Επανήλθαμε μετά από απουσία ενός μήνα περίπου, διάστημα εξαιρετικά περιεκτικό από πλευράς επικοινωνιακών γεγονότων, ωστόσο απίστευτα θλιβερό εξαιτίας της πύρινης λαίλαπας που ταλαιπώρησε τη χώρα μας. Δεν θα κάνουμε ιδιαίτερη αναφορά στα τραγικά γεγονότα, εφόσον το θέμα καλύφθηκε εκτενώς από το σύνολο των μέσων μαζικής επικοινωνίας και ενημέρωσης. Απλά θα λάβουμε ως δεδομένο ότι τελικώς καταγράφηκε στη συλλογική μνήμη ως γεγονός εθνικής εμβέλειας και ως τέτοιο θα το χειριστούμε από την επικοινωνιακή του όψη.
Ας ξεκινήσουμε με ένα σχόλιο για την προκήρυξη των εκλογών. Είχαμε πολλάκις διατυπώσει την άποψη σχετικά με το άκαιρο των πρόωρων εκλογών και ταυτόχρονα είχαμε παρατηρήσει πως η ΝΔ μόνο όφελος εκλογικό θα εισέπραττε εάν η χώρα θα οδηγείτο σε εκλογές στον προβλεπόμενο από το Σύνταγμα χρόνο. Εντούτοις ο κ. Καραμανλής επέλεξε όχι μόνο να προκηρύξει αυτές πρόωρα αλλά και σε χρόνο εντελώς μακρυά από κάθε επικοινωνιακή λογική ή συνταγή αν προτιμάτε. Η επιλογή αυτή εμπεριείχε ένα εξαιρετικά υψηλό ρίσκο όπως διεφάνη και από τις πρόσφατες εξελίξεις-πυρκαγιές, νέες αποκαλύψεις περί ομολόγων κλπ- διότι απλούστατα ο χρόνος των εκλογών λειτουργεί ως ένα ψυχολογικό όριο, το διάστημα μέχρι την 16η Σεπτεμβρίου ήταν εξαιρετικά μικρό σε σχέση με το χρόνο προκήρυξης και ως εκ τούτου η συσσώρευση ισχυρών επικοινωνιακών και πολιτικών συμβάντων σε ένα τόσο στενό χρονικό ορίζοντα δύσκολα μπορεί να το διαχειρισθεί κανείς ορθά. Αρκετές ενδείξεις παραπέμπουν στο εσπευσμένο της απόφασης, γεγονός που μας κάνει να διερωτώμεθα για τα πραγματικά αίτια μιας τέτοιας απόφασης. Οι απλοϊκές εξηγήσεις, όπως ο αιφνιδιασμός του ΠΑΣΟΚ και των άλλων κομμάτων, το κλείσιμο της Βουλής για να μην κληθεί ο κ. Ζορμπάς κ.ά. δεν επαρκούν για να δικαιολογήσουν το ρίσκο που ανέλαβε ο Πρωθυπουργός αφού είχε στη διάθεσή του πληθώρα εναλλακτικών λύσεων ώστε να αντιμετωπίσει τέτοιες εξελίξεις. Επί του παρόντος δεν θα θέλαμε να διατυπώσουμε σενάρια, αλλά θα επανέλθουμε όταν θα έχει ξεκαθαρίσει κάπως το τοπίο. Σημειώνουμε πάντως ότι ο πραγματικός λόγος προκήρυξης των εκλογών δεν είναι ορατός και χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.
Στο μικρό χρονικό διάστημα που διέρρευσε υπήρξε ένας καταιγισμός, μια πραγματική καταιγίδα, αρνητικών για την Κυβέρνηση γεγονότων που αναμφίβολα βάζει σε σκέψεις τον μη ειδικό αναφορικά με το νικητή των επικείμενων εκλογών και συνεπώς σχετικά και με την ακρίβεια των δημοσκοπήσεων. Ας εξετάσουμε όμως την κατάσταση λεπτομερέστερα. Υπάρχει ένα φαινόμενο στην κοινωνική ψυχολογία που ονομάζεται "halo effect" ή φαινόμενο του "φωτοστέφανου". Αναφέρεται στην αντίληψη που έχει διαμορφώσει η κοινή γνώμη-ή μια ομάδα ανθρώπων-σχετικά με κάποιο άτομο, αποδίδοντας σε αυτό ένα σύνολο θετικών ιδιοτήτων (τίμιος, συμπαθητικός, ειλικρινής κλπ). Το βλέπει δηλαδή-χαριτολογώντας- σαν να έχει ένα φωτοστέφανο γύρω από το κεφάλι του, οπότε όλες του οι πράξεις ή οι παραλείψεις εξετάζονται μέσα από αυτό το πρίσμα. Πάρτε ένα παράδειγμα από το δικό σας κοινωνικό περίγυρο. Όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους που τους χαρακτηρίζουμε "καλά παιδιά". Μια θετική τους πράξη έρχεται να ενισχύσει την γνώμη μας γι΄αυτά τα άτομα ενώ μια αρνητική απλώς περνά απαρατήρητη αφού επιστρατεύσουμε ένα καλό λόγο: " Ο Χ είναι καλό παιδί, δε δικαιούται να κάνει ένα λάθος;". Το φαινόμενο γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτό στις σχολικές αίθουσες (ρωτήστε τα πιτσιρίκια σας αν πηγαίνουν σχολείο) ενώ έχει απίστευτη εφαρμογή στην πολιτική. Ο κ. Καραμανλής είναι ένα τυπικό δείγμα. Η εικόνα του απειλήθηκε από γεγονότα που υπό άλλες συνθήκες θα έκαναν οποιονδήποτε πολιτικό να αναζητά την αποδοχή του εκλογικού σώματος ανάμεσα στην κατηγορία "ΛΟΙΠΑ ΚΟΜΜΑΤΑ". Το φαινόμενο "halo" λειτούργησε προστατευτικά γύρω από το επικοινωνιακό του προφίλ και αυτό τη διέσωσε τις πρώτες κρίσιμες ημέρες. Στη συνέχεια η εθνική εμβέλεια, που εκούσια ή ακούσια, προσδόθηκε στην καταστροφική μανία της φωτιάς συσπείρωσε το εκλογικό σώμα γύρω από την Κυβέρνηση και τον ίδιο. Η κρίση, λόγω ακριβώς του μεγέθους της, λειτούργησε θετικά για το κυβερνών κόμμα. Θα επαναλάβουμε για μια ακόμη φορά τον επικοινωνιακό χαρακτήρα που διακρίνει το ιστολόγιο αυτό για να μην παρανοήσει κανείς τις κρίσεις μας σχετικά με το εύρος και την πραγματική εικόνα της καταστροφής που δεν εξετάζονται εδώ και εκφεύγουν του σκοπού του άρθρου μας.
Αναμφίβολα και κατά τα λοιπά, η προεκλογική εκστρατεία δεν επιφύλασσε άλλες εκπλήξεις μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, το βράδυ της Κυριακής της 9ης Σεπτεμβρίου. Η αξιωματική αντιπολίτευση διαχειρίσθηκε τα ζητήματα με χαρακτηριστική αδράνεια και διαφορά φάσης ως προς τη ροή των γεγονότων-δεν προαναγγέλλει κανείς την ανέγερση της "Νέας Ολυμπίας" αν δεν έχει προσεγγίσει και διαμορφώσει κατάλληλα το συναίσθημα της τοπικής κοινής γνώμης-ενώ οι ζυμώσεις στον ευρύτερο χώρο της ελάσσονος αντιπολίτευσης δεν προμηνύουν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες εξελίξεις. Δεν θα αναφερθούμε σε άλλα επικοινωνιακά "φάουλ" ή γεγονότα (θέμα της κ. Γεννηματά, τηλεμαχία, εντυπώσεις από τη ΔΕΘ, τηλεοπτικά σποτ κλπ) διότι τα θεωρούμε τετριμμένα και ως εκ τούτου με προβλέψιμη επίδραση στο εκλογικό σώμα. Για να δώσουμε ένα απλό παράδειγμα: από προηγούμενες δημοσκοπήσεις παλαιοτέρων αναμετρήσεων είναι γνωστή η επίδραση που έχει στο εκλογικό σώμα είτε η εξαγγελία μιας φορολογικής ελάφρυνσης είτε η "γκρίζα διαφήμιση". Απλά είναι απαραίτητο-όχι όμως και ιδιαίτερης σημασίας- να πραγματοποιηθεί εφόσον προσεγγίζει συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες. Θα τα χαρακτηρίζαμε ως τα εκ των ουκ άνευ μιας προεκλογικής εκστρατείας. Συνεπώς η κοινή γνώμη, παρά τις όποιες διακυμάνσεις, επανήλθε στα γνωστά αριθμητικά δεδομένα που αφορούν στο συσχετισμό της εκλογικής δύναμης των κομμάτων, όπως αυτές διαμορφώνονται από τις τρέχουσες τάσεις που επικρατούν στο εκλογικό σώμα. Δεν ανιχνεύεται καμία ουσιαστική μεταβολή. Η ΝΔ θα κατορθώσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση με περίπου 153 έως 155 έδρες, το ΠΑΣΟΚ στις 101 με 104, το ΚΚΕ στις 18-20, ο ΣΥΝ στις 10 με 12 και το ΛΑΟΣ στις 7-9, εφόσον κατορθώσει να ξεπεράσει το ποσοστό του 3%. Εδώ ας κρατήσουμε μια μικρή επιφύλαξη, αφού μετά τα τελευταία γεγονότα δεν είναι καθόλου βέβαιη η είσοδος στη Βουλή του κόμματος του κ. Καρατζαφέρη, οπότε και εμείς επιφυλασσόμεθα για μια νέα πρόβλεψη, εφόσον θα υπάρχουν διαθέσιμα νέα στοιχεία. Τα παραπάνω ισχύουν εφόσον διατηρείται από τα δημοσκοπικά δεδομένα το ΛΑΟΣ άνω του 3%. Επισημαίνουμε ότι η συμπεριφορά της κοινής γνώμης δεν εκφράζεται σταδιακά και ομαλά, όπως έχουμε επαναλάβει και παλαιότερα, οπότε αποτελεί ενδεχόμενο η ταχεία και μαζική μεταστροφή των ψηφοφόρων του ΛΑΟΣ προς τα κόμματα από τα οποία προήλθαν και συνεπώς ομοίως ενδεχόμενο αποτελεί και η συμπίεσή του κάτω από το 3%. Επίσης αξίζει να πούμε πως αναφορικά με τα ποσοστά των μικρών κομμάτων, το σφάλμα είναι συγκρίσιμο με το εκλογικό μέγεθός τους, οπότε και δεν λαμβάνουμε ιδιαίτερα ακριβή στοιχεία, ενώ η συσπείρωση των μεγάλων κομμάτων αυξάνεται δραματικά τις δύο τελευταίες ημέρες της αναμέτρησης (15 και 16 Σεπτεμβρίου για την υπόψη διαδικασία).
Ας ξεκινήσουμε με ένα σχόλιο για την προκήρυξη των εκλογών. Είχαμε πολλάκις διατυπώσει την άποψη σχετικά με το άκαιρο των πρόωρων εκλογών και ταυτόχρονα είχαμε παρατηρήσει πως η ΝΔ μόνο όφελος εκλογικό θα εισέπραττε εάν η χώρα θα οδηγείτο σε εκλογές στον προβλεπόμενο από το Σύνταγμα χρόνο. Εντούτοις ο κ. Καραμανλής επέλεξε όχι μόνο να προκηρύξει αυτές πρόωρα αλλά και σε χρόνο εντελώς μακρυά από κάθε επικοινωνιακή λογική ή συνταγή αν προτιμάτε. Η επιλογή αυτή εμπεριείχε ένα εξαιρετικά υψηλό ρίσκο όπως διεφάνη και από τις πρόσφατες εξελίξεις-πυρκαγιές, νέες αποκαλύψεις περί ομολόγων κλπ- διότι απλούστατα ο χρόνος των εκλογών λειτουργεί ως ένα ψυχολογικό όριο, το διάστημα μέχρι την 16η Σεπτεμβρίου ήταν εξαιρετικά μικρό σε σχέση με το χρόνο προκήρυξης και ως εκ τούτου η συσσώρευση ισχυρών επικοινωνιακών και πολιτικών συμβάντων σε ένα τόσο στενό χρονικό ορίζοντα δύσκολα μπορεί να το διαχειρισθεί κανείς ορθά. Αρκετές ενδείξεις παραπέμπουν στο εσπευσμένο της απόφασης, γεγονός που μας κάνει να διερωτώμεθα για τα πραγματικά αίτια μιας τέτοιας απόφασης. Οι απλοϊκές εξηγήσεις, όπως ο αιφνιδιασμός του ΠΑΣΟΚ και των άλλων κομμάτων, το κλείσιμο της Βουλής για να μην κληθεί ο κ. Ζορμπάς κ.ά. δεν επαρκούν για να δικαιολογήσουν το ρίσκο που ανέλαβε ο Πρωθυπουργός αφού είχε στη διάθεσή του πληθώρα εναλλακτικών λύσεων ώστε να αντιμετωπίσει τέτοιες εξελίξεις. Επί του παρόντος δεν θα θέλαμε να διατυπώσουμε σενάρια, αλλά θα επανέλθουμε όταν θα έχει ξεκαθαρίσει κάπως το τοπίο. Σημειώνουμε πάντως ότι ο πραγματικός λόγος προκήρυξης των εκλογών δεν είναι ορατός και χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.
Στο μικρό χρονικό διάστημα που διέρρευσε υπήρξε ένας καταιγισμός, μια πραγματική καταιγίδα, αρνητικών για την Κυβέρνηση γεγονότων που αναμφίβολα βάζει σε σκέψεις τον μη ειδικό αναφορικά με το νικητή των επικείμενων εκλογών και συνεπώς σχετικά και με την ακρίβεια των δημοσκοπήσεων. Ας εξετάσουμε όμως την κατάσταση λεπτομερέστερα. Υπάρχει ένα φαινόμενο στην κοινωνική ψυχολογία που ονομάζεται "halo effect" ή φαινόμενο του "φωτοστέφανου". Αναφέρεται στην αντίληψη που έχει διαμορφώσει η κοινή γνώμη-ή μια ομάδα ανθρώπων-σχετικά με κάποιο άτομο, αποδίδοντας σε αυτό ένα σύνολο θετικών ιδιοτήτων (τίμιος, συμπαθητικός, ειλικρινής κλπ). Το βλέπει δηλαδή-χαριτολογώντας- σαν να έχει ένα φωτοστέφανο γύρω από το κεφάλι του, οπότε όλες του οι πράξεις ή οι παραλείψεις εξετάζονται μέσα από αυτό το πρίσμα. Πάρτε ένα παράδειγμα από το δικό σας κοινωνικό περίγυρο. Όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους που τους χαρακτηρίζουμε "καλά παιδιά". Μια θετική τους πράξη έρχεται να ενισχύσει την γνώμη μας γι΄αυτά τα άτομα ενώ μια αρνητική απλώς περνά απαρατήρητη αφού επιστρατεύσουμε ένα καλό λόγο: " Ο Χ είναι καλό παιδί, δε δικαιούται να κάνει ένα λάθος;". Το φαινόμενο γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτό στις σχολικές αίθουσες (ρωτήστε τα πιτσιρίκια σας αν πηγαίνουν σχολείο) ενώ έχει απίστευτη εφαρμογή στην πολιτική. Ο κ. Καραμανλής είναι ένα τυπικό δείγμα. Η εικόνα του απειλήθηκε από γεγονότα που υπό άλλες συνθήκες θα έκαναν οποιονδήποτε πολιτικό να αναζητά την αποδοχή του εκλογικού σώματος ανάμεσα στην κατηγορία "ΛΟΙΠΑ ΚΟΜΜΑΤΑ". Το φαινόμενο "halo" λειτούργησε προστατευτικά γύρω από το επικοινωνιακό του προφίλ και αυτό τη διέσωσε τις πρώτες κρίσιμες ημέρες. Στη συνέχεια η εθνική εμβέλεια, που εκούσια ή ακούσια, προσδόθηκε στην καταστροφική μανία της φωτιάς συσπείρωσε το εκλογικό σώμα γύρω από την Κυβέρνηση και τον ίδιο. Η κρίση, λόγω ακριβώς του μεγέθους της, λειτούργησε θετικά για το κυβερνών κόμμα. Θα επαναλάβουμε για μια ακόμη φορά τον επικοινωνιακό χαρακτήρα που διακρίνει το ιστολόγιο αυτό για να μην παρανοήσει κανείς τις κρίσεις μας σχετικά με το εύρος και την πραγματική εικόνα της καταστροφής που δεν εξετάζονται εδώ και εκφεύγουν του σκοπού του άρθρου μας.
Αναμφίβολα και κατά τα λοιπά, η προεκλογική εκστρατεία δεν επιφύλασσε άλλες εκπλήξεις μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, το βράδυ της Κυριακής της 9ης Σεπτεμβρίου. Η αξιωματική αντιπολίτευση διαχειρίσθηκε τα ζητήματα με χαρακτηριστική αδράνεια και διαφορά φάσης ως προς τη ροή των γεγονότων-δεν προαναγγέλλει κανείς την ανέγερση της "Νέας Ολυμπίας" αν δεν έχει προσεγγίσει και διαμορφώσει κατάλληλα το συναίσθημα της τοπικής κοινής γνώμης-ενώ οι ζυμώσεις στον ευρύτερο χώρο της ελάσσονος αντιπολίτευσης δεν προμηνύουν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες εξελίξεις. Δεν θα αναφερθούμε σε άλλα επικοινωνιακά "φάουλ" ή γεγονότα (θέμα της κ. Γεννηματά, τηλεμαχία, εντυπώσεις από τη ΔΕΘ, τηλεοπτικά σποτ κλπ) διότι τα θεωρούμε τετριμμένα και ως εκ τούτου με προβλέψιμη επίδραση στο εκλογικό σώμα. Για να δώσουμε ένα απλό παράδειγμα: από προηγούμενες δημοσκοπήσεις παλαιοτέρων αναμετρήσεων είναι γνωστή η επίδραση που έχει στο εκλογικό σώμα είτε η εξαγγελία μιας φορολογικής ελάφρυνσης είτε η "γκρίζα διαφήμιση". Απλά είναι απαραίτητο-όχι όμως και ιδιαίτερης σημασίας- να πραγματοποιηθεί εφόσον προσεγγίζει συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες. Θα τα χαρακτηρίζαμε ως τα εκ των ουκ άνευ μιας προεκλογικής εκστρατείας. Συνεπώς η κοινή γνώμη, παρά τις όποιες διακυμάνσεις, επανήλθε στα γνωστά αριθμητικά δεδομένα που αφορούν στο συσχετισμό της εκλογικής δύναμης των κομμάτων, όπως αυτές διαμορφώνονται από τις τρέχουσες τάσεις που επικρατούν στο εκλογικό σώμα. Δεν ανιχνεύεται καμία ουσιαστική μεταβολή. Η ΝΔ θα κατορθώσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση με περίπου 153 έως 155 έδρες, το ΠΑΣΟΚ στις 101 με 104, το ΚΚΕ στις 18-20, ο ΣΥΝ στις 10 με 12 και το ΛΑΟΣ στις 7-9, εφόσον κατορθώσει να ξεπεράσει το ποσοστό του 3%. Εδώ ας κρατήσουμε μια μικρή επιφύλαξη, αφού μετά τα τελευταία γεγονότα δεν είναι καθόλου βέβαιη η είσοδος στη Βουλή του κόμματος του κ. Καρατζαφέρη, οπότε και εμείς επιφυλασσόμεθα για μια νέα πρόβλεψη, εφόσον θα υπάρχουν διαθέσιμα νέα στοιχεία. Τα παραπάνω ισχύουν εφόσον διατηρείται από τα δημοσκοπικά δεδομένα το ΛΑΟΣ άνω του 3%. Επισημαίνουμε ότι η συμπεριφορά της κοινής γνώμης δεν εκφράζεται σταδιακά και ομαλά, όπως έχουμε επαναλάβει και παλαιότερα, οπότε αποτελεί ενδεχόμενο η ταχεία και μαζική μεταστροφή των ψηφοφόρων του ΛΑΟΣ προς τα κόμματα από τα οποία προήλθαν και συνεπώς ομοίως ενδεχόμενο αποτελεί και η συμπίεσή του κάτω από το 3%. Επίσης αξίζει να πούμε πως αναφορικά με τα ποσοστά των μικρών κομμάτων, το σφάλμα είναι συγκρίσιμο με το εκλογικό μέγεθός τους, οπότε και δεν λαμβάνουμε ιδιαίτερα ακριβή στοιχεία, ενώ η συσπείρωση των μεγάλων κομμάτων αυξάνεται δραματικά τις δύο τελευταίες ημέρες της αναμέτρησης (15 και 16 Σεπτεμβρίου για την υπόψη διαδικασία).
Technorati Tags: εκλογές, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ, ΛΑΟΣ, δημοσκοπήσεις, αντιπολίτευση, Κυβέρνηση
Powered by ScribeFire.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου