Στο προηγούμενο άρθρο μας αναφερθήκαμε στη δημιουργία και εγκαθίδρυση της πολιτικής έννοιας του "μεσαίου χώρου" ως χρήσιμου εργαλείου διαχείρισης των κοινωνικών τάσεων, από την πλευρά των πολιτικών κομμάτων. Είναι ενδιαφέρον να εξετάσουμε τις περαιτέρω εξελίξεις σε αυτό το χώρο, εφόσον κατά την άποψή μας είναι εκείνος που κυριαρχεί στις εξελίξεις όχι εξαιτίας των πρωτοποριακών ιδεολογικών του θέσεων αλλά λόγω του "όγκου" που καταλαμβάνει στο πολιτικό σκηνικό.
Όπως έχουμε επαναλάβει, η βάση επί της οποίας εδράζεται ο "μεσαίος χώρος" είναι περισσότερο οικονομική και κοινωνική και σαφώς λιγότερο ιδεολογική. Κυρίαρχο λοιπόν στοιχείο που δρα καταλυτικά και καθοδηγεί τις εξελίξεις εντός της ευρείας αυτής ομάδας δεν είναι άλλο από εκείνο της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας καθώς και των μεγεθών που την αποτυπώνουν. Από σειρά στοιχείων που πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας, με προεξάρχοντα τα αποτελέσματα της έρευνας σχετικά με τα επίπεδα φτώχειας στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις εγχωρίων και αλλοδαπών οικονομικών οργανισμών, η οικονομική ανάπτυξη παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα υφίσταται κόπωση. Η αύξηση στην τιμή του πετρελαίου, η επιβράδυνση στον τομέα των οικοδομών καθώς και η ισχυροποίηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, έρχονται να περιορίσουν το επίπεδο διαβίωσης της ελληνικής οικογένειας καθώς και να διευρύνουν το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Ο "μεσαίος χώρος" βρίσκεται στην πρώτη φάση μιας σταδιακής αποδυνάμωσης με πολιτικές συνέπειες που θα αναφέρουμε συνοπτικά.
Τα πρώτα δείγματα αποδυνάμωσης του "μεσαίου χώρου" έκαναν την εμφάνισή τους στα αποτελέσματα της πρόσφατης εκλογικής αναμέτρησης. Τα δύο μεγάλα κόμματα-οι παραδοσιακοί διαχειριστές του "μεσαίου χώρου"- απώλεσαν ταυτόχρονα τουλάχιστον 6% της εκλογικής τους δύναμης. Αντίστοιχα, τα κόμματα της αριστεράς αλλά και το ΛΑΟΣ είτε ενίσχυσαν τις δυνάμεις τους είτε απέκτησαν κοινοβουλευτική παρουσία, ως εκφραστές της ψήφου διαμαρτυρίας η οποία διοχετεύθηκε προς αυτές τις κατευθύνσεις, απόρροια της διεύρυνσης της κοινωνικής ομάδας των μέσων εισοδημάτων που πλήττονται ιδιαίτερα.
Οι εξελίξεις αυτές κρύβουν δυναμική που εν δυνάμει μπορεί να οδηγήσει σε μείζονες ανατροπές στο ελληνικό πολιτικό φάσμα, εφόσον το δικομματικό σύστημα αποτύχει να δημιουργήσει ταχύτερους και αποτελεσματικότερους μηχανισμούς αναδιανομής του εισοδήματος. Υποσυνείδητα και εν είδη αντανακλαστικής κίνησης θα έλεγε κανείς, η κυβέρνηση προσπαθεί να κινηθεί αταβιστικά προς αυτήν την κατεύθυνση. Ιδρύει ταμείο κατά της φτώχειας, διανέμει - με πρωτοφανή ταχύτητα και σχετική αδεξιότητα- αποζημιώσεις σε πυρόπληκτους, συζητά για επίδομα θέρμανσης. Σαφώς και δεν πρόκειται για συγκροτημένο πρόγραμμα δράσης αλλά για αυθόρμητη αντίδραση απέναντι στον επερχόμενη απειλή διάλυσης του πιο συμπαγούς και ογκώδους κοινωνικού μορφώματος. Ομοίως, έχει προνοήσει στην εισροή ψήφων από το "μεσαίο χώρο" του εξωτερικού αφού δεν πρέπει να μας διαφύγει το γεγονός ότι από την προηγούμενη θητεία της έχει φροντίσει να θεσμοθετήσει το δικαίωμα ψήφου των ομογενών από την επόμενη εκλογική αναμέτρηση.
Η αξιωματική αντιπολίτευση δε δείχνει να αντιλαμβάνεται για μια ακόμη φορά τη διαμόρφωση των νέων όρων υπό τους οποίους θα κληθεί να υποβάλλει την εναλλακτική πρόταση εξουσίας. Το ΠΑΣΟΚ φαίνεται κορεσμένο και αδιάφορο να επεξεργαστεί έστω και υποτυπωδώς σχέδιο για την επόμενη μέρα του "μεσαίου χώρου". Ακόμη και το αντιπολιτευτικό έργο , επί του οποίου ενέχει θεσμική αρμοδιότητα, το έχει παραδώσει στην εσωκομματική αντιπολίτευση της ΝΔ. Ίσως οι κραδασμοί στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης το βγάλουν από τον πολιτικό λήθαργο που έχει περιπέσει.
25 Οκτ 2007
13 Οκτ 2007
Σημίτης, Καραμανλής, Βενιζέλος: οι "μεσαίοι"΄;
Φεύγοντας για λίγο από την επικαιρότητα, θα επιχειρήσουμε μια σύντομη ανάλυση των δομικών μεταβολών που καταγράφηκαν στην ελληνική κοινωνία, σε μια προσπάθεια να σκιαγραφήσουμε τον κεντρικό κορμό του εκλογικού σώματος. Από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του '90, ο Κώστας Σημίτης κυριάρχησε στο πολιτικό σκηνικό, με κεντρικό στοιχείο της πολιτικής του τον εκσυγχρονισμό. Ο τομέας που έκανε πιο αισθητή την παρουσία του ο, κατά Σημίτη, εκσυγχρονισμός δεν ήταν άλλος από αυτόν της οικονομίας, αφήνοντας στην Ελλάδα τα αποτυπώματά του μέχρι και σήμερα. Η εισαγωγή του ευρώ, το χρηματιστήριο, η υπερχρέωση των νοικοκυριών-εξαιτίας των χαμηλών επιτοκίων-η θεμελίωση σημαντικών έργων στη χώρα ακόμη και η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων, ήταν αποτελέσματα μιας λογιστικής θεώρησης της πολιτικής και κατ' επέκταση και της κοινωνικής ζωής. Ανεξάρτητα αν τα παραπάνω αποτιμώνται ως θετικά ή αρνητικά-κατά περίπτωση ή συνολικά- αναμφισβήτητα εισήγαγαν μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας σε μια διαφορετική αντίληψη και στάση ζωής. Σταδιακά, διαμορφώθηκε ένα εντελώς διαφορετικό οικονομικό προφίλ για το μέσο Έλληνα, όπου η ευημερία συναρτάται όχι μόνο με την εργασία ή τα περιουσιακά στοιχεία αλλά και από τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις Τράπεζες και μια σειρά πλήθους εξωγενών παραγόντων. Εν ολίγοις, αποτέλεσμα της οικονομικής πολιτικής Σημίτη ήταν όντως η βελτίωση των οικονομικών δεικτών αλλά ταυτόχρονα και η ενίσχυση της ευαισθησίας αυτών, όντας υποκείμενοι σε ποικίλες επιδράσεις. Έτσι, έχουμε την απίστευτη-για τα καθ' ημάς δεδομένα-εικόνα, εξαιρετικά όμως περιγραφική: ο μέσος Έλληνας δεν ανησυχεί πλέον αν θα του αυξήσει το ενοίκιο ο ιδιοκτήτης του σπιτιού του αλλά αν θα αυξήσει τα επιτόκια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ως εκ τούτου αν θα αυξηθεί η δόση του στεγαστικού του δανείου (παγκοσμιοποίηση!). Συγκροτήθηκε έτσι μια ιδιότυπη αλλά εξαιρετικά ευρεία κοινωνική ομάδα Ελλήνων, που διαπερνά ολόκληρο το πολιτικό φάσμα, στο μέσο της εισοδηματικής κλίμακας, με κοινό χαρακτηριστικό την απαίτηση οικονομικής και κοινωνικής σταθερότητας, εφόσον από αυτά εξαρτάται η ευημερία των μελών της. Αυτήν την κοινωνική ομάδα ονομάζουμε "μεσαίο χώρο". Ηλικιακά, μόλις που αγγίζει τη "γενιά του Πολυτεχνείου". Δεν προσδιορίζεται από ισχυρές ιστορικές καταβολές, δεν μετείχε σε κρίσιμες ιστορικές περιόδους. Δεν διαθέτει ιδεολογικά αποθέματα ικανά να την μετακινήσουν σε ακραίες κομματικές περιοχές. Σίγουρα έχει πολιτική άποψη, αλλά προτιμά έναν αξιόπιστο διαχειριστή από έναν εμπνευσμένο ηγέτη. Σε αυτό το χρονικό σημείο έκανε την εμφάνισή του ο Κώστας Καραμανλής.
Ο νυν Πρωθυπουργός αξιοποίησε, σχετικά γρήγορα, δύο ζητήματα: την αναγνώριση, από μέρους του, της πραγματικότητας του "μεσαίου χώρου" και την εκ των πραγμάτων ύπαρξη της "σκοτεινής πλευράς" της οικονομικής πολιτικής του κ. Σημίτη. Η "σκοτεινή πλευρά" δεν ήταν άλλη από εκείνη στην οποία συσσωρεύθηκε το αποτέλεσμα της ιδιοτελούς διαχείρισης μέρους της "εκσυγχρονιστικής" λογιστικής. Ο Κώστας Καραμανλής έδειξε στο "μεσαίο χώρο" αυτήν τη "σκοτεινή πλευρά". Δεν έχει σημασία αν μπόρεσε να τη φωτίσει για να τη δείξει. Δεν έχει σημασία αν όντως υπήρξαν πρόσωπα από το χώρο του ΠΑΣΟΚ που άσκησαν την εξουσία για να αποκτήσουν οικονομική και πολιτική ισχύ. Επικοινωνιακά, καταγράφηκε ανεξίτηλα στη συνείδηση των πολιτών του "μεσαίου χώρου" ο κίνδυνος που δυνητικά προερχόταν από αυτήν την κατεύθυνση. Από την άλλη ο κ. Καραμανλής κατόρθωσε να αναδειχθεί ως ο ικανός και αξιόπιστος θεματοφύλακας της σταθερότητας και της χρηστής διακυβέρνησης. Μετασχημάτισε τον εαυτό του και το κόμμα του σε αυτό ακριβώς που επιθυμούσε η κυρίαρχη κοινωνική ομάδα. Απο-ιδεολογικοποίησε την προεκλογική εκστρατεία, προβάλλοντας ως συνθήματα ό,τι σεμνό, ταπεινό και ήπιο. Αυτά παράγει ως πολιτική. Οπωσδήποτε, επιθυμεί να καταγράψει υπέρ του και άλλα θετικά σημεία: μεταρρυθμίσεις, συνταγματική αναθεώρηση, ασφαλιστικό. Τίποτα όμως χωρίς να το διοχετεύσει από το βασικό κανάλι της συνταγής της επιτυχίας του. Αν δεν υιοθετείται από το "μεσαίο χώρο" αποδυναμώνεται ή αποσύρεται.
Κάπου εδώ μας προέκυψε το Ζάππειο και ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Κεντρικό επιχείρημα του υποψηφίου προέδρου του ΠΑΣΟΚ είναι η αδυναμία του κ. Παπανδρέου να αντιπαρατεθεί επιτυχώς με τον κ. Καραμανλή, ενώ αντίθετα θεωρεί πως ο ίδιος διαθέτει αυτήν τη δυνατότητα. Δεν προσδιορίζει τη δική του πρόταση με ιδεολογικούς ή πολιτικούς όρους. Επικεντρώνεται στο προφίλ του Πρωθυπουργού, θεωρώντας ότι αυτό είναι το εμπόδιο που φράσσει το δρόμο του ΠΑΣΟΚ προς την εξουσία. Κατά συνέπεια, πρεσβεύει πως αυτό που μπορεί-ή πρέπει- να εξασκήσει καλύτερα από τον κ. Καραμανλή και έτσι να τον ανατρέψει από το βάθρο του, δεν είναι παρά η διαχείριση του "μεσαίου χώρου".
Επ΄αυτού, μπορούμε να διατυπώσουμε δύο παρατηρήσεις: Οι κοινωνικές ομάδες δεν είναι ακίνητες και αδρανείς οντότητες στο χρόνο. Θεωρούμε, όπως μπορεί κανείς να αναγνώσει και από το εκλογικό αποτέλεσμα, πως ο "μεσαίος χώρος" μετεξελίχθηκε και δεν θα είναι εφικτό να απευθυνθεί κανείς σε αυτόν με όρους της δεκαετίας του '90. Πράγματι, ο κ. Καραμανλής το έκανε και πάλι, κατά την πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση, με οριακά αποτελέσματα όπως αποδείχθηκε. Στην ατζέντα αυτής της κοινωνικής ομάδας μάλλον αρχίζουν να προστίθενται και νέα ζητήματα, με το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής να είναι κάποια από αυτά που θα μπορούσε κανείς να σκεφθεί. Η δεύτερη παρατήρησή μας αφορά στη στάση των πιο "ενεργών" πολιτικά ομάδων ή ρευμάτων απέναντι στο "όλον ΠΑΣΟΚ". Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης όχι μόνο δεν κατόρθωσε να προσεταιριστεί το "μεσαίο χώρο"-στοιχείο απαραίτητο για την εκλογική νίκη- αλλά απώλεσε επιπλέον και τις ομάδες εκείνες που εμφανίζονται ως οι πλέον "ευκίνητες" μεταξύ των πολιτικών επιλογών, κυρίως προς τα αριστερά του. Εκτιμάμε ότι σε αυτή τη γραμμή σκέψης εδράζεται το φαινόμενο της αντίφασης που καταγράφεται στις τελευταίες δημοσκοπήσεις αναφορικά με την εκλογή προέδρου στο ΠΑΣΟΚ: ναι στον κ. Παπανδρέου για αρχηγό του κόμματος ναι στον κ. Βενιζέλο για υποψήφιο Πρωθυπουργό. Αρχίζει να διαφαίνεται πως η διάσταση στην κορυφή του κινήματος βρίσκεται σε πλήρη ευθυγράμμιση με αντίστοιχη διάσταση στη βάση.
Ο νυν Πρωθυπουργός αξιοποίησε, σχετικά γρήγορα, δύο ζητήματα: την αναγνώριση, από μέρους του, της πραγματικότητας του "μεσαίου χώρου" και την εκ των πραγμάτων ύπαρξη της "σκοτεινής πλευράς" της οικονομικής πολιτικής του κ. Σημίτη. Η "σκοτεινή πλευρά" δεν ήταν άλλη από εκείνη στην οποία συσσωρεύθηκε το αποτέλεσμα της ιδιοτελούς διαχείρισης μέρους της "εκσυγχρονιστικής" λογιστικής. Ο Κώστας Καραμανλής έδειξε στο "μεσαίο χώρο" αυτήν τη "σκοτεινή πλευρά". Δεν έχει σημασία αν μπόρεσε να τη φωτίσει για να τη δείξει. Δεν έχει σημασία αν όντως υπήρξαν πρόσωπα από το χώρο του ΠΑΣΟΚ που άσκησαν την εξουσία για να αποκτήσουν οικονομική και πολιτική ισχύ. Επικοινωνιακά, καταγράφηκε ανεξίτηλα στη συνείδηση των πολιτών του "μεσαίου χώρου" ο κίνδυνος που δυνητικά προερχόταν από αυτήν την κατεύθυνση. Από την άλλη ο κ. Καραμανλής κατόρθωσε να αναδειχθεί ως ο ικανός και αξιόπιστος θεματοφύλακας της σταθερότητας και της χρηστής διακυβέρνησης. Μετασχημάτισε τον εαυτό του και το κόμμα του σε αυτό ακριβώς που επιθυμούσε η κυρίαρχη κοινωνική ομάδα. Απο-ιδεολογικοποίησε την προεκλογική εκστρατεία, προβάλλοντας ως συνθήματα ό,τι σεμνό, ταπεινό και ήπιο. Αυτά παράγει ως πολιτική. Οπωσδήποτε, επιθυμεί να καταγράψει υπέρ του και άλλα θετικά σημεία: μεταρρυθμίσεις, συνταγματική αναθεώρηση, ασφαλιστικό. Τίποτα όμως χωρίς να το διοχετεύσει από το βασικό κανάλι της συνταγής της επιτυχίας του. Αν δεν υιοθετείται από το "μεσαίο χώρο" αποδυναμώνεται ή αποσύρεται.
Κάπου εδώ μας προέκυψε το Ζάππειο και ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Κεντρικό επιχείρημα του υποψηφίου προέδρου του ΠΑΣΟΚ είναι η αδυναμία του κ. Παπανδρέου να αντιπαρατεθεί επιτυχώς με τον κ. Καραμανλή, ενώ αντίθετα θεωρεί πως ο ίδιος διαθέτει αυτήν τη δυνατότητα. Δεν προσδιορίζει τη δική του πρόταση με ιδεολογικούς ή πολιτικούς όρους. Επικεντρώνεται στο προφίλ του Πρωθυπουργού, θεωρώντας ότι αυτό είναι το εμπόδιο που φράσσει το δρόμο του ΠΑΣΟΚ προς την εξουσία. Κατά συνέπεια, πρεσβεύει πως αυτό που μπορεί-ή πρέπει- να εξασκήσει καλύτερα από τον κ. Καραμανλή και έτσι να τον ανατρέψει από το βάθρο του, δεν είναι παρά η διαχείριση του "μεσαίου χώρου".
Επ΄αυτού, μπορούμε να διατυπώσουμε δύο παρατηρήσεις: Οι κοινωνικές ομάδες δεν είναι ακίνητες και αδρανείς οντότητες στο χρόνο. Θεωρούμε, όπως μπορεί κανείς να αναγνώσει και από το εκλογικό αποτέλεσμα, πως ο "μεσαίος χώρος" μετεξελίχθηκε και δεν θα είναι εφικτό να απευθυνθεί κανείς σε αυτόν με όρους της δεκαετίας του '90. Πράγματι, ο κ. Καραμανλής το έκανε και πάλι, κατά την πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση, με οριακά αποτελέσματα όπως αποδείχθηκε. Στην ατζέντα αυτής της κοινωνικής ομάδας μάλλον αρχίζουν να προστίθενται και νέα ζητήματα, με το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής να είναι κάποια από αυτά που θα μπορούσε κανείς να σκεφθεί. Η δεύτερη παρατήρησή μας αφορά στη στάση των πιο "ενεργών" πολιτικά ομάδων ή ρευμάτων απέναντι στο "όλον ΠΑΣΟΚ". Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης όχι μόνο δεν κατόρθωσε να προσεταιριστεί το "μεσαίο χώρο"-στοιχείο απαραίτητο για την εκλογική νίκη- αλλά απώλεσε επιπλέον και τις ομάδες εκείνες που εμφανίζονται ως οι πλέον "ευκίνητες" μεταξύ των πολιτικών επιλογών, κυρίως προς τα αριστερά του. Εκτιμάμε ότι σε αυτή τη γραμμή σκέψης εδράζεται το φαινόμενο της αντίφασης που καταγράφεται στις τελευταίες δημοσκοπήσεις αναφορικά με την εκλογή προέδρου στο ΠΑΣΟΚ: ναι στον κ. Παπανδρέου για αρχηγό του κόμματος ναι στον κ. Βενιζέλο για υποψήφιο Πρωθυπουργό. Αρχίζει να διαφαίνεται πως η διάσταση στην κορυφή του κινήματος βρίσκεται σε πλήρη ευθυγράμμιση με αντίστοιχη διάσταση στη βάση.
Technorati Tags: ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Σημίτης, Καραμανλής, Παπανδρέου, Βενιζέλος
Powered by ScribeFire.
8 Οκτ 2007
Ο Αλέκος (Παπαδόπουλος) και το Σύνδρομο της Ιφιγένειας
Έχουμε αναφερθεί κατά καιρούς από το παρόν ιστολόγιο στο ζήτημα της "σκηνοθεσίας" που επιστρατεύεται προκειμένου να επικοινωνήσουν ηγέτες και κόμματα το μήνυμά τους προς το εκλογικό σώμα. Στο πλαίσιο αυτό, κατασκευάζεται ή -καλύτερα-σκηνοθετείται ένα "story" μέσα στο οποίο κινείται η εικόνα του ηγέτη, προκειμένου να διαμορφωθεί το κατάλληλο επικοινωνιακό προφίλ. Το περιεχόμενο της έννοιας "κατάλληλο" συναρτάται με τα εκάστοτε δημοσκοπικά και άλλα δεδομένα ώστε να μεγιστοποιείται το πολιτικό όφελος.
Στην παρούσα φάση ο κ. Παπανδρέου χρειάζεται εναγωνίως ένα ισχυρό επικοινωνιακό γεγονός που θα προσθέτει στη γενικά ήπια και διαλλακτική εικόνα που επιθυμεί να παρουσιάζει, ένα τόνο ηγετικό και αποφασιστικό, χωρίς όμως να έρθει σε απόλυτη σύγκρουση με τα στελέχη που μετέχουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην κεντρική σκηνή της διένεξης που λαμβάνει χώρα στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ταυτόχρονα, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επιθυμούσε να οδηγεί τις εξελίξεις με πρώτο θέμα στην εσωκομματική ατζέντα εκείνο της υπονόμευσής του από αριθμό-ή ομάδα- στελεχών του κινήματος. Ο Αλέκος Παπαδόπουλος του προσφέρει την απόλυτη ευκαιρία να καταδείξει αυτήν ακριβώς την πρόθεση. Πολιτικός χαμηλών τόνων, που στο παρελθόν είχε ήδη δηλώσει πως θα αποχωρούσε από την ενεργό πολιτική, ενώ ενίοτε εκφράζει ευθαρσώς τις θέσεις του αποτελεί τον ιδανικό υποψήφιο προς διαγραφή από το κόμμα σε μια εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία.
Η αφορμή για μια τέτοια ενέργεια έχει ήδη δοθεί στον κ. Παπανδρέου, εφόσον ο κ. Παπαδόπουλος έχει σκιαγραφηθεί ως ένα από τα πρόσωπα που εξύφαναν ή μετείχαν στην περίφημη πια υπονόμευση της πορείας του κινήματος. Βεβαίως η αξιοποίηση αυτής της ευκαιρίας θα εξαρτηθεί τόσο από τον στρατηγικό σχεδιασμό της ομάδας του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ όσο και από τα πολιτικά αντανακλαστικά του. Εντούτοις, δείχνει περίπου νομοτελειακή μια τέτοια ενέργεια στο άμεσο μέλλον αφού όπως εκτιμάμε δεν θα προκαλέσει "επικοινωνιακό πανικό" και εξ΄αυτού
ενσαρκώνεται ιδανικά ο ρόλος της "Ιφιγένειας" στο σκηνικό του Τρωικού
Πολέμου που βιώνει το ΠΑΣΟΚ.
Στην παρούσα φάση ο κ. Παπανδρέου χρειάζεται εναγωνίως ένα ισχυρό επικοινωνιακό γεγονός που θα προσθέτει στη γενικά ήπια και διαλλακτική εικόνα που επιθυμεί να παρουσιάζει, ένα τόνο ηγετικό και αποφασιστικό, χωρίς όμως να έρθει σε απόλυτη σύγκρουση με τα στελέχη που μετέχουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην κεντρική σκηνή της διένεξης που λαμβάνει χώρα στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ταυτόχρονα, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επιθυμούσε να οδηγεί τις εξελίξεις με πρώτο θέμα στην εσωκομματική ατζέντα εκείνο της υπονόμευσής του από αριθμό-ή ομάδα- στελεχών του κινήματος. Ο Αλέκος Παπαδόπουλος του προσφέρει την απόλυτη ευκαιρία να καταδείξει αυτήν ακριβώς την πρόθεση. Πολιτικός χαμηλών τόνων, που στο παρελθόν είχε ήδη δηλώσει πως θα αποχωρούσε από την ενεργό πολιτική, ενώ ενίοτε εκφράζει ευθαρσώς τις θέσεις του αποτελεί τον ιδανικό υποψήφιο προς διαγραφή από το κόμμα σε μια εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία.
Η αφορμή για μια τέτοια ενέργεια έχει ήδη δοθεί στον κ. Παπανδρέου, εφόσον ο κ. Παπαδόπουλος έχει σκιαγραφηθεί ως ένα από τα πρόσωπα που εξύφαναν ή μετείχαν στην περίφημη πια υπονόμευση της πορείας του κινήματος. Βεβαίως η αξιοποίηση αυτής της ευκαιρίας θα εξαρτηθεί τόσο από τον στρατηγικό σχεδιασμό της ομάδας του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ όσο και από τα πολιτικά αντανακλαστικά του. Εντούτοις, δείχνει περίπου νομοτελειακή μια τέτοια ενέργεια στο άμεσο μέλλον αφού όπως εκτιμάμε δεν θα προκαλέσει "επικοινωνιακό πανικό" και εξ΄αυτού
ενσαρκώνεται ιδανικά ο ρόλος της "Ιφιγένειας" στο σκηνικό του Τρωικού
Πολέμου που βιώνει το ΠΑΣΟΚ.
Technorati Tags: ΠΑΣΟΚ, Παπανδρέου, Παπαδόπουλος
Powered by ScribeFire.
Τα Κόμματα και η Προοπτική τους
Εν αναμονή των εξελίξεων στο ΠΑΣΟΚ μέχρι την 11η Νοεμβρίου και εφόσον δεν προκύψει κάποιο γεγονός που θα χρειαστεί να σχολιάσουμε, ας εξετάσουμε που βρίσκεται το πολιτικό μας σύστημα στην παρούσα φάση, κρίσιμη από κάθε άποψη για τα κόμματα, τους κύριους φορείς και εκφραστές του.
Στο σύγχρονο πολιτικό μας βίο και ιδιαίτερα μετά την τελευταία εκλογική αναμέτρηση, προέκυψε μια εντελώς ιδιόμορφη κατάσταση, όπου το επίκεντρο του επικοινωνιακού και πολιτικού μας χάρτη καταλαμβάνει το ισχυρό προφίλ του Κώστα Καραμανλή. Η ΝΔ απώλεσε ένα σημαντικό μέρος της εκλογικής της δύναμης, σε σχέση με τις εκλογές του 2004, όμως η εικόνα του Πρωθυπουργού είναι εκείνη η οποία λειτούργησε ως σημείο αναφοράς και αντίστοιχα τοποθέτησης των ψηφοφόρων σχετικά με αυτήν. Η ψήφος διαμαρτυρίας απέναντι στην κυβερνώσα παράταξη διοχετεύθηκε-υπό τύπον διάχυσης θα λέγαμε- στα μικρότερα κόμματα και πολύ λιγότερο προς το ΠΑΣΟΚ, ακριβώς γιατί δεν υπήρχε το επικοινωνιακό αντίπαλο δέος: ένας "αντι-Καραμανλής", γύρω από τον οποίο θα συσπειρωνόταν η αρνητική προς τη ΝΔ ψήφος.
Από τη μια πλευρά λοιπόν, έχουμε ένα πολύ ισχυρό επικοινωνιακό πόλο, τον κ. Καραμανλή, και όχι ένα ελκυστικό κομματικό οργανισμό. Η ΝΔ κατόρθωσε να νικήσει όχι λόγω της ισχύος της πολιτικής της ιδεολογίας, αλλά χάρη στην προσωπικότητα του αρχηγού της. Δεν ασχολήθηκε με πρόγραμμα, θέσεις, ιδέες. Δεν ανέδειξε νέες πολιτικές. Αρκούμενη στη διαχείριση της εξουσίας, προέβαλε και προβάλλει τον Καραμανλή ως σύνοψη της κομματικής της ταυτότητας. Από την άλλη πλευρά, εκείνη της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο διάλογος-μέχρις διαμελιστικής αντιπαράθεσης-περιστρέφεται γύρω από την αναζήτηση ηγέτη. Το δίλημμα "Βενιζέλος ή Παπανδρέου" τέθηκε συγκριτικά με τον αντίπαλο αρχηγό της ΝΔ και όχι σε αντιπαραβολή με τις διαφορές στην πολιτική και την ιδεολογία μεταξύ των δύο κομμάτων. Δεν δείχνει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να ενδιαφέρεται πραγματικά για τη διατύπωση, με σαφήνεια, θέσεων και αρχών επί των οποίων να διεξαχθεί μια πολιτική συζήτηση αλλά αρκείται στην εξεύρεση αρχηγού ικανού να λάβει το χρίσμα του "καταλληλότερου" των δημοσκοπήσεων. Από αυτήν την άποψη, όντως η ΝΔ κατόρθωσε να νικήσει το ΠΑΣΟΚ και σε ένα δεύτερο επίπεδο. Εκείνο του συγκριτικού πλεονεκτήματος που-θεωρητικά τουλάχιστον- διέθετε το κόμμα που ιδρύθηκε από τον Α. Παπανδρέου, στον τομέα της ιδεολογίας και των αρχών, έναντι της κεντροδεξιάς ή δεξιάς παράταξης. Καταγράφεται μια εναγώνια προσπάθεια σύγκλισης του κινήματος προς ένα αμιγώς προσωποπαγές μοντέλο πολιτικής αντιπαράθεσης, όπου ο πιο επικοινωνιακός αρχηγός κερδίζει και τον πρωθυπουργικό θώκο.
Συμπερασματικά, τα δύο κόμματα εξουσίας εγκαταλείπουν, σταδιακά, τα ιδεολογικά τους καταφύγια προκειμένου να καθίστανται δια μέσου και εξαιτίας των εκάστοτε ηγετών τους, διαχειριστές της εξουσίας. Το επιφανειακά αθώο επιχείρημα που έγινε επίκαιρο πρόσφατα κατά τη διάρκεια των διαδικασιών στο ΠΑΣΟΚ, "να ρωτήσουμε το λαό τι είδους ΠΑΣΟΚ θέλει" στην πραγματικότητα ακυρώνει κάθε έννοια πολιτικής συζήτησης και ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Κινείται στο σύγχρονο πνεύμα του "κόμματος-προϊόντος" που προσφέρεται στον "ψηφοφόρο-πελάτη" προκειμένου να καταναλωθεί, εφόσον τύχει της κατάλληλης προώθησης και επικοινωνιακής επεξεργασίας. Προδίδει βεβαίως η εν λόγω θέση μια βαθιά κρίση στα κόμματα εξουσίας, όπου οι μετέχοντες στα πολιτικά πράγματα αρκούνται στη διεκδίκηση της εξουσίας χωρίς να μπορούν να καθοδηγήσουν ούτε να εμπνεύσουν, εφόσον οι επιλογές τους δεν προέρχονται από την ιδεολογική δεξαμενή σκέψης αλλά από τις επιταγές της χαρασσόμενης επικοινωνιακής πολιτικής.
Τα κόμματα της ελάσσονος αντιπολίτευσης δεν παρέμειναν εκτός του κύκλου που περιγράφηκε πιο πάνω. Καρατζαφέρης και Αλαβάνος πολλαπλασίασαν-ως επικοινωνιακά πρόσωπα- τα οφέλη που προέκυψαν από την ψήφο διαμαρτυρίας, "σκηνοθετώντας" ο καθένας από ένα "story" για το κόμμα του εξαιρετικά παραγωγικό, από την άποψη της εκλογικής δύναμης που ενισχύθηκε σημαντικά και για τους δύο: Ο Αλαβάνος ως ο "ηγέτης" μιας διαμαρτυρόμενης -αενάως-νέας ή "νέας" γενιάς, με ένα κόμμα που μάλλον δεν πρέπει να έχει και το μικρότερο μέσο όρο ηλικίας βουλευτών (απλώς το καταγράφουμε για να υπογραμμίσουμε τη δύναμη της επικοινωνίας) και ο Καρατζαφέρης ως ο διαχειριστής της "πατριωτικής οργής".
Το ΚΚΕ δεν προσφέρεται για τέτοιου είδους ανάλυση εφόσον πρόκειται περισσότερο για κομματικό μηχανισμό και λιγότερο για κόμμα με την κλασσική έννοια. Σαφώς και πρόκειται για φορέα ιδεολογίας, η οποία όμως δεν συνδιαλέγεται με τα κοινωνικά, πολιτικά και επικοινωνιακά δρώμενα, αλλά υποκαθιστά μια φιλοσοφική στάση ζωής όπου το κόμμα αποτελεί απλά μια έκφρασή της. Ως εκ τούτου η εκλογική του δύναμη δεν υπόκειται σε μεταβολές εξαιτίας των παραγόντων που αναλύσαμε εδώ.
Ο Καραμανλής δεν κατόρθωσε να διευρύνει την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία. Εντούτοις, κατόρθωσε-εκούσια ή ακούσια- να αποιδεολογικοποιήσει την πολιτική ζωή και να επιβάλλει επικοινωνιακούς όρους στο πολιτικό παιχνίδι. Οι κραδασμοί στο πολιτικό σύστημα δεν έχουν γίνει ακόμη αισθητοί αλλά εύκολα μπορεί κανείς να τους αφουγκραστεί. Ήδη το ΠΑΣΟΚ, ως κόμμα εξουσίας και συνεπώς κύρια πληττόμενο από την εκλογική ήττα, υφίσταται το σοκ της ανάγκης μετασχηματισμού του. Υπάρχει άραγε και συνέχεια;
Στο σύγχρονο πολιτικό μας βίο και ιδιαίτερα μετά την τελευταία εκλογική αναμέτρηση, προέκυψε μια εντελώς ιδιόμορφη κατάσταση, όπου το επίκεντρο του επικοινωνιακού και πολιτικού μας χάρτη καταλαμβάνει το ισχυρό προφίλ του Κώστα Καραμανλή. Η ΝΔ απώλεσε ένα σημαντικό μέρος της εκλογικής της δύναμης, σε σχέση με τις εκλογές του 2004, όμως η εικόνα του Πρωθυπουργού είναι εκείνη η οποία λειτούργησε ως σημείο αναφοράς και αντίστοιχα τοποθέτησης των ψηφοφόρων σχετικά με αυτήν. Η ψήφος διαμαρτυρίας απέναντι στην κυβερνώσα παράταξη διοχετεύθηκε-υπό τύπον διάχυσης θα λέγαμε- στα μικρότερα κόμματα και πολύ λιγότερο προς το ΠΑΣΟΚ, ακριβώς γιατί δεν υπήρχε το επικοινωνιακό αντίπαλο δέος: ένας "αντι-Καραμανλής", γύρω από τον οποίο θα συσπειρωνόταν η αρνητική προς τη ΝΔ ψήφος.
Από τη μια πλευρά λοιπόν, έχουμε ένα πολύ ισχυρό επικοινωνιακό πόλο, τον κ. Καραμανλή, και όχι ένα ελκυστικό κομματικό οργανισμό. Η ΝΔ κατόρθωσε να νικήσει όχι λόγω της ισχύος της πολιτικής της ιδεολογίας, αλλά χάρη στην προσωπικότητα του αρχηγού της. Δεν ασχολήθηκε με πρόγραμμα, θέσεις, ιδέες. Δεν ανέδειξε νέες πολιτικές. Αρκούμενη στη διαχείριση της εξουσίας, προέβαλε και προβάλλει τον Καραμανλή ως σύνοψη της κομματικής της ταυτότητας. Από την άλλη πλευρά, εκείνη της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο διάλογος-μέχρις διαμελιστικής αντιπαράθεσης-περιστρέφεται γύρω από την αναζήτηση ηγέτη. Το δίλημμα "Βενιζέλος ή Παπανδρέου" τέθηκε συγκριτικά με τον αντίπαλο αρχηγό της ΝΔ και όχι σε αντιπαραβολή με τις διαφορές στην πολιτική και την ιδεολογία μεταξύ των δύο κομμάτων. Δεν δείχνει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να ενδιαφέρεται πραγματικά για τη διατύπωση, με σαφήνεια, θέσεων και αρχών επί των οποίων να διεξαχθεί μια πολιτική συζήτηση αλλά αρκείται στην εξεύρεση αρχηγού ικανού να λάβει το χρίσμα του "καταλληλότερου" των δημοσκοπήσεων. Από αυτήν την άποψη, όντως η ΝΔ κατόρθωσε να νικήσει το ΠΑΣΟΚ και σε ένα δεύτερο επίπεδο. Εκείνο του συγκριτικού πλεονεκτήματος που-θεωρητικά τουλάχιστον- διέθετε το κόμμα που ιδρύθηκε από τον Α. Παπανδρέου, στον τομέα της ιδεολογίας και των αρχών, έναντι της κεντροδεξιάς ή δεξιάς παράταξης. Καταγράφεται μια εναγώνια προσπάθεια σύγκλισης του κινήματος προς ένα αμιγώς προσωποπαγές μοντέλο πολιτικής αντιπαράθεσης, όπου ο πιο επικοινωνιακός αρχηγός κερδίζει και τον πρωθυπουργικό θώκο.
Συμπερασματικά, τα δύο κόμματα εξουσίας εγκαταλείπουν, σταδιακά, τα ιδεολογικά τους καταφύγια προκειμένου να καθίστανται δια μέσου και εξαιτίας των εκάστοτε ηγετών τους, διαχειριστές της εξουσίας. Το επιφανειακά αθώο επιχείρημα που έγινε επίκαιρο πρόσφατα κατά τη διάρκεια των διαδικασιών στο ΠΑΣΟΚ, "να ρωτήσουμε το λαό τι είδους ΠΑΣΟΚ θέλει" στην πραγματικότητα ακυρώνει κάθε έννοια πολιτικής συζήτησης και ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Κινείται στο σύγχρονο πνεύμα του "κόμματος-προϊόντος" που προσφέρεται στον "ψηφοφόρο-πελάτη" προκειμένου να καταναλωθεί, εφόσον τύχει της κατάλληλης προώθησης και επικοινωνιακής επεξεργασίας. Προδίδει βεβαίως η εν λόγω θέση μια βαθιά κρίση στα κόμματα εξουσίας, όπου οι μετέχοντες στα πολιτικά πράγματα αρκούνται στη διεκδίκηση της εξουσίας χωρίς να μπορούν να καθοδηγήσουν ούτε να εμπνεύσουν, εφόσον οι επιλογές τους δεν προέρχονται από την ιδεολογική δεξαμενή σκέψης αλλά από τις επιταγές της χαρασσόμενης επικοινωνιακής πολιτικής.
Τα κόμματα της ελάσσονος αντιπολίτευσης δεν παρέμειναν εκτός του κύκλου που περιγράφηκε πιο πάνω. Καρατζαφέρης και Αλαβάνος πολλαπλασίασαν-ως επικοινωνιακά πρόσωπα- τα οφέλη που προέκυψαν από την ψήφο διαμαρτυρίας, "σκηνοθετώντας" ο καθένας από ένα "story" για το κόμμα του εξαιρετικά παραγωγικό, από την άποψη της εκλογικής δύναμης που ενισχύθηκε σημαντικά και για τους δύο: Ο Αλαβάνος ως ο "ηγέτης" μιας διαμαρτυρόμενης -αενάως-νέας ή "νέας" γενιάς, με ένα κόμμα που μάλλον δεν πρέπει να έχει και το μικρότερο μέσο όρο ηλικίας βουλευτών (απλώς το καταγράφουμε για να υπογραμμίσουμε τη δύναμη της επικοινωνίας) και ο Καρατζαφέρης ως ο διαχειριστής της "πατριωτικής οργής".
Το ΚΚΕ δεν προσφέρεται για τέτοιου είδους ανάλυση εφόσον πρόκειται περισσότερο για κομματικό μηχανισμό και λιγότερο για κόμμα με την κλασσική έννοια. Σαφώς και πρόκειται για φορέα ιδεολογίας, η οποία όμως δεν συνδιαλέγεται με τα κοινωνικά, πολιτικά και επικοινωνιακά δρώμενα, αλλά υποκαθιστά μια φιλοσοφική στάση ζωής όπου το κόμμα αποτελεί απλά μια έκφρασή της. Ως εκ τούτου η εκλογική του δύναμη δεν υπόκειται σε μεταβολές εξαιτίας των παραγόντων που αναλύσαμε εδώ.
Ο Καραμανλής δεν κατόρθωσε να διευρύνει την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία. Εντούτοις, κατόρθωσε-εκούσια ή ακούσια- να αποιδεολογικοποιήσει την πολιτική ζωή και να επιβάλλει επικοινωνιακούς όρους στο πολιτικό παιχνίδι. Οι κραδασμοί στο πολιτικό σύστημα δεν έχουν γίνει ακόμη αισθητοί αλλά εύκολα μπορεί κανείς να τους αφουγκραστεί. Ήδη το ΠΑΣΟΚ, ως κόμμα εξουσίας και συνεπώς κύρια πληττόμενο από την εκλογική ήττα, υφίσταται το σοκ της ανάγκης μετασχηματισμού του. Υπάρχει άραγε και συνέχεια;
Technorati Tags: Καραμανλής, Παπανδρέου, Βενιζέλος, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΛΑΟΣ, Αλαβάνος, Καρατζαφέρης
Powered by ScribeFire.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)