Ευρω-βρωμόλογα!

Από τη συζήτηση στη Βουλή σχετικά με το ζήτημα της απόδοσης της Ελληνικής ιθαγένειας στους μετανάστες, διαπιστώνουμε - με μεγάλη απογοήτευση είναι αλήθεια - ότι η Κυβέρνηση και συγκεκριμένα ο Πρωθυπουργός κινείται μάλλον στην κατεύθυνση του μετασχηματισμού του δημοσιονομικού παιγνίου σε πολιτικό παίγνιο.
Η εκ μέρους του κ. Παπανδρέου επίκληση του πατριωτισμού των Ελλήνων, στην προσπάθεια αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης παράλληλα με την παρουσίαση μιας ιδιότυπης "ποσοτικοποίησης" της ελληνικότητας - αν μείνεις στην Ελλάδα ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και μάθεις παπαγαλία(!?) κάποια κεφάλαια ιστορίας ή πατριδογνωσίας που λέγαμε παλαιότερα, γίνεσαι Έλληνας - απλώς δεν χαρακτηρίζεται από πολιτική συνεκτικότητα και παραπέμπει σε σενάρια της "επόμενης ημέρας". Αν πραγματικά θέλεις να ενεργοποιηθούν εθνικά αντανακλαστικά δεν αμφισβητείς την ίδια στιγμή την εθνική ταυτότητα εκείνου που καλείς να ανταποκριθεί σε ένα τέτοιο κάλεσμα. Εκτός κι αν στοχεύεις σε κάτι άλλο. Αλλά τι;
Είναι προφανές ότι η Κυβέρνηση αντιλαμβανόμενη την δεινή οικονομική θέση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα, κατέβαλε σε πολλά επίπεδα προσπάθεια δημιουργίας κλίματος συναίνεσης στην Ευρωζώνη προκειμένου να επιτύχει - χωρίς όμως να το διατυμπανίσει και ορθώς έπραξε σε αυτό το σημείο ώστε να μην επισημοποιήσει την έντονη ανάγκη για ζεστό χρήμα - την χρηματοδότηση του χρέους μέσω της εκδόσεως Ευρω-ομολόγου, της βέλτιστης οικονομικά αλλά και πολιτικά λύσης στο οξύ πρόβλημα ρευστότητας που αντιμετωπίζει, τόσο σε δημοσιονομικό επίπεδο όσο και δευτερογενώς σε επίπεδο αγοράς.
Αυτό που διαφαίνεται και μάλλον θα το δούμε κατά την επικείμενη σύνοδο κορυφής, είναι η απόρριψη - ή η μη υιοθέτηση αν θέλετε - ενός σχεδίου άμεσης οικονομικής βοήθειας ούτε προς την Ελλάδα αλλά ούτε και προς τις άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, με μοναδικό αντίδωρο από πλευράς του Γαλλογερμανικού άξονα την πολιτική στήριξη και τον ανέξοδο έπαινο - ίσως και με ολίγη αυστηρότητα ως προς την τήρηση - επί του υποβληθέντος Προγράμματος Σταθερότητας. Η Κυβέρνηση Παπανδρέου τον τελευταίο καιρό προετοίμαζε και επένδυε στην έκδοση του Ευρω-ομολόγου και μέσω της εσπευσμένης ανακοίνωσης "θατσερικών" μέτρων από τον Πρωθυπουργό και επικοινωνιακά με τη διαρκή υπόμνηση περί "επιθέσεων συνολικά στο ευρώ", προκειμένου να "δημιουργήσει κλίμα" αλλά και να διαθέτει τα απαραίτητα διαπραγματευτικά χαρτιά ώστε να αποφύγει την περιχαράκωση των Ευρωπαίων πίσω από το τρέχον γραφειοκρατικό συμβατικό καθεστώς της Ένωσης. Ενδεχομένως να είχε προεξοφλήσει και την επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος βασιζόμενη στην απλοϊκή σκέψη ή στον ευσεβή πόθο περί της Ευρώπης που δεν θα αφήσει να επεκταθεί το "ελληνικό πρόβλημα" και θα προστρέξει να παράξει την απαιτούμενη ρευστότητα. Ίσως και η εμφάνιση στο διεθνή τύπο του Ισπανικού ή του Πορτογαλικού οικονομικού προβλήματος να ενίσχυσε μια τέτοια λανθασμένη - κατά την άποψή μας - πεποίθηση. Γιατί  όμως τέτοια ανάγκη για έκδοση Ευρω-ομολόγου;
Το ζήτημα για την Κυβέρνηση σε κάθε περίπτωση είναι να διατηρήσει την πολιτική της εξουσία, εμφανιζόμενη προς το εκλογικό σώμα ως αυτοβούλως και εκ σχεδίου λαβούσα τα όποια μέτρα - όσο σκληρά κι αν είναι αυτά - ενώ επ' ουδενί θα επιθυμούσε τρίτο παράγοντα (πχ το ΔΝΤ) να εμφανισθεί ως ο επιβάλλον τη δική του, σαφώς σκληρότερη, δημοσιονομική ατζέντα (επ' αυτού βλέπε προηγούμενο άρθρο μας). Το Ευρω-ομόλογο θα επέτρεπε την άντληση ρευστότητας χωρίς να θίγεται ευθέως η κυβερνητική εξουσία, ενώ η εξωτερική επιρροή θα περιορίζετο σε έλεγχο, έστω και στενό,  της εφαρμογής του Προγράμματος Σταθερότητας και όχι στην επιβολή συγκεκριμένων μέτρων. Κανείς δεν  μπορεί  να αμφισβητήσει ότι ο συγκεκριμένος στόχος όντως αποτελεί και επιδίωξη κάθε πολίτη της χώρας μας και αλίμονο εάν η δημοκρατικά εκλεγμένη Κυβέρνησή μας οδηγηθεί να υπάγει έστω και ελάχιστο μέρος της εξουσίας της σε εξωτερικούς οικονομικούς θεσμούς.
Παρά ταύτα όμως και ενόψει του ενδεχομένου -και κατά τη δική μας εκτίμηση εξαιρετικά πιθανού - απόρριψης της έκδοσης Ευρω-ομολόγου, διαφαίνεται στο πολιτικό πεδίο η εφαρμογή ενός εναλλακτικού σχεδίου - ενός πολιτικού plan B - όπου το ΠΑΣΟΚ προσβλέπει στη διεύρυνση της εκλογικής του βάσης στο χώρο των προς πολιτογράφηση μεταναστών, προκειμένου να κεφαλαιοποιήσει έγκαιρα πολιτικά οφέλη, διαβλέπον την ταχεία εκλογική και δημοσκοπική φθορά που αναμφίβολα θα υποστεί το Κίνημα στην περίπτωση που ο κ. Παπανδρέου, έχοντας ήδη ανακοινώσει σκληρά μέτρα, επιστρέψει από τη σύνοδο κορυφής έχοντας στις βαλίτσες του μόνο καλά λόγια και όχι το πολυπόθητο Ευρω-ομόλογο. Ο δρόμος προς τις Δημοτικές Εκλογές, χωρίς τους πολιτογραφηθέντες μετανάστες , θα είναι τραχύς σε μια τέτοια περίπτωση, ενώ η άσκηση πραγματικής πολιτικής θα καταστεί εξαιρετικά δύσκολη αφού ισχύει πάντοτε το "Δει δη χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων". Κι ενώ σε αμιγώς μικροπολιτικό επίπεδο μια τέτοια κίνηση είναι θεμιτή, δυστυχώς στον  κυκεώνα που διέρχεται η χώρα, η σύμπλεξη του θέματος της πολιτογράφησης των μεταναστών στον καμβά της τρέχουσας οικονομικής δυσπραγίας  μόνο αρνητικά αποτελέσματα δύναται να επιφέρει. Η αναγκαία κοινωνική συναίνεση προς εφαρμογή του Προγράμματος Σταθερότητας δύσκολα θα επιτευχθεί, υπό τέτοιες συνθήκες, με σοβαρό και ορατό το ενδεχόμενο αντί η Κυβέρνηση να εισπράξει Ευρω-ομόλογα από την Ευρωζώνη, να δεχθεί "ευρω-βρωμόλογα" από ημεδαπούς και Ευρωπαίους εξαιτίας των πολιτικών της ακροβασιών. Είθε να διαψευσθούμε!

Η Ευρώπη Φεύγει το ΔΝΤ Έρχεται!

Σοφές οι αναλύσεις των ειδικών, ενθαρρυντικές οι δηλώσεις των πολιτικών και θαυμάσιες οι προσεγγίσεις των δημοσιογράφων στην ελληνική κρίση. Ωστόσο, το πρόβλημα της Ελλάδας εμπεριέχει μια πιεστική παράμετρο: την ανάγκη για άμεση ρευστότητα. Διαρθρωτικές αλλαγές, μέτρα και οικονομική φιλολογία δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις άμεσες ανάγκες του "πεινασμένου" για ζεστό χρήμα ελληνικού δημοσίου.
Έτσι όπως φαίνεται να διαμορφώνεται η κατάσταση, τόσο μέσα από τους οικονομικούς δείκτες, όσο και από τις εδώ και μήνες τοποθετήσεις σχεδόν ολόκληρης της ευρωπαϊκής οικονομικο-πολιτικής ελίτ, η Ευρώπη παρέχει μεν την πολιτική της στήριξη στο Πρόγραμμα Σταθερότητας της Κυβέρνησης αλλά δεν προτίθεται να "βάλει το χέρι στην τσέπη". Κατά συνέπεια, εμφανίζεται στον ορίζοντα ολοένα και πιο πιθανή η επίκληση του ΔΝΤ, προκειμένου να προσφερθεί στην Ελλάδα η αναγκαία ρευστότητα ώστε αυτή να λειτουργήσει ως ο μοχλός που θα "ξεκολλήσει" την οικονομία από τη "δίνη" στην οποία έχει περιέλθει. Όχι χωρίς σοβαρές συνέπειες, πολιτικές και κοινωνικές πλέον των οικονομικών, η παρουσία του ΔΝΤ θα λειτουργήσει καταλυτικά στην επιτάχυνση των εξελίξεων στη χώρα μας κάτι που η Κυβέρνηση αλλά και ο πολιτικός κόσμος δεν φαίνεται να έχει στο σχεδιασμό του.
Είναι προφανές ότι ο δραματικός δημοσιονομικός εκτροχιασμός του ευρωπαϊκού Νότου δεν είχε "προβλεφθεί" στο Ευρωπαϊκό οικονομικό σύστημα. Η Ευρωζώνη δεν είχε προβλέψει κανέναν μηχανισμό άμεσης, επαρκούς και αποτελεσματικής αντίδρασης απέναντι σε καταστάσεις οικονομικών κρίσεων στην περιφέρειά της - ένα ανάλογο της αμερικανικής FED δηλαδή - επιτρέποντας έτσι στις χώρες-μέλη να λειτουργούν κατά το δοκούν, επηρεάζοντας όμως με τις αποφάσεις και τις αδυναμίες τους το κοινό νόμισμα. Καθημερινά παρατηρεί κανείς την αντιφατική φρασεολογία, τις αντικρουόμενες δηλώσεις των Ευρωπαίων αξιωματούχων κι ενώ σέρνεται  αλλά και επεκτείνεται η κρίση απουσιάζει το βασικότερο: Ένα σαφές και συγκεκριμένο και κυρίως απτό πρόγραμμα σταθεροποίησης από πλευράς κεντρικών ευρωπαϊκών οργάνων ως απάντηση. Ούτε λόγος βέβαια για κοινή τεχνική και συντονισμένη αντίδραση των ευρωπαϊκών οικονομικών θεσμών - με κύριο αυτόν της ΕΚΤ - και βεβαίως ούτε λόγος για συγκεκριμένα ευρωπαϊκά "εργαλεία" που θα λειτουργούσαν ως αντίβαρο στις κερδοσκοπικές "επιθέσεις".
Κι αν όλα αυτά ακούγονται θεωρητικά ας έλθουμε στο ζουμί: Όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν μπορεί να "μπλεχτεί" με την ανάληψη του ρίσκου αγοράς, χρηματοδότησης ή εγγυοδοσίας του ελληνικού χρέους, υπό οποιαδήποτε μορφή,  ούτε δηλαδή με την  μορφή δανείου, ευρω-ομολόγου ή άλλου προϊόντος. Με τη σειρά της η "πρόθυμη" χώρα θα δεχτεί και η ίδια την υποβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας και την είσοδό της στη "δίνη" της κερδοσκοπίας, σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό. Όλοι οι Ευρωπαίοι λοιπόν έχουν να μας προσφέρουν ανέξοδες συμβουλές, άκοπη "σκληρή" επιτήρηση αλλά επί του πρακτέου - την προσφορά ζεστού χρήματος δηλαδή - ουδείς. Δυστυχώς, ο μοναδικός διεθνής θεσμός που μπορεί χωρίς κίνδυνο να βοηθήσει - επαναλαμβάνω όχι χωρίς συνέπειες για τη χώρα - την Ελλάδα σε αυτό το επίπεδο, χωρίς δηλαδή να αναλάβει οικονομικό ρίσκο, είναι το ΔΝΤ.
Από την πλευρά της η Ελληνική Κυβέρνηση, επιμένει σε μια συγκεχυμένη και θολή διαχείριση του οικονομικού προβλήματος βασισμένη χονδρικά σε τρεις άξονες, σαν να περιμένει το "μοιραίο":

• Στον διπλωματικό, επικαλούμενη διαρκώς "κερδοσκοπικές επιθέσεις" στο ευρώ και στην ευρωζώνη ως σύνολο, προσπαθώντας να εκμαιεύσει ολίγη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, αγνοώντας τη βασικότερη των αρχών περί του δίκαιου του ισχυροτέρου. Δηλαδή, αν δεν θέλουν οι Γάλλοι κι οι Γερμανοί να βοηθήσουν...απλά δεν τους πείθεις!
  
• Στον επικοινωνιακό, αναγγέλλοντας "σκληρά" μέτρα γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι αφενός αυτά δεν αποτελούν ρεαλιστική προσέγγιση στα μέτρα της ελληνικής πραγματικότητας και ότι αφετέρου εφόσον και οψέποτε εφαρμοσθούν πολύ μικρή επίδραση θα έχουν στο συνολικό πρόβλημα. Για παράδειγμα, τι νόημα έχει να εξαγγέλλει κανείς την επιμήκυνση του χρόνου εργασίας των δημοσίων υπαλλήλων εφόσον δεν το συνδυάζει με άρση της μονιμότητας και την εφαρμογή ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων στην απόδοση της εργασίας τους, αφού είτε ως εν ενεργεία υπάλληλο είτε ως συνταξιούχο θα τον μισθοδοτεί το δημόσιο. Μακροπρόθεσμα αυτό που θα πάρει κανείς θα είναι ένα πιο γηρασμένο και πιο ακριβό υπαλληλικό δυναμικό και συναφώς πιο αντιπαραγωγικό, εφόσον δεν θα απολύεται ούτε θα συνταξιοδοτείται αλλά θα αναμένει να συμπληρώσει - μισθοδοτούμενο - τα απαιτούμενα έτη προς συνταξιοδότηση.
  
• Στον φοροεισπρακτικό, προσβλέποντας προφανώς στην άμεση ανακούφιση του προβλήματος της ρευστότητας, θυσιάζοντας οποιαδήποτε μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή προοπτική αλλά και οποιαδήποτε υποψία κοινωνικής συνοχής αφού και πάλι μισθωτοί και συνταξιούχοι μπαίνουν στο στόχαστρο είτε μέσω μείωσης των επιδομάτων είτε μέσω της κατάργησης της αυτοτελούς φορολόγησης. Δυστυχώς, η ελκυστική αποτελεσματικότητα του φοροεισπρακτικού άξονα πάσχει εφόσον μεγάλο μέρος της ρευστότητας που θα λείψει από την αγορά και θα διοχετευθεί στα κρατικά ταμεία, θα οδηγήσει σε περαιτέρω συρρίκνωση της οικονομίας με συνέπειες που δεν έχουν προσμετρηθεί: Για παράδειγμα, οι επισφάλειες των τραπεζών από πιθανή αδυναμία αποπληρωμής κατά μείζονα λόγο των στεγαστικών δανείων εκ μέρους δανειοληπτών-υπαλλήλων θα παραμείνουν ως έχουν ή θα αυξηθούν; Μάλλον το δεύτερο.

Θα προσθέσω έναν ακόμη λόγο για τον οποίο η λύση που περιλαμβάνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ενδέχεται να καταστεί αναγκαία. Τόσο το Ελληνικό Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης όσο και η αντίστοιχη Ευρωπαϊκή "στήριξη" ή "υποστήριξή" του, προβλέπεται να υλοποιηθούν σε συνθήκες ή προϋποθέσεις σταδιακής ανάκαμψης από την παγκόσμια οικονομική κρίση της Ευρωπαϊκής αλλά και της διεθνούς οικονομίας. Στην περίπτωση που ενσκήψει ένα δεύτερο κύμα ύφεσης - τοπικής, Ευρωπαϊκής ή διεθνούς - ή ακόμη χειρότερα στην περίπτωση ενός δεύτερου κύματος της οικονομικής κρίσης, τότε η "συνεργασία" μας  με το ΔΝΤ θα καταστεί όχι αναγκαία αλλά αναπόφευκτη. Οι όροι όμως θα είναι επαχθέστεροι.

Ο κ. Γιώργος "Θάτσερ" Παπανδρέου!

Ιστορικές οι στιγμές ζούμε αγαπητοί μου! Η οικονομική κρίση εξακολουθεί να "ζυμώνει" άγρια το πολιτικό μας σκηνικό και  να πλάθει νέες νόρμες και νέους συσχετισμούς. Συγκεκριμένα, το πρόσφατο διάγγελμα του Πρωθυπουργού σηματοδότησε την πιο θεαματική στροφή που έχει κάνει πολιτικός στη νεώτερη πολιτική μας ιστορία. Ίσως και πιο πίσω απ' αυτή.
Ο κ. Παπανδρέου καθ' όλη τη διάρκεια της θητείας του στην αντιπολίτευση και κατά μείζονα λόγο κατά την τελευταία προεκλογική εκστρατεία αλλά και κατά τις πρώτες - περίφημες πια - "εκατό ημέρες" της διακυβέρνησής του, φρόντισε να φιλοτεχνήσει και να προβάλλει ένα έντονο κοινωνικό και γνήσια σοσιαλιστικό προφίλ. Ποιος δεν θυμάται τα δάκρυα από τα δακρυγόνα στο λιμάνι του Πειραιά σε κινητοποιήσεις των αγροτών,  το "σφυροκόπημα" κατά Καραμανλή για την τότε αποκαλούμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση και πιο μετά την εμμονή στη βασανιστική διαβούλευση για το κάθε τι, ακόμη και για ζητήματα επείγοντα και προφανή, στο όνομα της διαφάνειας, της δικαιοσύνης και της αξιοκρατίας. Αίφνης όμως ο κ. Παπανδρέου υπερέβη εαυτόν.
Τα μέτρα που εξήγγειλε θα τα ζήλευε και πιο ακραίος νεο-φιλελεύθερος γιάπις στην καρδιά της Γουόλ Στριτ και του Λονδρέζικου Σίτι. Επιβολή έμμεσων φόρων, άκριτη περικοπή μισθών στο Δημόσιο, πλαφόν στον προϋπολογισμό και συνταξιοδοτικό με όρια ηλικίας συνδεόμενα με το προσδόκιμο ζωής! Χωρίς διαβουλεύσεις, πέρα από κάθε λογική προεκλογικών δεσμεύσεων ακόμη και για τα ελληνικά μέτρα όπου έχουμε περίπου συμβιβασθεί με το γεγονός ότι κάθε νεοεκλεγείσα κυβέρνηση  "ξεχνά" σχεδόν το σύνολο των υποσχέσεών της.
Η ειρωνεία είναι ότι ο πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς προχωρά - στα λόγια τουλάχιστον - πολύ πιο πέρα κι από προγράμματα υποτίθεται  "σκληρών" φιλελεύθερων Κυβερνήσεων, ενώ φαντάζομαι ότι ο πιο ευτυχής πολιτικός αυτή την περίοδο δεν θα πρέπει να είναι άλλος από τον κ. Καραμανλή, του οποίου το προεκλογικό πρόγραμμα όχι μόνο μας ανήγγειλε ουσιαστικά ότι θα εφαρμόσει ο κ. Παπανδρέου αλλά και μάλιστα στην πιο ακραία του έκδοση. Αναρωτιέμαι αν υπάρχει μεγαλύτερη αναγνώριση από αυτή!
Ακόμη πιο θεαματικό είναι το γεγονός ότι ο κ. Παπανδρέου όχι μόνο δεν αναζήτησε  συμμάχους - πως θα ήταν δυνατό άλλωστε - στον πιο συγγενή του πολιτικό χώρο, στο ΣΥΡΙΖΑ επί παραδείγματι, αλλά βρήκε υποστηρικτή στο πρόσωπο του κ. Καρατζαφέρη! Δεν γνωρίζω πολλά κεντροαριστερά κόμματα ή πολλούς σοσιαλιστές ηγέτες που να βρίσκει η οικονομική τους πολιτική ένθερμους υποστηρικτές στο χώρο της παραδοσιακής Δεξιάς.
Κι ενώ ζούμε στην εποχή του απόλυτου πολιτικού παράδοξου, η μοίρα του κ. Σαμαρά εξακολουθεί να τον ταλανίζει, επιφυλάσσοντας του διαρκώς την ίδια ιστορική "υποχρέωση", για διαφορετικά αίτια κάθε φορά αλλά με κοινό αποτέλεσμα: Να στηρίζει επιλογές και Κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ. Από το 1993 και το 1995, που ψήφιζε για Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον κ. Στεφανόπουλο, ως το 2010 με την εκλογή του κ. Παπούλια ο κ. Σαμαράς υποβάλλεται από την αμείλικτη ιστορική συγκυρία στο ίδιο "μαρτύριο"! Στην παρούσα φάση όμως είναι σαφές ότι του αναγνωρίζονται πολιτικά ελαφρυντικά. Στηρίζει, όπως αποδεικνύεται, μια Κυβέρνηση που είναι έτοιμη να εφαρμόσει αυτά για τα οποία ολόκληρη η Νέα Δημοκρατία αγωνιζόταν να μας πείσει προεκλογικά πως αποτελούν συνταγή σωτηρίας από την κρίση. Αυτή όμως τη "θατσερική" συνταγή με τη θεαματική αύξηση των έμμεσων φόρων και  την επιμονή στο μονεταρισμό, όπου αμφότερα οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην έκρηξη της ανεργίας - για την ιστορία να θυμίσουμε ότι με την ίδια ακριβώς συνταγή η ανεργία στη Μ. Βρετανία υπερδιπλασιάστηκε επί Θάτσερ  - υποτίθεται ότι ο ελληνικός λαός την αποδοκίμασε και μάλιστα με "νωπή" εντολή του.
Ο κ. Παπανδρέου φαίνεται ότι αμφιταλαντεύθηκε ισχυρά και για αρκετό καιρό, προκειμένου να αποφασίσει να προσχωρήσει σε ένα μοντέλο που ο ίδιος, η Κυβέρνησή του και το κόμμα του δεν είναι καθόλου έτοιμοι να υπηρετήσουν. Δεν είναι "φτιαγμένο" το σύστημα ΠΑΣΟΚ για να "τρέξει" νεοφιλελεύθερα  προγράμματα. Δεν είναι δυνατόν ένας πολιτικός οργανισμός εξουσίας όπως το ΠΑΣΟΚ να προετοιμάζεται επί μακρόν για την ανάληψη της εξουσίας με ένα συγκεκριμένο αναπτυξιακό μοντέλο και εν μια νυκτί να καλείται να εφαρμόσει το εντελώς αντίθετο. Κάτι δεν γίνεται σωστά. Ενδεχομένως -και αυτό θα το δείξει ο χρόνος- ούτε η εκλογική βάση του ΠΑΣΟΚ είναι πρόθυμη να ακολουθήσει τον κ. Παπανδρέου  - τον "καινούριο" κ. Παπανδρέου!- σε έναν εντελώς νέο δρόμο. Ήδη η σύγκρουση με τους "πράσινους" συνδικαλιστές είναι εδώ κι αν η αντιπαράθεση με τους αγρότες "χρεώνεται" στην Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης με το ιδιόρρυθμο στυλ διαχείρισης κρίσεων (!), η πρωτοφανής πρωθυπουργική μεταστροφή θα χρεωθεί στον ίδιο προσωπικά. Το ενδο-ΠΑΣΟΚικό ρήγμα είναι βαθιά θαμμένο και δεν φαίνεται κάτω από τους "τόνους τσιμέντο" που έχει "ρίξει" η άνοδος στην εξουσία. Όμως υπάρχει, είναι ενεργό και μας προειδοποιεί με "προσεισμικές" δονήσεις.
Βέβαια, υπάρχουν και εναλλακτικά σενάρια τα οποία αρνούμαι καν να διανοηθώ ότι μπορούν να έχουν επαφή με την πραγματικότητα εξαιτίας των λίαν δυσμενών αποτελεσμάτων που θα επιφέρουν εφόσον ευσταθούν: Το διάγγελμα του Πρωθυπουργού να αποτελεί επικοινωνιακό πυροτέχνημα άνευ αντικρίσματος ως προσπάθεια να ριφθεί "στάχτη στα μάτια" των αγορών και της ΕΕ ή απλά να μην υπάρχει πραγματικό σχέδιο και το σύστημα να λειτουργεί "βλέποντας και κάνοντας". Αμφότερα, οδηγούν σε βέβαιη κατάρρευση οπότε και θεωρώ ως δεδομένο ότι απλά δεν υφίστανται.

Γιώργο Μπλέξαμε!

Δεν θα πάψω να επαναλαμβάνω ότι σε καμιά περίπτωση δεν υποτιμώ την πολιτική αξία και τις πατριωτικές προθέσεις του κ. Παπανδρέου και της Κυβέρνησής του. Από την άλλη όμως, η σωρεία λανθασμένων επιλογών και κινήσεων στο οικονομικό - και συνακόλουθα στο πολιτικό - τομέα με προκαλούν να αναρωτηθώ - όπως και στην περίπτωση της προκήρυξης των πρόωρων εκλογών από τον κ. Καραμανλή τον Οκτώβριο - μήπως "κάτι ξέρει" ο Πρωθυπουργός κι έχει απλά αναλάβει, εκ καθήκοντος και μόνο, τη διεκπεραίωση μιας ήδη επί τα χείρω προδιαγεγραμμένης πορείας της χώρας, με τους καλύτερους - για τις περιστάσεις-  δυνατούς όρους. Ήδη σε προηγούμενα άρθρα μας είχαμε επισημάνει ό,τι σήμερα πολλοί παρατηρητές έρχονται να αναδείξουν. Σε αυτό το άρθρο και μετά την - επικοινωνιακά "ύποπτη" - "δραματοποίηση" του σκηνικού με τις διαδοχικές συναντήσεις του Πρωθυπουργού με τους πολιτικούς αρχηγούς και το μήνυμα που απηύθυνε κατόπιν προς τους πολίτες, θα αναφέρουμε επιπλέον όσων έχουμε πει σε προηγούμενα σχετικά άρθρα μας,  τρία σημεία που θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στο επόμενο διάστημα:

• Οι κύριοι "παίκτες" που αλληλεπιδρούν στο τρέχον οικονομικό σκηνικό που αφορά στη χώρα μας είναι τρεις: Όσοι "στοιχηματίζουν" επενδυτικά ότι η Ελλάδα πρόκειται με κάποιο τρόπο να "πτωχεύσει" είτε ουσιαστικά είτε τεχνικά και "πουλάνε" μανιωδώς την οικονομική "αξία" που λέγεται Ελλάδα και μεταξύ αυτών βρίσκονται και οι περίφημες πια "αγορές" ή οι "κερδοσκόποι" (ναι, αυτοί που ανεβάζουν τα spreads). Όσοι "στοιχηματίζουν" ότι η Ελλάδα δεν πτωχεύει με κανένα τρόπο και "αγοράζουν" Ελλάδα και εδώ - ας μη φανεί παράξενο - είναι όσοι εξακολουθούν, εντός και εκτός χώρας, να συμπεριφέρονται οικονομικά όπως πάντοτε μη εξαιρουμένων και των κοινωνικών ομάδων που είτε διεκδικούν είτε είναι έτοιμες να διεκδικήσουν τα οικονομικά τους αιτήματα δηλαδή ανάμεσά τους και οι αγρότες ή όποιοι άλλοι. Επισημαίνω εδώ  προς άρση παρεξηγήσεων, ότι από οικονομική άποψη οι αγρότες ή οι εφοριακοί ή άλλη ομάδα όταν διεκδικεί ρευστότητα από τα κρατικά ταμεία - όπως κι αν αυτή ονομάζεται (επιδότηση, επίδομα κλπ) - απλά θεωρεί ουσιαστικά ότι η Ελλάδα δεν διατρέχει πραγματικό κίνδυνο πτώχευσης και μπορεί να δανειστεί για να παράσχει την απαιτούμενη ρευστότητα, οπότε εντάσσονται στην κατηγορία των "αισιόδοξων επενδυτών". Τέλος, ο τρίτος "παίκτης" είναι η Κυβέρνηση που εμφανίζεται να κινείται μεταξύ των δύο παραπάνω κατηγοριών, άλλοτε "αισιόδοξη" αφού βρίσκει -πανάκριβη μεν αλλά τη βρίσκει - ρευστότητα και διατυμπανίζει ότι δεν πτωχεύει η Ελλάς σε καμιά περίπτωση, ενώ άλλοτε επικαλείται περίπου εθνικό κίνδυνο ώστε να ζητήσει τη συστράτευση των Ελλήνων προς λήψη επώδυνων μέτρων. Διακρίνετε κι εσείς ποιος "παίκτης" παίζει πιο "αδέξια" κι από τους τρεις; Πάντως ανεξάρτητα τι απαντήσατε, σε κάθε περίπτωση αποκλείεται να δικαιωθούν και οι τρεις τελικά. Κάποιοι θα χάσουν. Ή οι "απαισιόδοξοι" που πούλησαν μια αξία θεωρώντας ότι η χώρα θα πτωχεύσει, ή οι "αισιόδοξοι" εμμένοντας στην άντληση ρευστότητας από μια χώρα που τελικά πτωχεύσει, ή η Κυβέρνηση -πολιτικά βέβαια αυτή - αν πάρει σκληρά μέτρα και δεν τα καταφέρει ή αδρανήσει και δεν τα καταφέρει ή - το χειρότερο- δεν μπορέσει τελικά να πάρει τα μέτρα για να τα καταφέρει.
  
• Το επόμενο σημείο που επισημαίνουμε είναι η στρατηγική χειρισμού της κρίσης από τον κ. Παπανδρέου. Είναι σαφές ότι η τρέχουσα οικονομική κρίση εμπεριέχει μια πολύ ισχυρή γεωπολιτική διάσταση. Εξάλλου έχουμε κι εμείς - εδώ και καιρό - αφιερώσει σειρά άρθρων επί του θέματος, δηλαδή την ανταγωνιστική σχέση Δολλαρίου-Ευρώ και τη συγκρουσιακή πορεία Γαλλο-γερμανών, Αγγλοσαξώνων  και Κινέζων καθώς και τη θέση της Ελλάδας σε αυτή τη νέα αρχιτεκτονική που  αρχίζει να δημιουργείται. Σε καμιά περίπτωση όμως η επίλυση του τρέχοντος οικονομικού προβλήματος δεν μπορεί να περάσει μέσα από διαπιστώσεις και καταγγελίες, όπως αυτές στις οποίες έχει επιδοθεί η Ελληνική Κυβέρνηση εναντίον συμφερόντων, κερδοσκόπων και άλλων υποτιθέμενων "ενόχων".  Το χειρότερο μάλιστα είναι οι "ένοχοι" αυτοί να εμφανίζονται και κάθε φορά διαφορετικοί. Πότε είναι οι "αγορές" πότε οι "κερδοσκόποι" πότε οι "τράπεζες" και πότε οι "αγρότες" ή οι "δημόσιοι υπάλληλοι". Είναι άλλο πράγμα να γνωρίζεις και εντελώς άλλο - αλληλένδετο μεν αλλά ριζικά διαφορετικό - το να πράττεις ορθά, ειδικά στο οικονομικό πεδίο. Δεν μπορεί να πνίγεσαι στα δάνεια και να επικαλείσαι στην τράπεζα που χρωστάς την πτώση του δείκτη στη Νέα Υόρκη, που δεν σε αφήνει να πληρώσεις τη δόση σου, για παράδειγμα. Εδώ μάλλον ειπεισέρχεται η προσωπική παράμετρος του κ. Παπανδρέου  ο οποίος μετά από πολυετή παρουσία στο Υπουργείο Εξωτερικών - την οποία και εξακολουθεί διατηρώντας ακόμη και τώρα το συγκεκριμένο υπουργικό χαρτοφυλάκιο - προτιμά να διαχειρίζεται την κρίση με διπλωματικούς όρους αντί οικονομικούς. Καταγγέλλει συχνά, εμφανίζεται - με επικοινωνιακή επιτυχία ομολογουμένως - σε πλήθος συνεντεύξεων σε διεθνή ΜΜΕ, συχνά εμπλουτίζει το δημόσιο λόγο του με αναφορές σε διάσημους οικονομολόγους, σε ειδικούς ή σε συναδέλφους του άλλων χωρών με τους οποίους συνομιλεί. Όλα αυτά είναι καλά κι ωραία αλλά η επίδρασή τους στο πραγματικό πεδίο των αγορών είναι ελάχιστη, προσωρινή και η επανάληψή τους χωρίς μέτρο - και μέτρα! - κινδυνεύουν να φέρουν αντίθετα αποτελέσματα.
• Τέλος, ο κ. Παπανδρέου εμφανίζεται συχνά - το έκανε και στο διάγγελμά του - να "επιλέγει" πολιτικές ή προτεινόμενες μεθόδους δράσης αντί να συνθέτει, ακυρώνοντας με αρκετή ευκολία προηγούμενες δηλώσεις, δεσμεύσεις ή προϋποθέσεις που είτε ο ίδιος είτε - και κυρίως - οι Υπουργοί του είχαν θέσει. Με αυτή τη μέθοδο αποσταθεροποιεί την ενότητα της Κυβέρνησής του, με κίνδυνο να προκαλέσει παραιτήσεις ή έστω εσωτερικές αλλά εμφανείς διαστάσεις. Αναφέρομαι, ως παράδειγμα, στο θέμα των ορίων ηλικίας των συντάξεων, όπου προκαλεί εξαιρετικά δυσμενείς αντιδράσεις στην κοινή γνώμη, ενδέχεται να προκαλέσει "κύμα φυγής" από τις υπηρεσίες τους χιλιάδων εργαζομένων επιβαρύνοντας περαιτέρω τα ήδη προβληματικά ασφαλιστικά ταμεία, έχοντας παράλληλα "αδειάσει" τον Υπουργό του που την ίδια ημέρα το πρωί δήλωνε πως δεν θα αλλάξουν τα όρια ηλικίας ενώ ανάλογες δηλώσεις είχε κάνει και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός παλαιότερα. Αν ο στόχος είναι να κατευναστούν οι "αγορές" τότε υποτιμούμε τη νοημοσύνη των αγορών. Δεν είναι κακό, αλλά είναι οπωσδήποτε μη ρεαλιστικό. Αν ο στόχος πάλι είναι να θέτουμε ψηλότερα τον πήχη για να τον κατεβάσουμε αργότερα τότε θα χάσουμε την αξιοπιστία στην κοινωνία, εξαιρετικά απαραίτητη στην παρούσα φάση αλλά και εσαεί. Αυτή η διαρκής "επιλογή" από διάφορες προτάσεις που "πέφτουν" κάθε φορά στο τραπέζι, προκαλούν ανασφάλεια, σύγχυση, επιτείνουν το κλίμα αβεβαιότητας και ενισχύουν την πεποίθηση περί έλλειψης σχεδίου, ανοίγοντας κι άλλο την πόρτα σε πιο "επιθετικά" επενδυτικά κεφάλαια. Με απλά λόγια τα ομόλογά μας θα τα αγοράζουν όλο και πιο ριψοκίνδυνοι επενδυτές, που σημαίνει ότι θα τα διακρατούν για λιγότερο χρόνο -θα τα πουλάνε δηλαδή πολύ σύντομα - απαιτώντας διαρκώς μεγαλύτερο επιτόκιο και τελικά αυξάνοντας το κόστος χρήματος για το Κράτος, τις Τράπεζες και εν τέλει τον δύστυχο καταναλωτή. 

Συμπερασματικά, η αντιθετική συμπεριφορά των "παικτών", η εμμονή του κ. Παπανδρέου στην άσκηση οικονομικής διπλωματίας αντί πραγματικής οικονομικής πολιτικής και η επιπόλαιη και άκριτη υιοθέτηση ανεφάρμοστων ή ωραιοποιημένων προτάσεων τείνουν να ωθήσουν το σημείο ισορροπίας της ελληνικής οικονομίας ακόμη πιο κάτω και ακόμη πιο μακριά. Το δυσάρεστο είναι ότι ενώ θα αυτοεπαινούμεθα για το θάρρος και την ικανότητά μας να "παίρνουμε σκληρά μέτρα", οι αγορές μάλλον θα μας συνετίσουν για μια ακόμη φορά, φωνάζοντας ακόμα πιο δυνατά για την ανάγκη κατάστρωσης αξιόπιστου σχεδίου.

ΥΓ: Προκειμένου να αποφύγω καταιγισμό σχολίων του τύπου "είσαι κι εσύ απ' αυτούς που θέλουν να κρυφτεί η αλήθεια" για την ατυχή, κατά την άποψή μου, επιλογή του χρόνου συγκρότησης των εξεταστικών επιτροπών επί ποικίλων ζητημάτων που απασχόλησαν στο παρελθόν την κοινή γνώμη και ορισμένα εξ΄αυτών απασχολούν ακόμη, απλά θα επισημάνω τα εξής: Ή θα οδηγηθούμε σε ένοχα πολιτικά πρόσωπα και η απαραίτητη πολιτική συναίνεση που απλόχερα δόθηκε θα γίνει καπνός, ή δεν θα μάθουμε τίποτα οπότε θα απολεσθεί εντελώς η ήδη βαρέως τρωθείσα αξιοπιστία του πολιτικού κόσμου και συνακόλουθα θα γίνει καπνός η κοινωνική συναίνεση, ή θα μάθουμε τη μισή αλήθεια με την άλλη μισή να "βγαίνει" όποτε θέλει - ή θέλουν κάποιοι - ώστε να ελέγχονται  οι  εξελίξεις  από κέντρα εκτός πολιτικής ή κοινωνίας.  Βλέπετε εσείς άλλη επιλογή; Πάντως και από τις τρεις επιλογές η οικονομία δεν κερδίζει και πολλά!Εξ' ου και το άστοχον του πράγματος.