. Η κίνηση αυτή οδηγεί σε δύο κατευθύνσεις. Είτε ανοίγει ένας νέος κύκλος αποπομπών μεσαίων στελεχών της ΝΔ από το ευρύτερο κυβερνητικό σχήμα, εφόσον πλέον τακτικά δια των ΜΜΕ θα αποκαλύπτονται υποθέσεις συνδεδεμένες με αυτά, δεν είναι και δύσκολο δα, είτε είμαστε στα πρόθυρα ενός ευρύτερου ανασχηματισμού, οπότε αλλάζει άρδην το κυβερνητικό πολιτικό τοπίο και η θεματολογία συζήτησης. Η πρώτη επιλογή καθιστά τα ΜΜΕ ρυθμιστή της κυβερνητικής ζωής. Κανείς Πρωθυπουργός δεν θα ήθελε να συναινέσει, πολλώ δε μάλλον ο υπάρχον, εφόσον πανταχόθεν διαμηνύει ότι δεν ενεργεί υπό πίεση ουδενός και έτσι επιθυμεί να φαίνεται ότι πράττει. Η δεύτερη παρέχει μια σειρά πλεονεκτημάτων, όπως κέρδος πολιτικού χρόνου εφόσον θα πρόκειται για μια «καινούρια» κυβέρνηση με πίστωση χρόνου, εκ των πραγμάτων ανανέωση των προσώπων σε ευρεία βάση-αλλάζει ο Υπουργός αλλάζουν και οι συνεργάτες του- και βεβαίως αλλαγή του σκηνικού σε ότι αφορά στη θεματολογία του τηλεοπτικού δημόσιου διαλόγου. Επιπλέον, πρόσωπα που εμπλέχθηκαν επικοινωνιακά στην κρίση των ομολόγων αποχωρούν ευσχήμως από το πολιτικό προσκήνιο, διασωζόμενα από περαιτέρω πολιτική φθορά.
Μάλλον η δεύτερη κατεύθυνση προκρίνεται και για λόγους απομένοντος χρόνου-ένας περίπου χρόνος κυβερνητικού έργου είναι επαρκής για να δοκιμασθεί κάποιο στέλεχος στα κυβερνητικά καθήκοντα, με δεδομένο ότι η προκήρυξη των εκλογών θα γίνει το Μάρτιο του 2008. Θυμηθείτε ότι σε καμία δημοσκόπηση οι πρόωρες εκλογές δεν αποτελούν την πρώτη επιλογή των πολιτών. Η αναγγελία του ανασχηματισμού αναζητά έναν ουδέτερο πολιτικά χρόνο, οπότε η παρούσα συγκυρία δεν προσφέρεται. Οσονούπω, όσο το θέμα των ομολόγων θα περνά δεύτερο στην επικαιρότητα, ο χρόνος για ανασχηματισμό θα μετρά αντίστροφα, με κυρίαρχα τα στοιχεία του αιφνιδιασμού (ως προς το χρόνο, τα πρόσωπα και τη δομή του νέου κυβερνητικού σχήματος) ώστε να κυριαρχήσουν στο δημόσιο διάλογο.
Υπάρχουν και άλλες δύο επιλογές στο πολιτικό σύμπαν. Η αγνόηση της πραγματικότητας και η συνεπαγόμενη αδράνεια, που όμως εμπεριέχει τον κίνδυνο να επιταχυνθεί η φθορά του κυβερνητικού προφίλ, αφού είναι μάλλον βέβαιο ότι κρίσεις αναλόγου μεγέθους θα κάνουν την παρουσία τους αισθητή τακτικά και η προκήρυξη πρόωρων εκλογών. Πέραν των δημοσκοπήσεων, που ήδη αναφέρθηκε, η αντιπολίτευση έχει ήδη ζητήσει πρόωρες εκλογές (σε αναντιστοιχία για μια ακόμη φορά με την κοινωνική πραγματικότητα). Σε μια τέτοια περίπτωση μάλλον θα πρόκειται για ανεξήγητη ενίσχυση του –σχετικά αδύναμου- πολιτικού προφίλ του αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης παρά για μια μελετημένη κίνηση που θα αποσκοπεί σε νικηφόρο αποτέλεσμα.

Technorati Tags: Ελλάδα, πολιτική, πολιτικοί, εκλογές, κυβέρνηση, αντιπολίτευση, πρόβλεψη, ανάλυση