29 Οκτ 2008

Για το Γιώργο...(όχι τον κ. Παπανδρέου! Τον Αναγνώστη του Ιστολογίου μας!)

Τα ενδιαφέροντα ερωτήματα ίσως παράγουν ενδιαφέρουσες θεωρήσεις ενός τόσο πολύπλοκου και συναρπαστικού αντικειμένου, όπως η πολιτική επικοινωνία. Προσπαθούμε λοιπόν να απαντήσουμε στα σχόλια - τα βλέπετε παρακάτω με έντονη γραμματοσειρά-ενός αναγνώστη, σχετικά με το ΣΥΡΙΖΑ και την κατά την άποψή μας, προοπτική του.

"Η διατήρηση των ποσοστών του σε διψήφια νούμερα κάθε άλλο παρά απογοητευτική είναι και ούτε τίθεται πιστεύω θέμα ηγεσίας".

Η πρόταση ακούγεται ορθή. Τα δημοσκοπικά ποσοστά του πολιτικού σχήματος εμφανίζονται υψηλότερα από ποτέ και συνεπώς δεν νοείται να τεθεί ευθέως θέμα ηγεσίας. Εγώ θα προσθέσω ότι και η παρούσα συγκυρία, συνοψιζόμενη στην κρίση αξιοπιστίας, σε δημοσκοπικό επίπεδο πάντοτε, του λεγόμενου δικομματισμού καθώς και η προβληματική ενατένιση της κοινωνίας σε ζητήματα όπως η οικολογία ή η ιδιωτική ανώτατη παιδεία, τοποθετούν τα κατ' εξοχήν θέματα της πολιτικής ατζέντας του ΣΥΡΙΖΑ στο επίκεντρο. Ανακύπτουν όμως δύο θέματα -σοβαρά κατά τη γνώμη μας επί των ανωτέρω:

Πρώτον: Η συσχέτιση μέσα στην ίδια πρόταση, φίλε Γιώργο, των εννοιών "ποσοστό" -προφανώς εκλογικό- και "ηγεσίας" είναι όντως ο πυρήνας του ζητήματος. Η εκρηκτική άνοδος των αριθμών προέκυψε -ή τουλάχιστον συνέπεσε χρονικά - όταν στην ηγεσία του "Συνασπισμού της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας" αναδείχθηκε ο κ. Τσίπρας. Είναι σαφές ότι οι ευρύτερες εξελίξεις και συγκυρίες στο χώρο της κεντροαριστεράς , αλλά και στην ευρύτερη πολιτική σκηνή, τροφοδότησαν με δυναμική αυτό το πολιτικό σχήμα. Όμως, η επικοινωνιακή δύναμη ενός νέου προσώπου οδήγησε στην αποτύπωση και σε επίπεδο αριθμών αυτής της δυναμικής. Για να γίνει κατανοητή η θέση μας, αρκεί να αντιστρέψουμε - με ολίγη δόση σοφιστείας! - την ουσία του σχολίου σου: Άλλο πρόσωπο στην ηγεσία θα οδηγούσε στα ίδια ποσοστά και με την ίδια ταχύτητα ανόδου; Το ίδιο πρόσωπο υπό διαφορετική συγκυρία θα προσέλκυε την ίδια δυναμική;
Εκτίμησή μας είναι πως όχι. Ο κ. Τσίπρας αποδείχθηκε, πραγματικά, ο "κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση ΑΛΛΑ την κατάλληλη στιγμή". Το τελευταίο σκέλος της φράσης είναι που τον κάνει πολιτικά ευάλωτο. Βεβαίως, σε καμιά περίπτωση δεν επιθυμούμε εδώ να υποβαθμίσουμε την ιδεολογικοπολιτική βαρύτητα του Συνασπισμού. Επικοινωνιακά όμως, ο κ. Τσίπρας-ως πρόσωπο και lifestyle αλλά όχι ως πολιτική προσωπικότητα- έπαιξε το ρόλο booster για τα εκλογικά ποσοστά του πολιτικού του φορέα και όχι η απήχηση των προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ στο εκλογικό σώμα. Διαβάζοντας όμως "ανάποδα" τα δεδομένα και τις εκτιμήσεις μας, πτώση των ποσοστών οδηγεί σε κρίση ηγεσίας, επειδή ακριβώς η "θεαματική" άνοδος του κ. Τσίπρα στην ηγεσία του Συνασπισμού δεν συνοδεύτηκε από τις αναγκαίες ζυμώσεις στο πολιτικό πεδίο. αλλά μόνο στο δημοσκοπικό. Δεν συγκρούστηκε ο κ. Τσίπρας, δεν συμμάχησε, δεν απέκτησε "πολιτικό εκτόπισμα" στο εσωτερικό του δικού του πολιτικού σχήματος. Σαφώς όλα αυτά είναι σε εξέλιξη. Όμως, βραχυχρόνια, δεν μπορούν να κατατεθούν -εφόσον δεν υφίστανται εισέτι- ως πολιτικό κεφάλαιο σε μια ενδεχόμενη κρίση. Στηρίζεται ο Πρόεδρος του Συνασπισμού από τα "διψήφια νούμερα" αλλά όχι και από τον "συμψηφισμό πολιτικών βιωμάτων".

Δεύτερον: Ποιοι απαρτίζουν τα "διψήφια νούμερα"; Είπαμε παραπάνω ότι ο κ. Τσίπρας "απογείωσε" τα δημοσκοπικά εκλογικά ποσοστά του Συνασπισμού. Αν εξετάσουμε από μια άλλη οπτική αυτούς τους "νεο -Συνασπιστές" (!) και αναρωτηθούμε αν προτιμούν "Τσίπρα οπουδήποτε", "Τσίπρα με Συνασπισμό" ή "Συνασπισμό ακόμη και άνευ Τσίπρα", ομολογώ ότι δεν είμαι απολύτως σίγουρος για τα ποσοστά των απαντήσεων. Η επιλογή των ψηφοφόρων, με άλλα λόγια, καθορίζεται από τις λύσεις που παρέχει ο ΣΥΡΙΖΑ ή απλώς από τα ζητήματα που προβάλλει; Η έντονη διαμαρτυρία για την κατάσταση επί παραδείγματι στην Παιδεία ελκύει, ή η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για την Παιδεία; Αν επιχειρήσω μια εκτίμηση, θα έλεγα ότι μάλλον το "συνολικό πακέτο" είναι εκείνο που εμφανίζεται ως ελκυστικότερο στο εκλογικό σώμα. Οι λόγοι έχουν να κάνουν κυρίως με προσλαμβάνουσες και κοινωνικά στερεότυπα (νέος αρχηγός/νέες ιδέες/διαμαρτυρόμενη αριστερά κλπ). Πρακτικά και εάν η εκτίμησή μου έχει βάση -δεν έχω υπόψη μου σχετικά δημοσκοπικά δεδομένα- αυτό σημαίνει ότι ούτε ο κ. Τσίπρας αποτελεί από μόνος του αυτόνομη πολιτική παρουσία ( όπως αποτελούν ο κ. Παπανδρέου, ο κ. Καραμανλής ή και ακόμη ο κ. Καρατζαφέρης ή ο κ. Αλαβάνος) ούτε ο Συνασπισμός αποτελεί - χωρίς τον κ. Τσίπρα - το κόμμα του 10+%. Αλληλοσυμπληρώνεται η εικόνα ώστε να παρουσιασθεί και να "καταναλωθεί" ένα πολύ ελκυστικό πολιτικό προϊόν. Εδώ όμως έρχεται ο -ισοπεδωτικός- νόμος της "οριακής χρησιμότητας" για τα προϊόντα, των πολιτικών συμπεριλαμβανομένων!

"Η υπάρχουσα δυαρχία Αλαβάνου/Τσίπρα μάλλον αποτελεί μέρος της στρατηγικής ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ με την προβολή λίγο περισσότερο ή λίγο λιγότερο του ενός ή του άλλου, ανάλογα με τις περιστάσεις"

Εδώ τα πράγματα δεν είναι απολύτως ξεκάθαρα, πάντοτε κατά την άποψή μου. Η δυαρχία προϋποθέτει ισοδύναμους συνεργάτες. Αντιμετωπίζουμε όμως όντως περίπτωση δυαρχίας; Επικοινωνιακά, οι δύο πολιτικοί άνδρες απευθύνονται σε διαφορετικά target group. Τόσο λόγω διαφορετικού παρουσιαστικού και διαφορετικής ηλικιακής ομάδας, όσο και λόγω πολιτικής διαδρομής. Επιπλέον, η ενεργός -και ενίοτε επιτυχημένη γενικά - παρουσία του κ. Αλαβάνου στα δρώμενα, εφόσον δεν αποστασιοποιήθηκε μετά την εκλογή του κ. Τσίπρα, επικοινωνιακά λειτουργεί σε δύο επίπεδα: Εν πρώτοις, δεν επιτρέπει στο νέο αρχηγό να ασκήσει την πολιτική που ο ίδιος θα ήθελε να επικοινωνήσει σε ολόκληρο το εύρος της παρουσίας του Συνασπισμού, εντός (διά πληθώρας στελεχών και όχι μόνο δια του κ. Αλαβάνου) και εκτός Βουλής (από τον ίδιο τον κ. Τσίπρα φυσικά). Δεν λέμε ότι δεν υπάρχει ομοθυμία ως προς τις επιλογές. Όμως το μήνυμα πολύ συχνά "επικοινωνείται" μόνο από τον κ. Αλαβάνο, ο οποίος δεν έχει περάσει στο ρόλο του "πρώην", στερώντας επικοινωνιακό χώρο - αναγκαστικά αφού το επικοινωνιακό πεδίο δεν είναι απεριόριστο -από τον κ. Τσίπρα. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να λειτουργεί ο ΣΥΡΙΖΑ και με άλλα πρόσωπα, ενισχύοντας έτσι το αρχηγικό προφίλ του κ. Τσίπρα, υλοποιώντας το επικοινωνιακό δίπολο "Αρχηγός-Στελέχη" αντί του ισχυρά αντιθετικού "Αρχηγός-Πρώην Αρχηγός". Κατά δεύτερον και σε συνάφεια με τα παραπάνω, η εικόνα - όχι η πολιτική φυσικά αλλά η επικοινωνιακή - που παράγεται, τείνει στο αρχετυπικό πρότυπο του διπόλου "πατέρα-υιού", γεγονός που βαρύνει μάλλον υπέρ του κ. Αλαβάνου και όντας πράγμα παράδοξο για ένα κόμμα, με ένα νέο αρχηγό ,που λογικά θα ήθελε να "απο-επικοινωνήσει" των "πρώην" εις όφελος του "νυν".
Αν πρόκειται περί στρατηγικής, κινείται σε λάθος κατέυθυνση. Το ερώτημα θα προκύψει από τη στιγμή που θα υποψιαστεί κανείς ότι πρόκειται περί αναγκαιότητος.

"Πέρα όμως από τέτοιους προβληματισμούς, για να εκφράσουμε κάποιες απόψεις με περισσότερη αυτοπεποίθηση ίσως θα έπρεπε να περιμένουμε την καταγραφή των δυνάμεων του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ σε μία εκλογική αναμέτρηση, είτε στις ευρωεκλογές, είτε στις βουλευτικές όποτε και αν προκύψουν πρόωρα"

Η καταγραφή δυνάμεων σε εκλογικές αναμετρήσεις οπωσδήποτε αποτελεί σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο για κάθε νέο αρχηγό. Όχι όμως και αποφασιστικό παράγοντα πολιτικής βιωσιμότητας (τετριμμένα τα παραδείγματα των παλαιότερων ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος υπάρχει και εξελλίσεται, του ΔΗΚΚΙ, της ΔΗΑΝΑ και της Πολιτικής Άνοιξης, που έχουν εξαφανισθεί από τον πολιτικό χάρτη αλλά και του ΚΕΠ του κ. Αβραμόπουλου, με τον τελευταίο να επιβιώνει έναντι του κόμματος που ίδρυσε). Στα τρέχοντα δεδομένα, το εκλογικό διακύβευμα για το ΣΥΡΙΖΑ δεν εντοπίζεται τόσο στο εσωτερικό του - μολονότι κατά την άποψή μου πηγάζει από αυτό - αλλά στη σχέση του με το συγγενή του πολιτικό χώρο, το ΠΑΣΟΚ. Ο πολίτης προ της κάλπης θα πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα αν επιθυμεί τον κ. Τσίπρα σε υπουργικό θώκο, εφόσον έτσι θα μεταφραστεί πρακτικά η εικαζόμενη συνεργασία ΠΑΣΟΚ/ΣΥΡΙΖΑ. Πιεστικό το δίλλημα, όχι όμως και το μοναδικό. Οι εκλογές καταγράφουν μεν δυνάμεις, εκ των πραγμάτων όμως η κύρια λειτουργία τους είναι η απάντηση διλλημάτων, τα οποία τίθενται -από τα κόμματα εξουσίας κυρίως - πιεστικά και αμείλικτα προς τους πολίτες. Κυβέρνηση ή ακυβερνησία; Καραμανλής ή Παπανδρέου-Τσίπρας; Δεξιά ή κυβέρνηση Κεντρο-αριστεράς; Η οικονομική κρίση διαχειρίζεται αποτελεσματικά-όπως ο πολίτης/εκλογέας το αντιλαμβάνεται-με την πολιτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ; Με ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ μήπως; Δεν πρόκειται περί ερωτημάτων αλλά περί εκλογικών διλλημάτων! Ως προς τους όρους διαχείρησης των διλλημάτων που ανέφερα, να υπενθυμίσω την πρόταση έξι σημείων για τη συνεργασία ΠΑΣΟΚ-ΣΥΡΙΖΑ που κατέθεσε ο κ. Αλαβάνος, χωρίς όμως να πάρει απάντηση. Το ενδιαφέρον σημείο είναι ότι ούτε ο κ. Τσίπρας τοποθετήθηκε επ' αυτών! Επικοινωνιακή στρατηγική; Δεν αναμένει κανείς από το εκλογικό σώμα να αποφανθεί αναλύοντας περίπλοκα επικοινωνιακά σχήματα. Αντίθετα, το εκλογικό σώμα αναμένει απλές, κατανοητές και ξεκάθαρες προτάσεις. Δυστυχώς, διότι όντως τα δυσεπίλυτα προβλήματα απαιτούν σύνθετες λύσεις. Όμως αυτό είναι ζήτημα της πραγματικής πολιτικής και εδώ αναλύουμε την πολιτική επικοινωνία!

Φιλικά, tyxaios.


1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

Καλησπέρα,
έστω και καθυστερημένα, ευχαριστώ πολύ για αυτή την ενδιαφέρουσα απάντηση! Βλέπω πως τα σχόλιά μου έπιασαν τόπο. Δυστυχώς οι ρυθμοί της ζωής μας έχουν γίνει τέτοιοι που ούτε να σου απαντήσω δε προλάβαινα φίλε τυχαίε. Και έχω τόσα ακόμα να σου πω απαντώντας στην απάντησή σου, αλλά δυστυχώς ούτε αυτή τη στιγμή έχω το χρόνο να σου τα γράψω. Δεσμεύομαι ωστόσο, με την πρώτη ευκαιρία που θα μου δοθεί, να επανέλθω στον εξαιρετικά ενδιαφέροντα διάλογο που έχουμε ανοίξει για τον ΣΥΡΙΖΑ και όχι μόνο. Έως τότε θα περιμένω κάποια ακόμα ενδιαφέρουσα ανάρτηση!
Με εκτίμηση,
Γιώργος.