Ξεκίνησα να γράφω αυτό το άρθρο για να σου πω πόσο βαθιά είναι συσχετισμένη η χωροταξική οργάνωση με την κοινωνία. Πόσο καλά καταλαβαίνεις μια χώρα ή ένα τόπο από τον τρόπο που τα σπίτια των ανθρώπων, οι δουλειές τους, οι χώροι που ψυχαγωγούνται είναι απλωμένοι και οργανωμένοι. Πόσο καλά συνυπάρχουν με το περιβάλλον ή πόσο το αντιπαλεύουν. Αν κοιτάξεις την Ελλάδα από ψηλά δεν είναι ανάγκη να μελετήσεις την ιστορία της, ούτε να συναντηθείς με τους σύγχρονους κατοίκους της για να ψυχανεμιστείς το "είναι" της. Η άναρχη δόμηση, τα καμένα, οι τσιμεντουπόλεις, η έλλειψη αισθητικής πνίγουν τα μνημεία, το φυσικό πλούτο, το κάλος και την αρμονία που απλόχερα μοιράστηκε και τόσο ανόητα σπαταλήθηκε. Όμως δε θα σου γράψω γι' αυτό.
Θέλω να σου πω ότι η χώρα μας αλλάζει. Οι μείζονες φυσικές καταστροφές στα δάση δεν αφορούν σε μια γενιά. Αυτό μπορεί να αφορά σε άλλου είδους δυστυχήματα. Σε πλημμύρες, σε κατολισθήσεις σε ό,τι τέλος πάντων είναι θλιβερό αλλά χρονικά περιορισμένο. Μετά και την τελευταία καταστροφή στην Αττική, στην Εύβοια και στη Βοιωτία μπορούμε να πούμε ότι διαμορφώθηκε μια καινούρια κατάσταση. Ας τα πάρουμε όμως ένα-ένα τα πράγματα.
Η καταστροφή στο κλίμα και στο περιβάλλον είναι τεράστια αλλά νομίζω ότι θα τα ακούσεις πιο καλά από τους ειδικούς. Εγώ θα σου πω για τη ζημιά που γίνεται στους ανθρώπους και στον τρόπο σκέψης τους. Για τη ζημιά που γίνεται στον πυρήνα της κοινωνικής και εθνικής μας συνοχής.
Δυο είναι τα προβλήματα που με απασχολούν μετά από όλη αυτή τη θλιβερή ιστορία:
Πρώτον το γεγονός ότι έχει αναπτυχθεί ένας ιδιότυπος ατομισμός, ένας εκτός λογικής διαχωρισμός ή αφορισμός αν θέλετε μεταξύ της στενά νοούμενης ατομικής ιδιοκτησίας και του περιβάλλοντος χώρου που λειτουργεί αυτή. Τόσο σε επίπεδο επικοινωνιακής πολιτικής- ας θυμηθούμε τις σχετικές δηλώσεις του Πρωθυπουργού- όσο και σε προσωπικό ανθρώπινο επίπεδο, αυτές τις μέρες γίναμε μάρτυρες μιας προσπάθειας να "σωθεί η περιουσία" των πολιτών ερήμην της διάσωσης του περιβάλλοντος χώρου αυτής της ιδιοκτησίας. Σαν αυτά τα δυο να μην έχουν μια φυσική συνοχή και συνέχεια. Είδαμε πολίτες να περιορίζονται στη διάσωση της περιουσίας τους, διαχωρίζοντάς τη νοητά από την περιβάλλουσα δασική κοινή τους -και κοινή μας- "ιδιοκτησία". Ακόμη κι αν δεχτούμε, ως υπόθεση εργασίας, την διάθεση κάποιων να "οικοπεδοποιήσουν" δασικές εκτάσεις ή να τις χρησιμοποιήσουν ως εμπορικές ή επιχειρηματικές εκμεταλλεύσεις, αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη πρόθεσης αριθμού συμπολιτών μας να κατοικήσουν, να εργαστούν ή να ψυχαγωγηθούν σε χώρους "κεχωρισμένους" και αυστηρά διακριτούς. Σε χώρους όπου η όποια δραστηριότητα δεν θα δικτυώνεται και δεν θα συν-λειτουργεί με τον περιβάλλοντα χώρο. Δεν αντιλαμβανόμαστε πλέον ως μέρος της περιουσίας μας - υπό την ευρύτερη έννοια - το φυσικό περιβάλλον εντός του οποίου υπάρχει η ατομική μας ιδιοκτησία. Αδυνατούμε ακόμη και να συλλάβουμε ως προστιθέμενη αξία - από την οικονομική της πλευρά- αυτή την έννοια. Λειτουργούμε, ως πολίτες και ως κοινωνικό σύνολο, στο στενό πλαίσιο των λίγων ή περισσότερων τετραγωνικών που μας αναλογούν "συμβολαιογραφικά". Η αδυναμία μας να λειτουργήσουμε, σε μια κατ' εξοχήν δικτυακή εποχή, ως δίκτυο πολιτών ή ως κοινωνικό δίκτυο μας κάνει τρομερά ευάλωτους, αφού δρούμε ως μονάδες και δεν αποκρινόμαστε ως σύνολο. Ευάλωτους σε φυσικές καταστροφές αλλά κυρίως ευάλωτους σε "επιθέσεις" πολιτικής ή άλλης "συνδιαλλαγής". Θυμίζω το περίφημο "τριχίλιαρο" του 2007. Απότοκα αυτής της αντίληψης, της κατακερμάτισης του κοινωνικού και κατά συνέπεια οικονομικού, ιστού ήταν ό,τι αντιμετωπίσαμε και καταγράψαμε ως έλλειψη συντονισμού, αδυναμία πρόληψης και εν τέλει η καταστροφή του δασικού πλούτου. Αυτός ο ιδιότυπος ατομισμός είναι που λειτουργεί ακόμη και σε επίπεδο ομαδικής δραστηριότητας. Διακριτές ομάδες - οργανωμένες, δημόσιες ή ιδιωτικές - αρνούνται ή αδυνατούν να συνεργαστούν η μια με την άλλη περιχαρακωμένες γύρω από τα στενά τους κεκτημένα, πραγματικά ή ιδεατά. Δες το ευρύτερα: οι ομάδες των εθελοντών δασοπυρόσβεσης δεν μπορούσαν να συνεργαστούν με τις δημόσιες αρχές, οι διάφοροι κοινοτάρχες μεταξύ τους, οι αστυνομικές με τις πυροσβεστικές αρχές με αποτέλεσμα τη σύλληψη του πιλότου-δασοπυροσβέστη. Ο κατάλογος είναι ατέλειωτος, ο κοινός παρονομαστής ένας: αυτοκαταστροφικός ατομισμός. Δε δέχομαι ότι όλοι οι διοικούντες, οι πολίτες, οι εθελοντές ή οι με οποιοδήποτε τρόπο εμπλεκόμενοι - ορατοί και αόρατοι - μαστίζονταν από άγνοια, δόλο, πολιτική ανευθυνότητα ή επέδειξαν αμέλεια. Αν εξετάσουμε κάθε περίπτωση ξεχωριστά θα αντιληφθούμε ότι σε πολύ μικρό ποσοστό ο καθένας από το πόστο του δεν έδωσε ό,τι καλύτερο μπορούσε να δώσει ανάλογα με τις περιστάσεις και την ικανότητά του. Απλώς, το συνολικό αποτέλεσμα ήταν φτωχό εξαιτίας του "άοσμου και άγευστου" δηλητηρίου του νεοελληνικού ατομισμού. Σε στενό προσωπικό ή σε λίγο ευρύτερο ομαδικό επίπεδο. Αν θα έπρεπε να το θέσω πιο συνοπτικά, πρέπει να θυμηθώ μια παλαιότερη "πιασάρικη" ατάκα: "Ο Ολυμπιακός και το Αιγάλεω να κερδίζουν, και όλοι οι άλλοι...να...".
Το δεύτερο που με απασχολεί έντονα είναι ο αυξανόμενος "κρατισμός". Όλοι και όλα περιστρέφονται, αναφέρονται, αρχίζουν και τελειώνουν γύρω από ένα απροσδιόριστο και ασαφές "Κράτος". Η συλλογική μας νοημοσύνη αδρανεί να σκεφτεί, να υπολογίσει και να δράσει, όντας σαν ναρκωμένη, αφήνοντας τη λύση οποιουδήποτε προβλήματος -πιθανού και απίθανου - στο "Κράτος", για να το επικρίνει όμως αργότερα, φορτώνοντας του ακόμη και τις τύψεις για μια συντελεσθείσα καταστροφή. Το περίφημο κεντρικό μας "Κράτος", (δεχόμαστε να) μας μορφώνει, μας διορίζει, μας θεραπεύει, μας μισθοδοτεί, μας συνταξιοδοτεί, μας χωροθετεί, με ελλειμματική ποιότητα και συνήθως με κομματική σκοπιμότητα, ενώ αρνούμαστε να συμπληρώσουμε το έλλειμμα με τη δική μας προσπάθεια ή γιατί όχι με τη δική μας αντίληψη των πραγμάτων. Δεν είδα -για παράδειγμα - προληπτικά νοικιασμένα από πολίτες, από ομάδες πολιτών, από συλλόγους, ή ακόμη και από Μονές ή άλλα ιδρύματα, πυροσβεστικά μέσα. Αντίθετα, είδα πολλές ετερόκλητες κρατικές αρχές να δρουν, ερήμην της κοινωνίας των πολιτών. Δεν είναι κακό, αυτό κάνει κάθε "Κράτος". Το πρόβλημα ξεκινάει από τη στιγμή που οι πολίτες "παραδοθούν" στην κρατική και κατ' επέκταση στην κομματική, τοπική ή ευρύτερη, βούληση. Δεν επαναλαμβάνω το τετριμμένο "μην τα περιμένεις όλα από την πολιτεία". Αναφέρομαι σε μια βαθύτερη αντίληψη που επικρατεί όλο και πιο έντονα στους πολίτες, ότι η κεντρική εξουσία αφενός μπορεί και αφετέρου θέλει να μας επιλύσει οποιοδήποτε πρόβλημα. Ακόμη και να μας πει αν έχουμε απλό συνάχι ή γρίπη των χοίρων, των πτηνών ή των ιγκουάνα! Θυμάμαι εδώ κάτι άσχετο: ακόμη και στις ταραχές του περασμένου Δεκέμβρη, οι πιτσιρικάδες που διαμαρτύρονταν ήθελαν -λέει - καλύτερη εκπαίδευση από το "Κράτος" και σίγουρη επαγγελματική αποκατάσταση, προφανώς σε αντίτιμο της καλύτερης εκπαίδευσης(!), πάλι από το περίφημο "Κράτος"! Κατ' αναλογία το ίδιο συνέβη και στην πρόσφατη πύρινη καταστροφή: Το "Κράτος" αποφάσισε, σχεδίασε, έδρασε, έθεσε προτεραιότητες και ακόμη συνεχάρη, εκρίθη και κατεκρίθη. Και ευρέθη τελικώς ένοχο, ή αθώο, ό,τι προτιμάτε! Ή μάλλον, ό,τι κι αν προτιμάτε το "Κράτος" θα είναι εκεί, αλλάζοντας κομματικό χρώμα, προστατεύοντας τη δική του - απαραίτητη - ύπαρξη αλλά εσείς θα εξακολουθείτε να απολαμβάνετε ελλειμματικές υπηρεσίες όσο πιστεύετε - με μια επίμονη, ακατανόητη και ολίγον μεταφυσική πίστη - ότι σε κάποιο σημείο στο απώτερο, άγνωστο, μέλλον θα καλύψει το έλλειμμά του. Δεν επαναφέρω το δίλημμα κρατική υπηρεσία ή ιδιωτική πρωτοβουλία, ώστε να προλάβω ανούσια αντιπαράθεση. Υπογραμμίζω το αναπάντητο ερώτημα, για τα ελληνικά πράγματα: τοπικές κοινωνίες των πολιτών ή κεντρική και εν πολλοίς κομματική εξουσία; Στους πολίτες θα συμπεριλάβω - υπό την ευρεία έννοια - και τις επιχειρήσεις και τους οικονομικά ισχυρούς. Στην παραδοξολογία του κρατισμού, ακόμη και κερδοφόρες επιχειρήσεις ή κραταιοί οικονομικά συμπατριώτες μας αρνούνται ή αδρανούν να προστατεύσουν τα δικά τους συμφέροντα, παραδομένοι κι αυτοί στη γλυκερή σκέψη ενός "Κράτους-ψευτοπαλίκαρου" που θα σκοτώσει δράκους και θα σβήσει φωτιές!
Ατομισμός και κρατισμός. Τα βγάζω από τα εισαγωγικά γιατί βαρέθηκα να τα κρύβω και γιατί και η ελληνική κοινωνία τα υιοθέτησε πλήρως. Αν ακούγονται αντιφατικά, δεν ξέρω πως αλλιώς να τα ονομάσω. Πάνω σε αυτούς τους δύο πυλώνες η ελληνική κοινωνία μεταλλάσσεται από συνεκτικό και πολιτισμικά διακριτό ιστορικό ιδιότυπο σε ένα κατακερματισμένο και, συναθροιζόμενα, αδύναμο και ευάλωτο σύνολο. Ο ανορθολογικός αφορισμός από το σύνολο και η πρόσδεση στο κεντρικό γραφειοκρατικό κράτος, κατακλύζουν ολοένα και βαθύτερα τα κοινωνικά στρώματα, αναπαράγουν το πολιτικό σύστημα, όντας τα αίτια αδυναμίας της κοινωνίας να ανταποκριθεί υγιώς στα μείζονα προβλήματα και να επιβάλλει τη δική της ατζέντα στους κυβερνώντες, στα κόμματα και στη δημόσια συζήτηση γιατί πολύ απλά η κοινωνία μας δεν έχει ατζέντα. Έχει μικρές, εύκολα ικανοποιούμενες ανάγκες - ένα μικρό σπιτάκι (αυθαίρετο), ένα τοπικό Πανεπιστημιάκι, μια δημόσια θεσούλα (με μέσον), ένα αυτοκινητάκι (μετά από απόσυρση), ένα τακτοποιημένο ημιυπαίθριο( όχι νομιμοποιηθέντα), λίγα ευρώ για ένα τοπικό πανηγύρι- γι' αυτό και είναι αδύναμη, ευάλωτη και κατά περίπτωση χειραγωγούμενη. Γι' αυτό και εξακολουθεί να παράγει ήρωες σε μια εποχή τεχνοκρατών. Με μικρές απαιτήσεις, με λίγα διατιθέμενα μέσα, ο "ήρωας πυροσβέστης/αεροπόρος/εθελοντής" θα διακριθεί, γιατί αν υπήρχαν τα μέσα, η πρόληψη η οργάνωση, η δραστήρια τοπική κοινωνία, οι πραγματικά ενεργοί πολίτες πολύ απλά δεν θα χρειαζόντουσαν οι ήρωες σε τέτοιες περιστάσεις. Αν ικανοποιήσει κανείς τις - μικρές - της ανάγκες, η κοινωνία μας τον ερωτεύεται. Ενίοτε τον παντρεύεται κιόλας! Πάντως σε καμιά περίπτωση δεν τον χωρίζει. Εσείς ποιον προτιμάτε; Καραμανλή ή Παπανδρέου;
Η καταστροφή στο κλίμα και στο περιβάλλον είναι τεράστια αλλά νομίζω ότι θα τα ακούσεις πιο καλά από τους ειδικούς. Εγώ θα σου πω για τη ζημιά που γίνεται στους ανθρώπους και στον τρόπο σκέψης τους. Για τη ζημιά που γίνεται στον πυρήνα της κοινωνικής και εθνικής μας συνοχής.
Δυο είναι τα προβλήματα που με απασχολούν μετά από όλη αυτή τη θλιβερή ιστορία:
Πρώτον το γεγονός ότι έχει αναπτυχθεί ένας ιδιότυπος ατομισμός, ένας εκτός λογικής διαχωρισμός ή αφορισμός αν θέλετε μεταξύ της στενά νοούμενης ατομικής ιδιοκτησίας και του περιβάλλοντος χώρου που λειτουργεί αυτή. Τόσο σε επίπεδο επικοινωνιακής πολιτικής- ας θυμηθούμε τις σχετικές δηλώσεις του Πρωθυπουργού- όσο και σε προσωπικό ανθρώπινο επίπεδο, αυτές τις μέρες γίναμε μάρτυρες μιας προσπάθειας να "σωθεί η περιουσία" των πολιτών ερήμην της διάσωσης του περιβάλλοντος χώρου αυτής της ιδιοκτησίας. Σαν αυτά τα δυο να μην έχουν μια φυσική συνοχή και συνέχεια. Είδαμε πολίτες να περιορίζονται στη διάσωση της περιουσίας τους, διαχωρίζοντάς τη νοητά από την περιβάλλουσα δασική κοινή τους -και κοινή μας- "ιδιοκτησία". Ακόμη κι αν δεχτούμε, ως υπόθεση εργασίας, την διάθεση κάποιων να "οικοπεδοποιήσουν" δασικές εκτάσεις ή να τις χρησιμοποιήσουν ως εμπορικές ή επιχειρηματικές εκμεταλλεύσεις, αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη πρόθεσης αριθμού συμπολιτών μας να κατοικήσουν, να εργαστούν ή να ψυχαγωγηθούν σε χώρους "κεχωρισμένους" και αυστηρά διακριτούς. Σε χώρους όπου η όποια δραστηριότητα δεν θα δικτυώνεται και δεν θα συν-λειτουργεί με τον περιβάλλοντα χώρο. Δεν αντιλαμβανόμαστε πλέον ως μέρος της περιουσίας μας - υπό την ευρύτερη έννοια - το φυσικό περιβάλλον εντός του οποίου υπάρχει η ατομική μας ιδιοκτησία. Αδυνατούμε ακόμη και να συλλάβουμε ως προστιθέμενη αξία - από την οικονομική της πλευρά- αυτή την έννοια. Λειτουργούμε, ως πολίτες και ως κοινωνικό σύνολο, στο στενό πλαίσιο των λίγων ή περισσότερων τετραγωνικών που μας αναλογούν "συμβολαιογραφικά". Η αδυναμία μας να λειτουργήσουμε, σε μια κατ' εξοχήν δικτυακή εποχή, ως δίκτυο πολιτών ή ως κοινωνικό δίκτυο μας κάνει τρομερά ευάλωτους, αφού δρούμε ως μονάδες και δεν αποκρινόμαστε ως σύνολο. Ευάλωτους σε φυσικές καταστροφές αλλά κυρίως ευάλωτους σε "επιθέσεις" πολιτικής ή άλλης "συνδιαλλαγής". Θυμίζω το περίφημο "τριχίλιαρο" του 2007. Απότοκα αυτής της αντίληψης, της κατακερμάτισης του κοινωνικού και κατά συνέπεια οικονομικού, ιστού ήταν ό,τι αντιμετωπίσαμε και καταγράψαμε ως έλλειψη συντονισμού, αδυναμία πρόληψης και εν τέλει η καταστροφή του δασικού πλούτου. Αυτός ο ιδιότυπος ατομισμός είναι που λειτουργεί ακόμη και σε επίπεδο ομαδικής δραστηριότητας. Διακριτές ομάδες - οργανωμένες, δημόσιες ή ιδιωτικές - αρνούνται ή αδυνατούν να συνεργαστούν η μια με την άλλη περιχαρακωμένες γύρω από τα στενά τους κεκτημένα, πραγματικά ή ιδεατά. Δες το ευρύτερα: οι ομάδες των εθελοντών δασοπυρόσβεσης δεν μπορούσαν να συνεργαστούν με τις δημόσιες αρχές, οι διάφοροι κοινοτάρχες μεταξύ τους, οι αστυνομικές με τις πυροσβεστικές αρχές με αποτέλεσμα τη σύλληψη του πιλότου-δασοπυροσβέστη. Ο κατάλογος είναι ατέλειωτος, ο κοινός παρονομαστής ένας: αυτοκαταστροφικός ατομισμός. Δε δέχομαι ότι όλοι οι διοικούντες, οι πολίτες, οι εθελοντές ή οι με οποιοδήποτε τρόπο εμπλεκόμενοι - ορατοί και αόρατοι - μαστίζονταν από άγνοια, δόλο, πολιτική ανευθυνότητα ή επέδειξαν αμέλεια. Αν εξετάσουμε κάθε περίπτωση ξεχωριστά θα αντιληφθούμε ότι σε πολύ μικρό ποσοστό ο καθένας από το πόστο του δεν έδωσε ό,τι καλύτερο μπορούσε να δώσει ανάλογα με τις περιστάσεις και την ικανότητά του. Απλώς, το συνολικό αποτέλεσμα ήταν φτωχό εξαιτίας του "άοσμου και άγευστου" δηλητηρίου του νεοελληνικού ατομισμού. Σε στενό προσωπικό ή σε λίγο ευρύτερο ομαδικό επίπεδο. Αν θα έπρεπε να το θέσω πιο συνοπτικά, πρέπει να θυμηθώ μια παλαιότερη "πιασάρικη" ατάκα: "Ο Ολυμπιακός και το Αιγάλεω να κερδίζουν, και όλοι οι άλλοι...να...".
Το δεύτερο που με απασχολεί έντονα είναι ο αυξανόμενος "κρατισμός". Όλοι και όλα περιστρέφονται, αναφέρονται, αρχίζουν και τελειώνουν γύρω από ένα απροσδιόριστο και ασαφές "Κράτος". Η συλλογική μας νοημοσύνη αδρανεί να σκεφτεί, να υπολογίσει και να δράσει, όντας σαν ναρκωμένη, αφήνοντας τη λύση οποιουδήποτε προβλήματος -πιθανού και απίθανου - στο "Κράτος", για να το επικρίνει όμως αργότερα, φορτώνοντας του ακόμη και τις τύψεις για μια συντελεσθείσα καταστροφή. Το περίφημο κεντρικό μας "Κράτος", (δεχόμαστε να) μας μορφώνει, μας διορίζει, μας θεραπεύει, μας μισθοδοτεί, μας συνταξιοδοτεί, μας χωροθετεί, με ελλειμματική ποιότητα και συνήθως με κομματική σκοπιμότητα, ενώ αρνούμαστε να συμπληρώσουμε το έλλειμμα με τη δική μας προσπάθεια ή γιατί όχι με τη δική μας αντίληψη των πραγμάτων. Δεν είδα -για παράδειγμα - προληπτικά νοικιασμένα από πολίτες, από ομάδες πολιτών, από συλλόγους, ή ακόμη και από Μονές ή άλλα ιδρύματα, πυροσβεστικά μέσα. Αντίθετα, είδα πολλές ετερόκλητες κρατικές αρχές να δρουν, ερήμην της κοινωνίας των πολιτών. Δεν είναι κακό, αυτό κάνει κάθε "Κράτος". Το πρόβλημα ξεκινάει από τη στιγμή που οι πολίτες "παραδοθούν" στην κρατική και κατ' επέκταση στην κομματική, τοπική ή ευρύτερη, βούληση. Δεν επαναλαμβάνω το τετριμμένο "μην τα περιμένεις όλα από την πολιτεία". Αναφέρομαι σε μια βαθύτερη αντίληψη που επικρατεί όλο και πιο έντονα στους πολίτες, ότι η κεντρική εξουσία αφενός μπορεί και αφετέρου θέλει να μας επιλύσει οποιοδήποτε πρόβλημα. Ακόμη και να μας πει αν έχουμε απλό συνάχι ή γρίπη των χοίρων, των πτηνών ή των ιγκουάνα! Θυμάμαι εδώ κάτι άσχετο: ακόμη και στις ταραχές του περασμένου Δεκέμβρη, οι πιτσιρικάδες που διαμαρτύρονταν ήθελαν -λέει - καλύτερη εκπαίδευση από το "Κράτος" και σίγουρη επαγγελματική αποκατάσταση, προφανώς σε αντίτιμο της καλύτερης εκπαίδευσης(!), πάλι από το περίφημο "Κράτος"! Κατ' αναλογία το ίδιο συνέβη και στην πρόσφατη πύρινη καταστροφή: Το "Κράτος" αποφάσισε, σχεδίασε, έδρασε, έθεσε προτεραιότητες και ακόμη συνεχάρη, εκρίθη και κατεκρίθη. Και ευρέθη τελικώς ένοχο, ή αθώο, ό,τι προτιμάτε! Ή μάλλον, ό,τι κι αν προτιμάτε το "Κράτος" θα είναι εκεί, αλλάζοντας κομματικό χρώμα, προστατεύοντας τη δική του - απαραίτητη - ύπαρξη αλλά εσείς θα εξακολουθείτε να απολαμβάνετε ελλειμματικές υπηρεσίες όσο πιστεύετε - με μια επίμονη, ακατανόητη και ολίγον μεταφυσική πίστη - ότι σε κάποιο σημείο στο απώτερο, άγνωστο, μέλλον θα καλύψει το έλλειμμά του. Δεν επαναφέρω το δίλημμα κρατική υπηρεσία ή ιδιωτική πρωτοβουλία, ώστε να προλάβω ανούσια αντιπαράθεση. Υπογραμμίζω το αναπάντητο ερώτημα, για τα ελληνικά πράγματα: τοπικές κοινωνίες των πολιτών ή κεντρική και εν πολλοίς κομματική εξουσία; Στους πολίτες θα συμπεριλάβω - υπό την ευρεία έννοια - και τις επιχειρήσεις και τους οικονομικά ισχυρούς. Στην παραδοξολογία του κρατισμού, ακόμη και κερδοφόρες επιχειρήσεις ή κραταιοί οικονομικά συμπατριώτες μας αρνούνται ή αδρανούν να προστατεύσουν τα δικά τους συμφέροντα, παραδομένοι κι αυτοί στη γλυκερή σκέψη ενός "Κράτους-ψευτοπαλίκαρου" που θα σκοτώσει δράκους και θα σβήσει φωτιές!
Ατομισμός και κρατισμός. Τα βγάζω από τα εισαγωγικά γιατί βαρέθηκα να τα κρύβω και γιατί και η ελληνική κοινωνία τα υιοθέτησε πλήρως. Αν ακούγονται αντιφατικά, δεν ξέρω πως αλλιώς να τα ονομάσω. Πάνω σε αυτούς τους δύο πυλώνες η ελληνική κοινωνία μεταλλάσσεται από συνεκτικό και πολιτισμικά διακριτό ιστορικό ιδιότυπο σε ένα κατακερματισμένο και, συναθροιζόμενα, αδύναμο και ευάλωτο σύνολο. Ο ανορθολογικός αφορισμός από το σύνολο και η πρόσδεση στο κεντρικό γραφειοκρατικό κράτος, κατακλύζουν ολοένα και βαθύτερα τα κοινωνικά στρώματα, αναπαράγουν το πολιτικό σύστημα, όντας τα αίτια αδυναμίας της κοινωνίας να ανταποκριθεί υγιώς στα μείζονα προβλήματα και να επιβάλλει τη δική της ατζέντα στους κυβερνώντες, στα κόμματα και στη δημόσια συζήτηση γιατί πολύ απλά η κοινωνία μας δεν έχει ατζέντα. Έχει μικρές, εύκολα ικανοποιούμενες ανάγκες - ένα μικρό σπιτάκι (αυθαίρετο), ένα τοπικό Πανεπιστημιάκι, μια δημόσια θεσούλα (με μέσον), ένα αυτοκινητάκι (μετά από απόσυρση), ένα τακτοποιημένο ημιυπαίθριο( όχι νομιμοποιηθέντα), λίγα ευρώ για ένα τοπικό πανηγύρι- γι' αυτό και είναι αδύναμη, ευάλωτη και κατά περίπτωση χειραγωγούμενη. Γι' αυτό και εξακολουθεί να παράγει ήρωες σε μια εποχή τεχνοκρατών. Με μικρές απαιτήσεις, με λίγα διατιθέμενα μέσα, ο "ήρωας πυροσβέστης/αεροπόρος/εθελοντής" θα διακριθεί, γιατί αν υπήρχαν τα μέσα, η πρόληψη η οργάνωση, η δραστήρια τοπική κοινωνία, οι πραγματικά ενεργοί πολίτες πολύ απλά δεν θα χρειαζόντουσαν οι ήρωες σε τέτοιες περιστάσεις. Αν ικανοποιήσει κανείς τις - μικρές - της ανάγκες, η κοινωνία μας τον ερωτεύεται. Ενίοτε τον παντρεύεται κιόλας! Πάντως σε καμιά περίπτωση δεν τον χωρίζει. Εσείς ποιον προτιμάτε; Καραμανλή ή Παπανδρέου;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου