Εν αναμονή των εξελίξεων στο ΠΑΣΟΚ μέχρι την 11η Νοεμβρίου και εφόσον δεν προκύψει κάποιο γεγονός που θα χρειαστεί να σχολιάσουμε, ας εξετάσουμε που βρίσκεται το πολιτικό μας σύστημα στην παρούσα φάση, κρίσιμη από κάθε άποψη για τα κόμματα, τους κύριους φορείς και εκφραστές του.
Στο σύγχρονο πολιτικό μας βίο και ιδιαίτερα μετά την τελευταία εκλογική αναμέτρηση, προέκυψε μια εντελώς ιδιόμορφη κατάσταση, όπου το επίκεντρο του επικοινωνιακού και πολιτικού μας χάρτη καταλαμβάνει το ισχυρό προφίλ του Κώστα Καραμανλή. Η ΝΔ απώλεσε ένα σημαντικό μέρος της εκλογικής της δύναμης, σε σχέση με τις εκλογές του 2004, όμως η εικόνα του Πρωθυπουργού είναι εκείνη η οποία λειτούργησε ως σημείο αναφοράς και αντίστοιχα τοποθέτησης των ψηφοφόρων σχετικά με αυτήν. Η ψήφος διαμαρτυρίας απέναντι στην κυβερνώσα παράταξη διοχετεύθηκε-υπό τύπον διάχυσης θα λέγαμε- στα μικρότερα κόμματα και πολύ λιγότερο προς το ΠΑΣΟΚ, ακριβώς γιατί δεν υπήρχε το επικοινωνιακό αντίπαλο δέος: ένας "αντι-Καραμανλής", γύρω από τον οποίο θα συσπειρωνόταν η αρνητική προς τη ΝΔ ψήφος.
Από τη μια πλευρά λοιπόν, έχουμε ένα πολύ ισχυρό επικοινωνιακό πόλο, τον κ. Καραμανλή, και όχι ένα ελκυστικό κομματικό οργανισμό. Η ΝΔ κατόρθωσε να νικήσει όχι λόγω της ισχύος της πολιτικής της ιδεολογίας, αλλά χάρη στην προσωπικότητα του αρχηγού της. Δεν ασχολήθηκε με πρόγραμμα, θέσεις, ιδέες. Δεν ανέδειξε νέες πολιτικές. Αρκούμενη στη διαχείριση της εξουσίας, προέβαλε και προβάλλει τον Καραμανλή ως σύνοψη της κομματικής της ταυτότητας. Από την άλλη πλευρά, εκείνη της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο διάλογος-μέχρις διαμελιστικής αντιπαράθεσης-περιστρέφεται γύρω από την αναζήτηση ηγέτη. Το δίλημμα "Βενιζέλος ή Παπανδρέου" τέθηκε συγκριτικά με τον αντίπαλο αρχηγό της ΝΔ και όχι σε αντιπαραβολή με τις διαφορές στην πολιτική και την ιδεολογία μεταξύ των δύο κομμάτων. Δεν δείχνει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να ενδιαφέρεται πραγματικά για τη διατύπωση, με σαφήνεια, θέσεων και αρχών επί των οποίων να διεξαχθεί μια πολιτική συζήτηση αλλά αρκείται στην εξεύρεση αρχηγού ικανού να λάβει το χρίσμα του "καταλληλότερου" των δημοσκοπήσεων. Από αυτήν την άποψη, όντως η ΝΔ κατόρθωσε να νικήσει το ΠΑΣΟΚ και σε ένα δεύτερο επίπεδο. Εκείνο του συγκριτικού πλεονεκτήματος που-θεωρητικά τουλάχιστον- διέθετε το κόμμα που ιδρύθηκε από τον Α. Παπανδρέου, στον τομέα της ιδεολογίας και των αρχών, έναντι της κεντροδεξιάς ή δεξιάς παράταξης. Καταγράφεται μια εναγώνια προσπάθεια σύγκλισης του κινήματος προς ένα αμιγώς προσωποπαγές μοντέλο πολιτικής αντιπαράθεσης, όπου ο πιο επικοινωνιακός αρχηγός κερδίζει και τον πρωθυπουργικό θώκο.
Συμπερασματικά, τα δύο κόμματα εξουσίας εγκαταλείπουν, σταδιακά, τα ιδεολογικά τους καταφύγια προκειμένου να καθίστανται δια μέσου και εξαιτίας των εκάστοτε ηγετών τους, διαχειριστές της εξουσίας. Το επιφανειακά αθώο επιχείρημα που έγινε επίκαιρο πρόσφατα κατά τη διάρκεια των διαδικασιών στο ΠΑΣΟΚ, "να ρωτήσουμε το λαό τι είδους ΠΑΣΟΚ θέλει" στην πραγματικότητα ακυρώνει κάθε έννοια πολιτικής συζήτησης και ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Κινείται στο σύγχρονο πνεύμα του "κόμματος-προϊόντος" που προσφέρεται στον "ψηφοφόρο-πελάτη" προκειμένου να καταναλωθεί, εφόσον τύχει της κατάλληλης προώθησης και επικοινωνιακής επεξεργασίας. Προδίδει βεβαίως η εν λόγω θέση μια βαθιά κρίση στα κόμματα εξουσίας, όπου οι μετέχοντες στα πολιτικά πράγματα αρκούνται στη διεκδίκηση της εξουσίας χωρίς να μπορούν να καθοδηγήσουν ούτε να εμπνεύσουν, εφόσον οι επιλογές τους δεν προέρχονται από την ιδεολογική δεξαμενή σκέψης αλλά από τις επιταγές της χαρασσόμενης επικοινωνιακής πολιτικής.
Τα κόμματα της ελάσσονος αντιπολίτευσης δεν παρέμειναν εκτός του κύκλου που περιγράφηκε πιο πάνω. Καρατζαφέρης και Αλαβάνος πολλαπλασίασαν-ως επικοινωνιακά πρόσωπα- τα οφέλη που προέκυψαν από την ψήφο διαμαρτυρίας, "σκηνοθετώντας" ο καθένας από ένα "story" για το κόμμα του εξαιρετικά παραγωγικό, από την άποψη της εκλογικής δύναμης που ενισχύθηκε σημαντικά και για τους δύο: Ο Αλαβάνος ως ο "ηγέτης" μιας διαμαρτυρόμενης -αενάως-νέας ή "νέας" γενιάς, με ένα κόμμα που μάλλον δεν πρέπει να έχει και το μικρότερο μέσο όρο ηλικίας βουλευτών (απλώς το καταγράφουμε για να υπογραμμίσουμε τη δύναμη της επικοινωνίας) και ο Καρατζαφέρης ως ο διαχειριστής της "πατριωτικής οργής".
Το ΚΚΕ δεν προσφέρεται για τέτοιου είδους ανάλυση εφόσον πρόκειται περισσότερο για κομματικό μηχανισμό και λιγότερο για κόμμα με την κλασσική έννοια. Σαφώς και πρόκειται για φορέα ιδεολογίας, η οποία όμως δεν συνδιαλέγεται με τα κοινωνικά, πολιτικά και επικοινωνιακά δρώμενα, αλλά υποκαθιστά μια φιλοσοφική στάση ζωής όπου το κόμμα αποτελεί απλά μια έκφρασή της. Ως εκ τούτου η εκλογική του δύναμη δεν υπόκειται σε μεταβολές εξαιτίας των παραγόντων που αναλύσαμε εδώ.
Ο Καραμανλής δεν κατόρθωσε να διευρύνει την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία. Εντούτοις, κατόρθωσε-εκούσια ή ακούσια- να αποιδεολογικοποιήσει την πολιτική ζωή και να επιβάλλει επικοινωνιακούς όρους στο πολιτικό παιχνίδι. Οι κραδασμοί στο πολιτικό σύστημα δεν έχουν γίνει ακόμη αισθητοί αλλά εύκολα μπορεί κανείς να τους αφουγκραστεί. Ήδη το ΠΑΣΟΚ, ως κόμμα εξουσίας και συνεπώς κύρια πληττόμενο από την εκλογική ήττα, υφίσταται το σοκ της ανάγκης μετασχηματισμού του. Υπάρχει άραγε και συνέχεια;
Στο σύγχρονο πολιτικό μας βίο και ιδιαίτερα μετά την τελευταία εκλογική αναμέτρηση, προέκυψε μια εντελώς ιδιόμορφη κατάσταση, όπου το επίκεντρο του επικοινωνιακού και πολιτικού μας χάρτη καταλαμβάνει το ισχυρό προφίλ του Κώστα Καραμανλή. Η ΝΔ απώλεσε ένα σημαντικό μέρος της εκλογικής της δύναμης, σε σχέση με τις εκλογές του 2004, όμως η εικόνα του Πρωθυπουργού είναι εκείνη η οποία λειτούργησε ως σημείο αναφοράς και αντίστοιχα τοποθέτησης των ψηφοφόρων σχετικά με αυτήν. Η ψήφος διαμαρτυρίας απέναντι στην κυβερνώσα παράταξη διοχετεύθηκε-υπό τύπον διάχυσης θα λέγαμε- στα μικρότερα κόμματα και πολύ λιγότερο προς το ΠΑΣΟΚ, ακριβώς γιατί δεν υπήρχε το επικοινωνιακό αντίπαλο δέος: ένας "αντι-Καραμανλής", γύρω από τον οποίο θα συσπειρωνόταν η αρνητική προς τη ΝΔ ψήφος.
Από τη μια πλευρά λοιπόν, έχουμε ένα πολύ ισχυρό επικοινωνιακό πόλο, τον κ. Καραμανλή, και όχι ένα ελκυστικό κομματικό οργανισμό. Η ΝΔ κατόρθωσε να νικήσει όχι λόγω της ισχύος της πολιτικής της ιδεολογίας, αλλά χάρη στην προσωπικότητα του αρχηγού της. Δεν ασχολήθηκε με πρόγραμμα, θέσεις, ιδέες. Δεν ανέδειξε νέες πολιτικές. Αρκούμενη στη διαχείριση της εξουσίας, προέβαλε και προβάλλει τον Καραμανλή ως σύνοψη της κομματικής της ταυτότητας. Από την άλλη πλευρά, εκείνη της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο διάλογος-μέχρις διαμελιστικής αντιπαράθεσης-περιστρέφεται γύρω από την αναζήτηση ηγέτη. Το δίλημμα "Βενιζέλος ή Παπανδρέου" τέθηκε συγκριτικά με τον αντίπαλο αρχηγό της ΝΔ και όχι σε αντιπαραβολή με τις διαφορές στην πολιτική και την ιδεολογία μεταξύ των δύο κομμάτων. Δεν δείχνει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να ενδιαφέρεται πραγματικά για τη διατύπωση, με σαφήνεια, θέσεων και αρχών επί των οποίων να διεξαχθεί μια πολιτική συζήτηση αλλά αρκείται στην εξεύρεση αρχηγού ικανού να λάβει το χρίσμα του "καταλληλότερου" των δημοσκοπήσεων. Από αυτήν την άποψη, όντως η ΝΔ κατόρθωσε να νικήσει το ΠΑΣΟΚ και σε ένα δεύτερο επίπεδο. Εκείνο του συγκριτικού πλεονεκτήματος που-θεωρητικά τουλάχιστον- διέθετε το κόμμα που ιδρύθηκε από τον Α. Παπανδρέου, στον τομέα της ιδεολογίας και των αρχών, έναντι της κεντροδεξιάς ή δεξιάς παράταξης. Καταγράφεται μια εναγώνια προσπάθεια σύγκλισης του κινήματος προς ένα αμιγώς προσωποπαγές μοντέλο πολιτικής αντιπαράθεσης, όπου ο πιο επικοινωνιακός αρχηγός κερδίζει και τον πρωθυπουργικό θώκο.
Συμπερασματικά, τα δύο κόμματα εξουσίας εγκαταλείπουν, σταδιακά, τα ιδεολογικά τους καταφύγια προκειμένου να καθίστανται δια μέσου και εξαιτίας των εκάστοτε ηγετών τους, διαχειριστές της εξουσίας. Το επιφανειακά αθώο επιχείρημα που έγινε επίκαιρο πρόσφατα κατά τη διάρκεια των διαδικασιών στο ΠΑΣΟΚ, "να ρωτήσουμε το λαό τι είδους ΠΑΣΟΚ θέλει" στην πραγματικότητα ακυρώνει κάθε έννοια πολιτικής συζήτησης και ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Κινείται στο σύγχρονο πνεύμα του "κόμματος-προϊόντος" που προσφέρεται στον "ψηφοφόρο-πελάτη" προκειμένου να καταναλωθεί, εφόσον τύχει της κατάλληλης προώθησης και επικοινωνιακής επεξεργασίας. Προδίδει βεβαίως η εν λόγω θέση μια βαθιά κρίση στα κόμματα εξουσίας, όπου οι μετέχοντες στα πολιτικά πράγματα αρκούνται στη διεκδίκηση της εξουσίας χωρίς να μπορούν να καθοδηγήσουν ούτε να εμπνεύσουν, εφόσον οι επιλογές τους δεν προέρχονται από την ιδεολογική δεξαμενή σκέψης αλλά από τις επιταγές της χαρασσόμενης επικοινωνιακής πολιτικής.
Τα κόμματα της ελάσσονος αντιπολίτευσης δεν παρέμειναν εκτός του κύκλου που περιγράφηκε πιο πάνω. Καρατζαφέρης και Αλαβάνος πολλαπλασίασαν-ως επικοινωνιακά πρόσωπα- τα οφέλη που προέκυψαν από την ψήφο διαμαρτυρίας, "σκηνοθετώντας" ο καθένας από ένα "story" για το κόμμα του εξαιρετικά παραγωγικό, από την άποψη της εκλογικής δύναμης που ενισχύθηκε σημαντικά και για τους δύο: Ο Αλαβάνος ως ο "ηγέτης" μιας διαμαρτυρόμενης -αενάως-νέας ή "νέας" γενιάς, με ένα κόμμα που μάλλον δεν πρέπει να έχει και το μικρότερο μέσο όρο ηλικίας βουλευτών (απλώς το καταγράφουμε για να υπογραμμίσουμε τη δύναμη της επικοινωνίας) και ο Καρατζαφέρης ως ο διαχειριστής της "πατριωτικής οργής".
Το ΚΚΕ δεν προσφέρεται για τέτοιου είδους ανάλυση εφόσον πρόκειται περισσότερο για κομματικό μηχανισμό και λιγότερο για κόμμα με την κλασσική έννοια. Σαφώς και πρόκειται για φορέα ιδεολογίας, η οποία όμως δεν συνδιαλέγεται με τα κοινωνικά, πολιτικά και επικοινωνιακά δρώμενα, αλλά υποκαθιστά μια φιλοσοφική στάση ζωής όπου το κόμμα αποτελεί απλά μια έκφρασή της. Ως εκ τούτου η εκλογική του δύναμη δεν υπόκειται σε μεταβολές εξαιτίας των παραγόντων που αναλύσαμε εδώ.
Ο Καραμανλής δεν κατόρθωσε να διευρύνει την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία. Εντούτοις, κατόρθωσε-εκούσια ή ακούσια- να αποιδεολογικοποιήσει την πολιτική ζωή και να επιβάλλει επικοινωνιακούς όρους στο πολιτικό παιχνίδι. Οι κραδασμοί στο πολιτικό σύστημα δεν έχουν γίνει ακόμη αισθητοί αλλά εύκολα μπορεί κανείς να τους αφουγκραστεί. Ήδη το ΠΑΣΟΚ, ως κόμμα εξουσίας και συνεπώς κύρια πληττόμενο από την εκλογική ήττα, υφίσταται το σοκ της ανάγκης μετασχηματισμού του. Υπάρχει άραγε και συνέχεια;
Technorati Tags: Καραμανλής, Παπανδρέου, Βενιζέλος, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΛΑΟΣ, Αλαβάνος, Καρατζαφέρης
Powered by ScribeFire.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου