Επιτέλους και Λίγη Χαμηλή Πολιτική!

                   Κατ' αρχάς να (ξανα)-συστηθούμε. Το ζήτημα των εργαζομένων - ή "μαθητευομένων" αν προτιμάτε - υπό διάφορες, μη μόνιμες, εργασιακές σχέσεις στο δημόσιο τομέα καθώς και την εξαιρετικά σημαντική πολιτική του σημασία, την είχαμε επισημάνει από το Σεπτέμβριο του 2008, όταν έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα σημάδια "εκλογικής κόπωσης" της Νέας Δημοκρατίας. Αναφέραμε μάλιστα, απευθυνόμενοι στο κυβερνών κόμμα, τα εξής:

" Ορίστε ένα σαφές χρονοδιάγραμμα για το ζήτημα του συνόλου των συμβασιούχων του Δημοσίου. Ανακοινώστε το ξεκάθαρα και δώστε εναλλακτικές λύσεις και επαρκή χρόνο σε εκείνους που πρόκειται να λύσουν τη σχέση εργασίας τους με το Δημόσιο. Δώστε τους κίνητρα και κατεύθυνση ώστε να έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιηθούν σε άλλες θέσεις εργασίας. Προσφέρετε δωρεάν κατάρτιση στους πιο νέους και προσλάβετε τους πιο μεγάλους σε ηλικία. Οι συμβασιούχοι αποτελούν κρίσιμη εκλογική μάζα, ευμετάβλητη σε υποσχέσεις. Μην ξεχνάτε ότι το ΠΑΣΟΚ κυβέρνησε για είκοσι χρόνια διότι -μεταξύ άλλων - διοχέτευσε σε ολόκληρο το δημόσιο τομέα χιλιάδες οπαδών του. Δυστυχώς, αν δεν διαχειριστείτε το κρίσιμο αυτό ζήτημα δεν έχετε μεγάλες πιθανότητες επιτυχούς εκλογικής αναμέτρησης."

                  Και τα παραπάνω δεν ήταν η μόνη αναφορά μας σε αυτό το κρίσιμο, κοινωνικά αλλά και πολιτικά, θέμα. Όλα τα εργαλεία πολιτικής ανάλυσης που χρησιμοποιούμε κατατείνουν στην ανάδειξη του ζητήματος αυτού σε κορυφαίο θέμα της λεγόμενης "χαμηλής πολιτικής", γεγονός που από τη μεν -ηττηθείσα - Νέα Δημοκρατία αγνοήθηκε, ως προς την ορθή διαχείρισή του, από το δε ΠΑΣΟΚ επελέγη ως προμετωπίδα της ευρύτερης πρότασής του περί ανανέωσης.
                 
Θα αναφερθούμε επιγραμματικά σε δύο πολύ σοβαρές, κατά τη γνώμη μας, παραμέτρους του θέματος:

• Πρώτον, η επιλογή της Κυβέρνησης περί "συνολικής επίλυσης" του ζητήματος - δια της λύσεως των συγκεκριμένων εργασιακών σχέσεων - χωρίς προηγουμένως να υπάρχουν οι σχετικές πρόνοιες για τη σταδιακή και ομαλή αποδέσμευση χιλιάδων εργαζομένων, προσκρούει συγκριτικά στην ευρύτερη και διαπιστωμένη δυσπιστία των πολιτών σχετικά με την αξιοπιστία των κρατικών θεσμών και ειδικότερα στην παρούσα φάση, δυσπιστία προς την αξιοπιστία των κυβερνητικών εξαγγελιών και προθέσεων. Απλούστερα, εάν η Κυβέρνηση επιθυμούσε να επικοινωνήσει το  μήνυμα της ανάταξης των θεσμών και της αξιοκρατίας εν προκειμένω, θα έπρεπε να έχει επιλέξει διαφορετική αφετηρία, εφόσον εξ' αντικειμένου οι εργαζόμενοι αποτελούν εσαεί τον "αδύναμο κρίκο" μιας αλυσίδας χρονιζόντων παρατυπιών και ως εκ τούτου "εύκολο στόχο". Αν ήθελε να "λαϊκίσει" κανείς θα μπορούσε να διατυπώσει την άποψη ότι είναι τουλάχιστον παράδοξο το πολιτικό μας σύστημα να είναι σε θέση να "τακτοποιεί" ή να αδιαφορεί για χιλιάδες ημιυπαίθριους ή αυθαίρετα κτίσματα ενώ να αδυνατεί να "τακτοποιήσει" χιλιάδες μη προνομιούχους συνανθρώπους μας, όχι κατ' ανάγκην αποκαθιστώντας τους δια διορισμού αλλά δημιουργώντας τις προϋποθέσεις ομαλής τους εκ νέου ένταξης στην αγορά εργασίας. Οι περιπτώσεις είναι ανάλογες εφόσον τόσο στα αυθαίρετα κτίσματα όσο και στην "αυθαίρετη" εργασία/πορεία προς τη μονιμοποίηση καλύπτονται ανορθόδοξα βασικές ανάγκες (στέγασης ή εργασίας) με τη "σύμπραξη" κρατικών λειτουργών και πολιτών.
• Δεύτερον, η συγκεκριμένη κυβερνητική επιλογή ενέχει στοιχεία εσωκομματικών διεργασιών και καθίσταται αυτομάτως πολιτικά "ύποπτη": το πολιτικό κόστος "χρεώθηκε" στον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης - όχι ακραιφνή "Παπανδρεϊκό" σύμφωνα με παρελθούσες δηλώσεις του - ενώ το κενό που θα αφήσουν οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι εξ΄ανάγκης θα πρέπει να καλυφθεί και μάλιστα όχι με ρυθμούς - και με μισθούς! - διαδικασιών ΑΣΕΠ. Πως αποκωδικοποιούνται τα παραπάνω; Πολύ απλά ο Πρωθυπουργός είναι σε θέση να "ελιχθεί" μέσω ενός μελλοντικού ανασχηματισμού, αφού αποδειχθεί στην πράξη ότι το ζήτημα αποκτά δυσανάλογο πολιτικό κόστος και μάλιστα εντελώς ανώδυνα εφόσον θα έχει αποδείξει στην πράξη ότι είχε αναθέσει σημαντικά καθήκοντα σε πολιτικούς του εσωκομματικούς αντιπάλους, ενώ στη συνέχεια και υπό την ισχυρή πίεση των αδήριτων αναγκών του Δημοσίου, μπορεί να συνδιαλλαγεί με το κόμμα και την κοινωνία επαναφέροντας με άλλη μορφή την ίδια σχέση εργασίας αλλά υπό νέα κομματική "ομπρέλλα". Με δεδομένα τα πρόσφατα τεκταινόμενα στα εσωκομματικά του ΠΑΣΟΚ, ο Πρωθυπουργός έχει περιθώρια να ικανοποιήσει τόσο το "Παπανδρεϊκό" νεο-ΠΑΣΟΚ όσο και το "βαθύ" κόμμα.
  

Η υψηλή πολιτική ανάλυση έχει ενδιαφέρον. Εντούτοις, τα ζητήματα "χαμηλής πολιτικής" αθροιζόμενα σε ένα πολιτικό τοπίο πλήρες ερωτηματικών και αβεβαιοτήτων εμπεριέχουν σημαντικό δυναμικό, ικανό να προκαλέσει - ανεξέλεγκτα για τους ανυποψίαστους - ρήγματα σε αδύναμα επικοινωνιακά κελύφη. Αφήσαμε τελευταίο το ζήτημα της μεθοδολογίας του πολιτικού μάνατζμεντ που φαίνεται να υιοθετεί όλο και πιο ενεργά η Κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου.
Είναι σαφές ότι καλλιεργείται ένα ιδιαίτερο προφίλ διακυβέρνησης, όπου οι Υπουργοί και τα υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη εμπλέκονται σε βάθος όχι σε θέματα γενικής πολιτικής των τομέων τους αλλά σε θέματα που - σε άλλες χώρες ή άλλα μοντέλα διοίκησης - αφορούν εξειδικευμένους τεχνοκράτες. Είχαμε αναφερθεί στο "μικρο-μάνατζμεντ" και σε παλαιότερο άρθρο μας, αλλά η ένταση του φαινομένου μας προκαλεί το ενδιαφέρον εκ νέου. Πέραν των επικοινωνιακών "παγίδων" που κρύβονται σε αυτής της μορφής κυβερνητικής διαχείρισης, εκτιμούμε ότι αφορά και σε κάποιο βαθμό στην κατεύθυνση του πολιτικού μας συστήματος αλλά και στην ποιότητα των δημοκρατικών θεσμών. Η συγκέντρωση στο ίδιο πρόσωπο της τεχνοκρατικής γνώσης και της πολιτικής άποψης δεν αποτελεί την ιδανική δημοκρατική συγκυρία, αφού την πολιτική επιλογή, η οποία υπόκειται στη λαϊκή αποδοχή ή απόρριψη, θα έρχεται να ενισχύει η τεχνοκρατική "καλή μαρτυρία" του επιστημονικού βιογραφικού μη επιδεχόμενης πολιτικής αμφισβήτησης. Οι ρόλοι του τεχνοκράτη από τον πολιτικό αυτονοήτως πρέπει να είναι διακριτοί. Το εντοπίσαμε στην περίπτωση της διαδικασίας επιλογής των Γενικών Γραμματέων, όπου η Κυβέρνηση επιχειρεί να αποκρύψει την -θεμιτή κατά τα άλλα-  πολιτική επιλογή πίσω από "βαριά" βιογραφικά. Επίσης, παρακολουθήσαμε Υπουργούς να παίρνουν θέση σε επιχειρησιακά ζητήματα των Υπουργείων τους, προσπαθώντας να υποκαταστήσουν το τεχνοκρατικό ή άλλο έλλειμμα του τομέα που εποπτεύουν με τις δικές τους "καλές ιδέες" ή τη δική τους "προσωπική" άποψη, αντί να φροντίζουν να εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις εκείνες που θα προάγουν τον επαγγελματισμό των υπαλλήλων και την εξυπηρέτηση του πολίτη. Αναρωτιέμαι αν και στο θέμα των STAGE αναζητήθηκε η επιστημονική άποψη ειδικών "βιογραφικών"- εργατολόγων, κοινωνιολόγων, οικονομολόγων - πριν ληφθεί η συγκεκριμένη απόφαση, ή απλά υπήρξε σημείο κατάρρευσης του κυβερνητικού επικοινωνισμού και επιχειρήθηκε η επίδειξη "πολιτικού τσαμπουκά" από τους συνήθεις υπόπτους. Μόνο που ο πραγματικός "πολιτικός τσαμπουκάς" δεν αναδεικνύεται με τη θραύση των - ούτως ή άλλως - εύθραυστων "αυγών" αλλά με το σπάσιμο των ενίοτε "άθραυστων" αποστημάτων του κοινωνικού, πολιτικού και οικονομικού μας περιβάλλοντος.

Ένα...STAGE Μπροστά και Δύο Πίσω!

Την επικοινωνιακή λάμψη των πρώτων ημερών της Κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου έρχεται να θαμπώσει η επαφή με την ελληνική πραγματικότητα, σε μια εξαιρετικά δυσμενή και κρίσιμη συγκυρία. Η οικονομία μοιάζει με το νερό μιας λίμνης. Κρύβει ό,τι άσχημο και αντιαισθητικό βρίσκεται από κάτω τα βράχια, τη  λάσπη και το βούρκο. Στην επιφάνεια επικρατεί ηρεμία. Όταν κατεβαίνει η στάθμη του νερού, σε καιρούς χαλεπούς όπως οι δικοί μας, εμφανίζεται το ζοφερό υπόστρωμα. Η κακή κατάσταση της οικονομίας φέρνει στην επιφάνεια τα χρόνια προβλήματα και τις παθογένειες του συστήματος, που καλείται η παρούσα Κυβέρνηση να διαχειριστεί.

Από τις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης του κ. Παπανδρέου καθώς και από τα πρώτα δείγματα γραφής, με σχετική απογοήτευση διαπιστώνει κανείς πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά:

• Έλλειψη σχεδίου και πολιτικής πρότασης για γνωστά και σημαντικά ζητήματα ή για ζητήματα που η ίδια η Κυβέρνηση έθεσε: το θέμα των STAGE που αφορά στη λειτουργία του δημόσιου τομέα αλλά και στη ζωή και στις συνθήκες εργασίας χιλιάδων ανθρώπων, γνωστό και υπαρκτό εδώ και χρόνια, δεν φαίνεται να αντιμετωπίζεται βάσει συγκεκριμένου σχεδιασμού αλλά με αμηχανία και ανέξοδη αμετροέπεια από τα κυβερνητικά στελέχη. Ανάλογα παραδείγματα εντοπίζονται στο ζήτημα των ημιυπαίθριων καθώς και στο πολυδιαφημισμένο πρόγραμμα διορισμού των Γενικών Γραμματέων αλλά και αλλού. Η Κυβέρνηση φαίνεται να έχει επενδύσει επικοινωνιακά σε τομείς που εμπλέκεται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο πλήθος ανθρώπων, αναλαμβάνοντας μεγάλο ρίσκο για τη συνέχεια, εφόσον αυτή δεν αποδειχθεί συνεπής με τις διακηρυχθείσες προθέσεις της. Σε αυτόν τον τομέα είναι πολύ πιθανό να αναλωθεί σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο από το κυβερνών κόμμα και οι "απαντήσεις" που θα δώσει - ειδικά στο θέμα των STAGE - θα κρίνουν σε σημαντικό βαθμό την περαιτέρω κυβερνητική πορεία. Η απόφαση είναι κομβική: το κράτος θα εξακολουθήσει να είναι ο πλέον προνομιακός εργοδότης στην αγορά ή θα κατευθυνθούμε αποφασιστικά προς ένα μικρότερο, ευέλικτο και "ισότιμο" κρατικό εργοδότη;
  

• Υιοθέτηση προσέγγισης παλαιάς κοπής σε σύγχρονα ζητήματα όπως διαδίκτυο, περιβάλλον, πράσινη ανάπτυξη: Το κλασσικό τρίπτυχο "ψήφιση νομοσχεδίου-συγκρότηση επιτροπής-έλεγχος εφαρμογής του νόμου" δεν έχει αποδειχθεί λειτουργικό σε μια χώρα που οι ελεγκτικοί μηχανισμοί υπολειτουργούν, τα νομοσχέδια περιλαμβάνουν ενίοτε - και ειδικότερα σε θέματα περιβάλλοντος - φωτογραφικές διατάξεις, αν δεν είναι ελλειπή, ενώ οι αμέτρητες επιτροπές απλώς συσκέπτονται, αμοιβόμενες πάντοτε(!), χωρίς να σκέπτονται και χωρίς να παράγουν. Τι θα μπορούσε να κάνει άμεσα η Κυβέρνηση; Ιδού μερικά παραδείγματα:
  

              Για πόσο καιρό ακόμα θα ακούμε για την περίφημη πια απόσυρση των παλαιών αυτοκινήτων, ιδέα παλιά και ξεπερασμένη, όπου το παλιό αυτοκίνητό μας το αντικαθιστούμε - έναντι κρατικής "αμοιβής" - με ένα άλλο αυτοκίνητο; Δεν θα ακούσουμε ποτέ - και ειδικά από μια φρέσκια Κυβέρνηση - για απόσυρση οχημάτων και στη θέση του οχήματος η Πολιτεία να παρέχει στον αποσύροντα μια κάρτα απεριορίστων διαδρομών με όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς για πέντε, ας πούμε, χρόνια;
              Οι αμιγώς διαδικτυακές επιχειρήσεις, τα ηλεκτρονικά καταστήματα δηλαδή, παράγουν μηδενικούς ρύπους, ενώ είναι τέτοια η φύση της λειτουργίας τους που θα μπορούσαν να εκτελούν όλο τον κύκλο συναλλαγών και διαχείρισής τους πλήρως αυτοματοποιημένα. Ηλεκτρονική συναλλαγή με τους πελάτες τους, ηλεκτρονική συναλλαγή με τις δημόσιες υπηρεσίες. Γιατί να μην υπάρχουν στα ΚΕΠ - από...χθές! - ολοκληρωμένα πακέτα ηλεκτρονικών καταστημάτων (ίσως ως ευγενική χορηγία ενός κρατικού ή ιδιωτικού φορέα), όπου θα μπορούσε ένας άνεργος να το παραλαμβάνει και να ξεκινά να την ηλεκτρονική του επιχείρηση; Ευνόητο είναι ότι θα μπορούσε να τύχει μιας συνολικής φορο(εισφορο-)απαλλαγής για κάποιο χρονικό διάστημα, ενώ τα τυπικά (καταστατικό, λογιστικά κλπ) θα μπορούσε να του τα καλύπτει μια μικρή επιδότηση, το εμπορικό επιμελητήριο ή άλλος φορέας.
Οι δυνατότητες είναι απεριόριστες αλλά σταματάμε εδώ.

• Εμμονή σε τετριμμένες επιλογές στην οικονομία.  Η οικονομική κρίση δεν προσέβαλλε όλες τις χώρες και όλες τις οικονομίες με τον ίδιο τρόπο. Συνεπώς οι λύσεις που εφαρμόσθηκαν στις ΗΠΑ ή σε άλλες χώρες τις Ευρώπης δεν αποτελούν την ιδανική επιλογή και για την ελληνική οικονομία. Είναι σαφές ότι η Κυβέρνηση εμμένει στο μοντέλο αναδιανομής του εισοδήματος που προτάσσει το "μικρή ενίσχυση σε πολλούς" αντί του "ουσιαστική ενίσχυση σε στοχευμένες κατηγορίες". Αυξήσεις στο επίπεδο του πληθωρισμού και επιδόματα ενίσχυσης σε εξαιρετικά ασθενείς οικονομικά τάξεις όχι μόνο δεν ενισχύουν την πραγματική οικονομία, αλλά επιβαρύνουν - επειδή λειτουργούν ως "οικονομία κλίμακας" - την ήδη δυσμενή κατάσταση. Προτάσεις; Πολλές:

        Σε μια "παγωμένη" οικονομία μην φορολογείτε την κατανάλωση. Μην φορολογείτε την επένδυση. Φορολογείστε την αποταμίευση.  Στη χώρα μας το φορολογικό σύστημα ενίοτε χρησιμοποιείται και ως "τιμωρός" των μέσων και υψηλών εισοδημάτων. Αν όμως χρησιμοποιηθεί ως μοχλός ώθησης προς την κατανάλωση και την επένδυση είναι σαφές ότι θα λειτουργήσει εις όφελος της πραγματικής οικονομίας. Ποια η ηθική και οικονομική βάση να φορολογεί κανείς το εισόδημα που καταναλώνεται - και άρα πάει στην πραγματική οικονομία όπου και φορολογείται με το ΦΠΑ - ενώ το εισόδημα που αποταμιεύεται να διαφεύγει; Πλήρης φοροαπαλλαγή λοιπόν όλων των δαπανών, τουλάχιστον για τα φυσικά πρόσωπα.
         Και επιτέλους ήρθε η ώρα για την έκδοση "πράσινων" ομολόγων. "Παροχετεύστε" το δημόσιο χρέος σε επενδύσεις αειφόρου ανάπτυξης στοχευμένες σε έργα και υποδομές που θα αποδώσουν πολλαπλά στο μέλλον. Οργανώστε "πράσινο" χρηματιστήριο, όπου με ειδικές φοροαπαλλαγές και άλλες διευκολύνσεις θα διαπραγματεύονται μετοχές και αξίες από πιστοποιημένες εταιρείες για την άντληση κεφαλαίων που θα κατευθύνονται στην οικολογία, στη βιολογική διατροφή, στις βιοκλιματικές κατασκευές, στην ανακύκλυση, στο fair trade.

Προσδοκούμε από την Κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου  πολύ περισσότερα από όσα τα πρώτα της βήματα μας προοιωνίζουν. Πολύ φοβόμαστε όμως ότι και αυτή η ευκαιρία θα εξανεμιστεί μεταξύ ευχολογίων, καλών προθέσεων και κοντόφθαλμων πολιτικών.

Ποια Οικονομική Κρίση; Ζήτω η Georgemania!

Δύο σε ένα το παρόν άρθρο. Θα τολμήσουμε μια αποτίμηση των πρώτων κινήσεων της Κυβέρνησης του κ. Παπανδρέου και στη συνέχεια θα εξετάσουμε τα τεκταινόμενα στη Νέα Δημοκρατία, επιχειρώντας να αποτυπώσουμε την τρέχουσα εικόνα του πολιτικού τοπίου.

Georgemania λοιπόν. Με συνταγή Γιώργου, συγκροτήθηκε Κυβέρνηση "αντισυμβατική", με νέα και παλιά πρόσωπα, με ισορροπίες και ανισορροπίες αλλά πάνω απ' όλα τουλάχιστον ενδιαφέρουσα επικοινωνιακά. Αξίζει όμως - πέρα από όσα γράφονται και ακούγονται - να επικεντρωθούμε στα εξής:

• Διαφαίνεται μια έντονη ροπή της νέας Κυβέρνησης στο "μικρο-μάνατζμεντ" κι όχι στην χάραξη γενικής πολιτικής ανά τομέα. Η Κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου χαρακτηρίζεται από μια εντελώς αντίθετη φιλοσοφία από εκείνη του κ. Καραμανλή. Οι Υπουργοί επεμβαίνουν ή διαχειρίζονται θέματα που  - κανονικά - ανήκουν στην αρμοδιότητα, το πολύ, Διευθυντή Υπουργείου. Το "μικρο-μάνατζμεντ" αποδίδει εξαιρετικά στον επικοινωνιακό τομέα ( απλά φανταστείτε ο ...Υπουργός Οικονομικών να διαπραγματεύεται ο ίδιος με την επιχείρησή σας κάποια σύμβαση αντί να στείλει τους τεχνοκράτες του Υπουργείου του ή  τον Πρωθυπουργό να έρχεται στο...χώρο σας με έναν Ισπανό Αρχιτέκτονα ώστε να επιβλέψει ο ίδιος τη διαμόρφωση της περιοχής) αλλά πολύ εύκολα μπορεί να εξελιχθεί σε έναν πραγματικό επικοινωνιακό "εφιάλτη" για τον "μικρο-μάνατζερ". Τα θέματα της κυβερνητικής διαχείρισης είναι εξαιρετικά πολλά και αρκετά από αυτά εξαιρετικά περίπλοκα, ώστε να "φορτώνονται" σε πολιτικά πρόσωπα. Ο χρόνος θα δείξει αν αυτή η επιλογή του κ. Παπανδρέου θα αποδειχθεί αποτελεσματική ή καταστροφική. Αν σας τρόμαξε η τελευταία λέξη, θα αναφέρω ένα απλό παράδειγμα για να ενισχύσω το επιχείρημα: Ανακοινώθηκε από τον αρμόδιο Υπουργό η προσπάθεια περιστολής των κρατικών οχημάτων. Ακούγεται - και φυσικά είναι - ως ένα πολύ θετικό μέτρο. Αν έρθουμε όμως στην πραγματικότητα - και δη στην ελληνική!- αναρωτηθείτε τι θα συμβεί αν, επί παραδείγματι, περικοπεί το υπηρεσιακό όχημα ενός υψηλόβαθμου δημόσιου παράγοντα, ενδεχομένως σε πολιτική θέση, ενώ ο πρόεδρος μιας ΔΕΚΟ, επίσης ορισμένος από την Κυβέρνηση, θα διατηρεί το πολυτελές όχημα της δημόσιας εταιρείας για τις μετακινήσεις του! 
• Η άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής διαχέεται σε πολλούς τομείς ταυτόχρονα, χωρίς να φαίνεται κάποιο "κεντρικό θέμα" και βέβαια σε καμιά περίπτωση δεν προκρίνεται η οικονομική κρίση - χάριν της οποίας προκηρύχθηκαν οι πρόσφατες εκλογές και αποτέλεσε και το διακύβευμα της προεκλογικής περιόδου - ως καίριο ζήτημα προς επίλυση. Η παραπάνω εκτίμηση ενισχύεται σημαντικά από την επιλογή του κ. Παπανδρέου να αναδιατάξει και να αναδιανείμει τόσο έντονα τα υπουργικά χαρτοφυλάκια και τις αρμοδιότητες εκάστου. Βέβαια, θα ήταν άκαιρο να κρίνει κανείς την Κυβέρνηση  τόσο πρώιμα για ένα τόσο σοβαρό θέμα. Εντούτοις, η ίδια Κυβέρνηση είναι που αποφάσισε σε τόσο σύντομο διάστημα να μας "προκαλέσει" το -τουλάχιστον επικοινωνιακό- ενδιαφέρον σε μια σειρά από ζητήματα, χωρίς η οικονομική κρίση να είναι ένα από αυτά. Δεν αναφέρομαι στα μονίμως προβληματικά οικονομικά της χώρας αλλά στην ιδιαίτερη συγκυρία που βιώνει η παγκόσμια οικονομία. Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι ένα από τα πρώτα νομοσχέδια ακούγεται ότι θα αφορά στο εκλογικό σύστημα και όχι σε μια σειρά μέτρων σχετικών με την ιδιαίτερη κατάσταση της οικονομίας. Επ' αυτού θα αναμένουμε τις προγραμματικές δηλώσεις της Κυβέρνησης προκειμένου να αποκτήσουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τις προθέσεις της.

Το παράδοξο είναι ότι και στο χώρο της Νέας Δημοκρατίας, η Georgemania φαίνεται να αποτελεί κι εκεί την τρέχουσα τάση. Ενώ είχαν δρομολογηθεί από τον κ. Καραμανλή οι καταστατικές διαδικασίες για την εκλογή νέου Προέδρου του κόμματος, η εκλογή από τη βάση προέκυψε στο πλαίσιο της άποψης "κάντο όπως ο Γιώργος" και εκόντες άκοντες οι ενδιαφερόμενοι για την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας συμφώνησαν να προσφύγουν στην περίφημη πια "βάση". Θα αναφερθούμε και στο μέλλον φυσικά στα τεκταινόμενα στο χώρο της κεντροδεξιάς παράταξης, επί του παρόντος όμως θα επισημάνουμε τα παρακάτω:

• Η Νέα Δημοκρατία του 2009 δεν είναι το ΠΑΣΟΚ του 2004 ή του 2007. Ο κομματικός μηχανισμός, η υποδομή, η δομή του κόμματος δεν δείχνει έτοιμη να διαχειρισθεί τόσο πολιτικά όσο και πρακτικά μια διαδικασία με συμμετοχή της βάσης για την εκλογή αρχηγού. Επιπλέον, το ΠΑΣΟΚ έχει θέσει μέτρα σύγκρισης στον αριθμό των συμμετεχόντων μελών ή φίλων καθώς είχε προέλθει από μια "φυσιολογική" ήττα φθοράς κι όχι από μια ήττα με στοιχεία εκλογικής κατάρρευσης στην οποία μάλιστα η ΝΔ προσήλθε αυτοβούλως, απογοητεύοντας ακόμη και μέρος του σκληρού της πυρήνα. Είναι λοιπόν πιθανό η προσέλευση να κινηθεί σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, εφόσον η όλη διαδικασία εξελιχθεί εν θερμώ και να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερους τριγμούς στην αξιωματική αντιπολίτευση.
• Η πολλαπλότητα και οι πολιτικές ιδιότητες των - μέχρι τώρα - υποψηφίων φέρουν τα στοιχεία του έντονου πολιτικού παρελθόντος, όπως η ίδρυση κομμάτων ή κινήσεων στο παρελθόν αλλά και στοιχεία πολιτικής "εντοπιότητας". Με απλά λόγια, αναρωτιέμαι ποια θα είναι τα ποσοστά του κ. Σαμαρά ή του κ. Αβραμόπουλου στην Κρήτη, τα ποσοστά της κ. Μπακογιάννη στην Βόρεια Ελλάδα ή στη Μεσσηνία και τι θα συμβεί στην περίπτωση που προκύψει γεωγραφική υποεκπροσώπηση ή μια υψηλή ανισομέρεια στην ηλικιακή κατανομή των μελών που θα προσέλθουν στις κομματικές κάλπες. Η Νέα Δημοκρατία θέτει σε αμφισβήτηση την μέχρι σήμερα διαμορφωθείσα παραταξιακή της εικόνα μέσα από μια πρωτόγνωρη γι' αυτήν διαδικασία ανάδειξης αρχηγού, σε μια εξαιρετικά δυσμενή συγκυρία. Ανεξαρτήτως του τελικού αποτελέσματος η Νέα Δημοκρατία δεν θα είναι καθόλου ίδια με εκείνη που έχασε στην πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση.
  

Συμπερασματικά, το αποτέλεσμα των εκλογών της 4ης Οκτωβρίου δημιούργησε πολύ περισσότερα ερωτηματικά από όσα απάντησε. Φυσιολογικά, θα λέγαμε ότι αποκτήσαμε - ως χώρα - μια ισχυρή Κυβέρνηση, ώστε να ανταποκριθεί στις περιστάσεις και στις απαιτήσεις των καιρών. Μας προέκυψε όμως, μέχρι τώρα, πέραν της ισχυρής κατά τα φαινόμενα Κυβέρνησης, μια εντελώς νέα και απροσδόκητη  -και εκ των πραγμάτων υπό "δοκιμασία"- φιλοσοφία διακυβέρνησης και μια αξιωματική αντιπολίτευση που αναζητά ταυτότητα, κατεύθυνση και αρχηγό. Τελικά, μάλλον - όπως σημειώναμε και σε προηγούμενο άρθρο μας - η "χοντρή κυρία δεν τραγούδησε ακόμα"!

Μια Φωνή που Δεν θα Ακουστεί από Κανέναν

Όσοι μου κάνετε την τιμή και από καιρού εις καιρόν με διαβάζετε, θα θυμάστε ότι εκεί κάπου στα τέλη του Αυγούστου είχαμε αναρτήσει μια σελίδα από το "Ημερολόγιο ενός Νεοδημοκράτη". Ο ίδιος άνθρωπος, απλός και χαμηλών τόνων, με τη δεδομένη πολιτική προτίμηση, μετά τις τελευταίες εξελίξεις στο κόμμα του κάθισε κι έγραψε αυτά που θα πει στο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας. Φυσικά, κανείς δεν θα τον προσκαλέσει, κανείς δεν θα του επιτρέψει να μιλήσει, κανείς δεν πρόκειται να τον ακούσει και κανείς δεν θα τον εκπροσωπήσει. Αφήστε τον όμως να το πιστεύει. Εμείς, απλώς αντιγράφουμε εδώ αυτόν το λόγο, αυτή τη φωνή που δεν θα ακουστεί από κανέναν.
"Κύριε Πρόεδρε της Οργανωτικής Επιτροπής, κυρίες και κύριοι,
700.000 περίπου ψηφοφόροι μας από το 2007 και πάνω από 1.000.000 ψηφοφόροι μας από το 2004, έφυγαν από κοντά μας, τρέχοντας - θα έλεγε κανείς - σαν να είμαστε το ισοδύναμο μιας πολιτικής καταστροφής. Εμείς που απομείναμε, με περίσσιο πολιτικό εγωισμό, καλούμαστε -ερήμην τους - να εκλέξουμε νέο αρχηγό, με τελικό στόχο να τους φέρουμε και πάλι κοντά μας. Χωρίς να απευθυνθούμε σε αυτούς τους πολίτες, χωρίς να αναζητήσουμε τους λόγους για τους οποίους μας εγκατέλειψαν με τόσο εκκωφαντικό τρόπο, σαν να μην μας ψήφισαν ποτέ και σαν να μην τους θεωρούμε χρήσιμους στις  εσωτερικές μας διαδικασίες ωστόσο κάποια στιγμή θα τους καλέσουμε να μας ψηφίσουν και πάλι. Επίσης, δεν αναρωτηθήκαμε αν κι εκείνοι που μας ψήφισαν στις πρόσφατες Εθνικές Εκλογές, αισθάνονται την ανάγκη να εκφρασθούν για την κατάσταση που περιήλθε η παράταξη. Δεν μας απασχόλησε αν κάποιοι απ' αυτούς αναζητήσουν αλλού πολιτική στέγη, αισθανόμενοι ότι το κόμμα, που υπό τις δεδομένες συνθήκες πίστεψαν και επέλεξαν, τους χρειάζεται και τους καλεί μόνο σε κάθε εκλογική διαδικασία ενώ  τους αγνοεί όταν πρόκειται να ληφθούν κρίσιμες αποφάσεις. Ακόμη και στην περίπτωση που τους καλέσουμε να συμμετάσχουν σε μια διαφορετική διαδικασία εκλογής του νέου Προέδρου του κόμματος, έστω και με την πιο διευρυμένη βάση, θα τους έχουμε περιορίσει στενά σε μια διαδικασία επιλογής μεταξύ κάποιων υποψηφίων, κρατώντας τους μακριά από κάθε άλλη συζήτηση.

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι,
σήμερα επανερχόμαστε, μοιραία θα έλεγε κανείς, στο δίλημμα εκείνο που σε συμβολικό επίπεδο βεβαίως, μας οδήγησε όχι σε μια ήττα κυβερνητικής φθοράς, αλλά σε μια εκλογική κατάρρευση: ότι είναι "νόμιμον" είναι και "ηθικόν"; Η συνεδριακή διαδικασία είναι νόμιμη και σύμφωνη με το καταστατικό του κόμματος. Είναι όμως και ηθική; Απαντήσαμε στα ερωτήματα που απασχολούν τους Νεοδημοκράτες και τις Νεοδημοκράτισσες, αλλά και όλους τους πολίτες, ώστε ξεκάθαρα και κυρίως αξιόπιστα να απευθυνθούμε και πάλι σ' αυτούς;
Επιτρέψτε μου να θέσω από αυτό το βήμα κάποια από τα ερωτήματα αυτά, για τα οποία, όπως εκτιμώ, δεν διαθέτει κανείς τα πολιτικά αποθέματα ώστε να τα απαντήσει ευθέως:

• Η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, ενώ γνωρίζαμε τι θα συμβεί, ήταν νόμιμη. Ήταν όμως και ηθική; Κατηγορήσαμε το ΠΑΣΟΚ ότι κινείται στα όρια του συνταγματικού πνεύματος, όταν ανακοίνωσε ότι θα προκαλέσει εκλογές το Μάρτιο του 2010 με αφορμή τη διαδικασία για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Και πως απαντήσαμε σε αυτό; Με την εξίσου αμφίβολης  στοίχισης με το πνεύμα του συντάγματος, κίνησης να προσφύγουμε σε πρόωρες κάλπες, έχοντας λάβει τη λαϊκή εντολή για μια τετραετία. Με αυτή τη λογική και συνταγματική ακροβασία ποιοι συντάχθηκαν και με ποια σκοπιμότητα; Ποιοι θεώρησαν ότι ο Ελληνικός Λαός θα συμμεριζόταν τέτοια έωλα διλήμματα, υποτιμώντας τη νοημοσύνη και την ωριμότητά του;

•  Η διατήρηση του συνόλου του πολιτικού και κομματικού δυναμικού της Κυβέρνησης και του κόμματος, μετά την όχι ευκαταφρόνητη ήττα στις Ευρωεκλογές, παρέμεινε στις θέσεις του. Απολύτως νόμιμον. Ήταν όμως και ηθικόν; Όταν ο Ελληνικός Λαός αποδοκιμάζει, μέσα από μια εκλογική διαδικασία, τις επιλογές σου, η απόλυτη εμμονή σε αυτές τις επιλογές στη συνέχεια, δεν συνιστά πράξη αμφιβόλου, κομματικής τουλάχιστον, ηθικής;  Εάν ο αρχηγός ήταν απόλυτα ταυτισμένος με τις επιλογές του και μετά την ήττα στις Ευρωεκλογές, τότε έπρεπε να αποχωρήσει παραιτούμενος από αρχηγός του κόμματος κι όχι οδηγώντας ο ίδιος το κόμμα σε επόμενες εκλογές με τις ίδιες ήδη αποδοκιμασθείσες επιλογές.

Επιτρέψτε μου για λίγο, μιας και απευθύνομαι στο ανώτατο  κομματικό όργανο, να αποκλίνω από τους κανόνες του πολιτικώς ορθού και να αναφερθώ στο κομματικώς δέον. Υπάρχει μια μερίδα οπαδών του κόμματος που έρχεται πρώτο στις κομματικές συγκεντρώσεις και φεύγει τελευταίο. Είναι εκείνοι που χρειαζόμαστε μόνο σε κάθε προεκλογική εκστρατεία. Είναι εκείνοι οι άνθρωποι που κανείς πολιτικός δεν θέλει να αναφέρεται σ' αυτούς, δεν είναι πρέπον να συνευρίσκεται μ' αυτούς και σίγουρα αποτελούν μια καλή αφορμή ώστε να βρίσκεται διαρκώς σε σύσκεψη. Είναι εκείνοι που χρειαζόμαστε μόνο τα χειροκροτήματα αλλά όχι και την άποψή τους. Αναφέρομαι κυρίως σε νέα παιδιά, αλλά και σε μεγαλύτερους ανθρώπους, που εξαιτίας δικών μας αμαρτιών - σε θεσμούς και σε κράτος - χρειάζονται την κομματική ταυτότητα για να ανοίξουν τις πόρτες της ζωής τους και της δουλειάς τους. Αυτούς τους οπαδούς μας τους αγνοήσαμε. Τους κλείσαμε σαν σκελετούς στην κομματική ντουλάπα. Ταυτόχρονα, δεν φροντίσαμε να συγκροτήσουμε εκείνη τη Δημόσια Διοίκηση που να τους απαλλάσσει, αυτούς αλλά και όλους τους πολίτες, από την επίπονη διαδικασία να μας αναζητούν. Νόμιμα πράξαμε πάντοτε,  εντάσσοντάς τους σε προγράμματα απασχόλησης κομματικής ομηρείας. Πράξαμε όμως και ηθικά όταν με το ένα χέρι τους διορίζαμε ενώ με το άλλο υπογράφαμε την προκήρυξη ήδη χαμένων εκλογών;

Με πολύ σεβασμό, θα απευθυνθώ και στον απερχόμενο Πρόεδρο του κόμματός μας και πρώην πρωθυπουργό κ. Καραμανλή. Κύριε Πρόεδρε, το 2004 - το έχετε κι εσείς αντιληφθεί πλέον - δεν εκλεχθήκατε μόνο Πρωθυπουργός της χώρας. Στο πρόσωπό σας ο Ελληνικός Λαός είδε την ελπίδα. Δεν σας εμπιστεύθηκε μόνο τη διαχείριση των εθνικών υποθέσεων αλλά σας εναπόθεσε και την προσδοκία του ότι υπάρχει μια διαφορετική κατηγορία πολιτικού προσωπικού, πολύ πάνω από το μέσο όρο πολιτικής συμπεριφοράς. Αυτήν την ελπίδα, ως πολιτικό κεφάλαιο, προσπαθήσατε να ρίξετε κι εσείς στην πρόσφατη εκλογική μάχη, υποσχόμενος ότι "τώρα θα δείτε πως κερδίζονται οι μάχες". Όσοι σας ακολούθησαν, γνώριζαν ότι αυτή η μάχη είχε χαθεί προ πολλού. Όμως γι΄αυτούς είστε ακόμη η ελπίδα για τις επόμενες μάχες. Είναι νόμιμο να αποχωρήσετε κύριε Πρόεδρε. Δεν είναι όμως, κατά τη δική μου γνώμη, ηθικό να αποχωρήσετε έχοντας δώσει αυτήν την υπόσχεση. Αν συνηγορήσετε με τη στάση σας στο "ότι είναι νόμιμον είναι και ηθικόν", θα έχετε - δυστυχώς - εξαφανίσει και την τελευταία ελπίδα στους οπαδούς αυτού του κόμματος ότι μπορεί να υπάρχει ένας πολιτικός του δικού σας πολιτικού μεγέθους, αξιόπιστος, έντιμος και συνεπής στα λόγια και στα έργα. Σε κάθε επόμενο αρχηγό θα πέφτει βαριά η σκιά που θα αφήσει η ανάμνηση της εγκατάλειψης του αγώνα από εσάς. Θα πλανάται το ύπουλο ερώτημα της αμφισβήτησης αν την εντολή που θα πάρει ο επόμενος αρχηγός θα την τιμήσει μέχρι τέλους. Η παραίτησή σας είναι νόμιμη πράξη. Δεν αποτελεί όμως και πολιτικά ηθική πράξη να αποχωρήσετε έχοντας αφήσει την αίσθηση της εγκατάλειψης και επιτρέψτε μου να πω και της πολιτικής "προδοσίας", στους οπαδούς ενός κόμματος που φέρνει τη σφραγίδα του αείμνηστου Κωνσταντίνου Καραμανλή. Η υστεροφημία σας θα προσδιορίσει σημαντικά και την υστεροφημία μιας ολόκληρης πολιτικής σχολής στην οποία, όχι λόγω ονόματος αλλά από στάση ζωής, ανήκετε.
«Προς γαρ το τελευταίον εκβάν έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται» αποφαινόταν ο Δημοσθένης. Μην επιτρέψετε να το "τελευταίον εκβάν"  της δικής σας πορείας να το καρπωθεί ο Άδωνις!

Ήρθαν τα Πάνω-Κάτω αλλά η Χοντρή Κυρία Τραγούδησε;

Απ' αυτό το ιστολόγιο είχαμε προδιαγράψει αναλυτικά τις εξελίξεις που βιώνει σήμερα το πολιτικό μας σύστημα, από πολύ καιρό πριν. Το αποτέλεσμα των Εθνικών Εκλογών της 4ης Οκτωβρίου ήταν απολύτως αναμενόμενο, για όποιον έκανε τον κόπο να αναγνώσει τα κατά καιρούς άρθρα μας.
Συγχαρητήρια λοιπόν στον κ. Γιώργο Παπανδρέου και στο ΠΑΣΟΚ με τις πλέον θερμές ευχές όλων μας να επιτύχει στο έργο του και να ανταποκριθεί στις προσδοκίες όλων των Ελλήνων.

Εμείς όμως, πέρα από την απλή ανάγνωση της επικαιρότητας θα επιχειρήσουμε να εμβαθύνουμε περισσότερο στα πολιτικά τεκταινόμενα, σε μια προσπάθεια να αποτυπώσουμε τις επερχόμενες εξελίξεις, στο βαθμό που μας επιτρέπει η δυνατότητα να αναλύσουμε τα γεγονότα και τις τάσεις.

Μια επιφανειακή ανάλυση των γεγονότων λοιπόν, θα μας οδηγούσε στο βεβιασμένο συμπέρασμα ότι ο κ. Καραμανλής μέσα από ένα συνδυασμό - εξόφθαλμων - επικοινωνιακών και πολιτικών σφαλμάτων, επιταχυνόμενων μάλιστα μετά την ήττα στις Ευρωεκλογές, "κατόρθωσε", τουλάχιστον, τα παρακάτω:
-Να "παραδώσει" την εξουσία στο ΠΑΣΟΚ ένα εξάμηνο πριν το Μάρτιο του 2010, απογοητεύοντας ένα μεγάλο μέρος του σκληρού πυρήνα των οπαδών της Νέας Δημοκρατίας αλλά και αριθμό σημαντικών στελεχών του κόμματος.
-Να συρρικνώσει κοινοβουλευτικά και εκλογικά - σε ιστορικά χαμηλά - επίπεδα την κεντροδεξιά παράταξη, ορίζοντας μια εξαιρετικά χαμηλή αφετηρία για τις επόμενες αναμετρήσεις.
-Να αποδυναμώσει πολιτικά τον επόμενο Πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας, εφόσον αυτός ή αυτή (!) εκ των πραγμάτων θα πρέπει να αναλωθεί στην ανασυγκρότηση του κόμματος και όχι στην άσκηση ισχυρής αντιπολίτευσης που θα επέτρεπε την όσο το δυνατόν γρήγορη επάνοδο.
-Να οδηγηθεί ο ίδιος σε πολιτική "αποστρατεία".
-Να ισχυροποιήσει τον ιστορικό πολιτικό του αντίπαλο, σε βαθμό που και ο ίδιος ο κ. Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ εκτιμώ ότι δύσκολα θα φανταζόντουσαν.

Αυτά θα του έλεγε του κ. Καραμανλή-εάν ερωτάτο - με τα ίδια περίπου λόγια, οποιοσδήποτε πολίτης σε κάποιο καφενείο και θα ήταν εξόχως απλοϊκό να θεωρήσει κανείς ότι ένας πολιτικός ηγέτης και μάλιστα ο Πρωθυπουργός της χώρας δεν γνώριζε ή δεν είχε φανταστεί τις συνέπειες μιας εσπευσμένης εκλογικής αναμέτρησης υπό τις γνωστές πολιτικές και δημοσκοπικές - και εκλογικές όπως φυσιολογικά αποδείχθηκε - δυσμενείς γι' αυτόν και τη ΝΔ, συνθήκες. Τόσο "ρηχό" και εξωφρενικά απλοϊκό - και εγγενώς θνησιγενές - ήταν το πολιτικό σχέδιο του κ. Καραμανλή; Αν το δεχθούμε, τότε οποιαδήποτε συζήτηση περιττεύει. Αν όχι, τότε διαβάστε παρακάτω!

Για να το θέσουμε με ποδοσφαιρικούς όρους, δυο πράγματα δεν θα περίμενε κανείς να δει σε αυτόν τον κόσμο, ένα έτος πριν συμβούν: να δει πρωταθλήτρια Ευρώπης την Εθνική Ελλάδος το 2004 και τον κ. Παπανδρέου Πρωθυπουργό το 2009! Για την Εθνική Ελλάδος, δεν διαθέτω ιδιαίτερες τεχνικές ποδοσφαιρικές γνώσεις για να ερμηνεύσω το φαινόμενο. Για τα πολιτικά ζητήματα όμως ίσως διαβάσετε κάτι πιο ενδιαφέρον.

Αν προσέξουμε ιδιαίτερα, κάποια εμβόλιμα γεγονότα από την ημέρα που ο κ. Παπανδρέου δήλωσε ότι θα προκαλέσει πρόωρες εκλογές με αφορμή την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας το Μάρτιο του 2010 θα διαπιστώσουμε ότι ένα αόρατο πολιτικό "ρολόι" άρχισε να "τρέχει" ώστε να οδηγήσει τον αρχηγό του ΠΑΣΟΚ τάχιστα στην εξουσία. Δηλώσεις Καραμανλή για "κούραση", πολιτικά "ακραίοι" χειρισμοί σε θέματα που άπτονταν του ενδιαφέροντος της κοινής γνώμης, τόσο κοινοβουλευτικά όσο και εξωκοινοβουλευτικά, αδράνεια στην οργάνωση του ΝεοΔημοκρατικού κομματικού μηχανισμού ενόψει εκλογικών αναμετρήσεων, νομοθετήματα που κάθε άλλο προεκλογικά θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν (έκτακτη εισφορά, μηδενική αύξηση σε δημοσίους υπαλλήλους και συνταξιούχους κλπ), όλα υπό την ευθύνη και την εποπτεία του Πρωθυπουργού. Κατόπιν ενέσκηψε μια προεκλογική εκστρατεία για τις πρόωρες Εθνικές Εκλογές, βασισμένη σε ένα οικονομικό πρόγραμμα πρωτοφανούς "σκληρότητας" για τα ημέτερα ήθη και έθη. Το πρώτο ερώτημα που άμεσα προκύπτει είναι: σε ποιο εκλογικό σώμα απευθυνόταν ο κ. Καραμανλής; Στο τρέχον ή σε κάποιο "επόμενο" χρονικά και θεωρητικά "ωριμότερο" - υπό κάποιες άλλες συνθήκες και ποιες;- να συναινέσει στις προτάσεις του;
Το δεύτερο ερώτημα που προκύπτει είναι εκείνο που επίσης έγκαιρα είχαμε επισημάνει από το ιστολόγιό μας: Ο κ. Καραμανλής δεσμεύθηκε στην συνέντευξή του στη ΔΕΘ, αλλά και σε άλλες προηγούμενες και επόμενες εμφανίσεις του, να στηρίξει ανεπιφύλακτα την επανεκλογή του κ. Παπούλια. Προσέξτε: τον κ. Παπούλια ονομαστικά και μόνον αυτόν και επιπλέον η δέσμευση αφορά μόνον στον κ. Καραμανλή ως αρχηγό της ΝΔ. Εφόσον προκύψουν άλλα πρόσωπα στη μία ή και στις δύο περιπτώσεις, δεν υφίσταται δέσμευση; Χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει από μόνο του κάτι μετά από το συγκεκριμένο εκλογικό αποτέλεσμα- ουδείς προκαλεί εκ νέου εκλογές μετά από ήττα με διαφορά 10% σε έξι μήνες - πιθανόν να αποκτήσει σημασία μόνον υπό άλλες περιστάσεις.
Το τρίτο ερώτημα, αφορά στον κ. Καραμανλή και στη σχέση του με τη Νέα Δημοκρατία: Μετά από ένα εκλογικό αποτέλεσμα όπου φαίνεται να απορρίπτονται συλλήβδην πρόσωπα, πολιτικές και προτάσεις της Νέας Δημοκρατίας, θα ανέμενε κανείς τον κ. Καραμανλή να αποχωρεί άμεσα της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Βεβαίως, η αποχώρησή του από την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας πιθανόν να σηματοδοτεί βαθμιαία μια τέτοια κίνηση. Όμως ούτε η πολιτική παράδοση, ούτε η ηλικία, ούτε άλλα στοιχεία μας προδιαθέτουν για κάτι τέτοιο, χωρίς να μπορούμε να το αποκλείσουμε βέβαια. Φαντάζεστε όμως τον κ. Καραμανλή - ως πρώην Πρωθυπουργό πλέον - να αγορεύει στη Βουλή από τα έδρανα της αντιπολίτευσης; Κάτι δεν κολλάει στην γενική εικόνα έτσι; Ακόμη ας προσέξουμε ότι προτίμησε να ηγηθεί ο ίδιος του κόμματός του, κατά την συζήτηση για την ψήφο εμπιστοσύνης στη νέα Κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου. Θα μπορούσε να παραιτηθεί άμεσα, να εκλέξει η κοινοβουλευτική ομάδα μεταβατικό αρχηγό και στη συνέχεια να δρομολογηθούν οι εσωκομματικές εξελίξεις.
Επιπλέον στοιχείο, αποτελεί η συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία υπό την οποία διατυπώνονται τα παραπάνω ερωτήματα. Με κυρίαρχο το στοιχείο της δεινής οικονομικής κρίσης, δυο πράγματα μπορούμε να αναφέρουμε, ως παρατηρήσεις, σχετικά μ' αυτό:
Η συνολική εικόνα του προεκλογικού προγράμματος του ΠΑΣΟΚ, αλλά και η γενικότερη πολιτική παρουσία του κ. Παπανδρέου μέχρι τώρα, δείχνει - τουλάχιστον στις δικές μας εκτιμήσεις - να κινείται σε πρωτότυπες, ενδιαφέρουσες αλλά συμβατικές, σε σχέση με την ιδιαίτερη οικονομική συγκυρία, προτάσεις. Υπογραμμίζω ότι σε καμιά περίπτωση δεν θεωρώ το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ ελλιπές, ασαφές ή προβληματικό. Απλά, αν το προβάλλει κανείς σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, δεν διαπιστώνει που αποκλίνει ώστε να αντιμετωπίσει μια πρωτοφανή - όπως λέγεται και γράφεται - οικονομική κρίση. Σίγουρα, είναι σχεδιασμένο ώστε να συγκρουσθεί με αρκετές από τις παθογένειες της ελληνικής οικονομικής και άλλης πραγματικότητας. Δεν μπορώ όμως να εντοπίσω το ακριβές σημείο, το οποίο να είναι ιδιάζον σε σχέση με την ιδιάζουσα ιστορική συγκυρία που βιώνουμε. Με απλά λόγια, το ίδιο πρόγραμμα θα μπορούσε κάλλιστα να προταθεί και το 2007 καθώς και σε άλλες εκλογικές αναμετρήσεις, χωρία βεβαίως αυτό να σημαίνει ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν είναι επαρκές. Επικοινωνιακά - και όχι πολιτικά - η συνολική εικόνα του ΠΑΣΟΚ δεν δείχνει τίποτε άλλο από ένα κόμμα εξουσίας που κατόρθωσε να αναμετρηθεί επιτυχημένα με τον αντίπαλό του και να λάβει μια ισχυρή λαϊκή εντολή. Δεν δείχνει να σχεδιάζει "έκτακτες" λύσεις για μια "έκτακτη" κατάσταση. Αντίθετα, ο κ. Καραμανλής διεξήγαγε μια προεκλογική εκστρατεία με μια εξαιρετικά ιδιόμορφη πολιτικοοικονομική πρόταση - δεν κρίνω την ενδεχόμενη αποτελεσματικότητά της - η οποία δεν "ταιριάζει" με καμιά άλλη χρονική συγκυρία. Δεν θα μπορούσε -για παράδειγμα - να "κατέβει" με την ίδια οικονομική πρόταση το 2007. Η πρότασή του βεβαίως απορρίφθηκε και μάλιστα παταγωδώς! Εντούτοις, δεν μπορεί κανείς να μην του αναγνωρίσει ότι παρουσίασε μια ιδιάζουσα πρόταση για μια όλως ιδιάζουσα συγκυρία.
Τι συμπεραίνουμε από τα παραπάνω; Ότι όντως ήρθαν τα "πάνω- κάτω" για τον κ. Καραμανλή. Ο χρόνος όμως που θα διαρκέσει αυτή η κατάσταση - θα εξαρτηθεί και από τις απαντήσεις που ο χρόνος και η ζωή θα δώσουν στα ερωτήματα που τέθηκαν στο άρθρο μας. Τραγούδησε η "Χοντρή Κυρία" το βράδυ της 4ης Οκτωβρίου ή όχι ακόμη; Οψόμεθα!